Schoonderbuken

HISTORISCH:

In het gehucht Schoonderbuken was er een kleine bewoningskern in de huidige Houwaartstraat. In de zeventiende eeuw stonden hier een vijftiental huizen. Omdat het centrum van Scherpenheuvel bij noodsituaties te ver weg gelegen was om naartoe te vluchten, besloten de bewoners van Schoonderbuken ook een schans op te richten.

Tegen het einde van de achttiende eeuw was de schans verdwenen. De vrijgekomen kavels waarop ooit een schans lag werden herbestemd.

Op het terrein van de voormalige schans stond nog een vervallen huis dat vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw dienst deed als school. In 1868 moest het plaats ruimen voor de nieuwe gemeenteschool van Schoonderbuken.

Het gebruik van het oud schanshuis als school op de gemene schransgrond (tot 1868) komt o.a.nog voor in Schoot (Tessenderlo), Meerlaar (Vorst), Genendijk (Kwaadmechelen), Heppen (Leopoldsburg) en Wijer (Nieuwerkerken)

De benaming "schrans" (met r) komt meer voor aan de oostelijke rand van het schansengebied.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

• Uittreksels uit het kaartenboek van de abdij van Park (1665). Op de kaart van Schoonderbuken ('Scoonenbrouck' ten ZW van Scherpenheuvel) is duidelijk een schrans weergegeven met omgrachting en twee getekende huisjes).

• Uittreksel uit de Villaretkaart (1745-1748). De schansomgrachting is nog duidelijk weer gegeven.

• Uittreksels uit de Atlas der Buurtwegen (1777). Op de plaats van de Schoonderbukenschans is een perceel met driezijdige omgrachting weergegeven, weliswaar niet als schans.

• Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen. Hier is geen duidelijke verwijzing terug te vinden naar een sch(r)ans. De voorstelling in het kaartenboek komt allicht overeen met het vierkante perceel, zuidelijk van de Houwaartstraat, midden op de foto.

• Satellietbeeld van de omgeving. Beeld links: Schoonderbuken. Beeld rechts: situering van de betreffende site met hierop de oude school. Allicht deed zich hier hetzelfde voor als op een aantal andere sites waar de schans als gemeenschaps-grond als eerste in aanmerking kwam voor inplanting van een school (zie ook: Schoot-Tessenderlo).

• Uittreksel uit het digitale kadasterplan. De voormalige schans beslaat vermoedelijk de perceelsnrs. 425l, 451l en 452m.