Bosmanseynde

HISTORISCH: (Google+)

Frans Claes S.J. schrijft in zijn geschiedenis van Molenstede dat er een schans was tussen de huidige Herrestraat en de Stalstraat, en verwijst hier naar de kaart van de Ferraris. Op deze kaart is echter geen schans te bemerken, enkel een ven.

De schans was waarschijnlijk gelegen op het Bosmanseinde, ongeveer waar nu de Bosmansstraat is. Bij navraag bij oudere inwoners van Molenstede, wijzen ze een plaats aan gelegen ten noorden van de Bosmansstraat en ten westen van de Turnhoutsebaan. Door mondelinge overlevering weet men zelfs te zeggen dat er een verhoging was volledig omgeven door water en dat er ooit gebouwen opgestaan hebben. Ter plaatse zien we nog een verhoging in de door grachten omgeven weide. Tevens loopt de Leigracht langs de grens van deze weide.

Ook A.Willems versterkt dit vermoeden. Hij schrijft: Molenstede had een schans die voor het eerst vermeld wordt in 1650. De plaats wordt nu nog schans genoemd en ligt ten noorden van de Bosmansstraat en ten westen van de Turnhoutsebaan.

Deze schans was alsdan gelegen in de heide en gemakkelijk bereikbaar van uit het centrum. De inwoners die dichter bij Diest woonden namen vermoedelijk hun toevlucht binnen de stadswallen van die stad.

De schans is er zeker geweest, want Frans Claes S.J. vindt de eerste vermelding ook in 1650: eerste vermelding van een schans, nl. een huis op de schanse te Molenstede, toebehorende aan Peter Bax. In 1685 bezat Jacob Bacx een huis op dezelfde schans. Het paalde aan twee zijden aan de vesten. Een oude notarisakte uit 1773 (stadsarchief Diest) vermeldt: Petrus Franciscus Seroyen gehuwd met Maria Catharina Peeters verkopen een half bunder land genaamt “Het Kempveldt” gelegen onder Molenstede regenoten de gemeynte schans oost, den heere oudt borghemeester Severijns suijdt, sr. Martinus Ramacx west en de straete noordt. In 1783 was ze eigendom van de gilde.

Felix Ceusters (° 1921) weet dat er vroeger nog de brede grachten aanwezig waren die de schans omgaven. De grachten werden gevoed door het beekje dat ontspringt in het Asdonk. Het water was zeer helder zodat er heel wat vis aanwezig was. In die tijd was het nog landbouwgrond en heeft men systematisch de grachten tijdens het omploegen van de akker gedicht. Ook blijkt dat er regelmatig oude bakstenen naar boven gehaald werden. Deze zouden dus best kunnen afkomstig zijn van het vroegere gebouw dat er ooit opgestaan heeft.

De schans is voorlopig nog niet terug te vinden op andere oude kaarten.

(overgenomen van gegevens verzameld door Leo Van Diest, voorzitter van de heemkundige kring ).

KARTOGRAFISCH:

• Kaart : Uittreksel uit de Atlas der Buurtwegen met rood omlijnd de vermoedelijke schanssite. De groene cirkel toont het huidige Katsenberg, vroeger 'kasteeltje' genoemd, in de 18E 'Normandie'. De Remaxhoeve is blauw omcirkeld. In de paarse cirkel bevindt zich het 'kasteeltje van het eiland' (Van der Velpen). De grachten zijn op het einde van de 19E gedempt door boeren.
• Satellietbeeld : situering van de vermoedelijke schanssite.
• Kaart : uittreksel uit het digitaal kadasterplan. Het perceel nr. 94 zou dan de voormalige schans zijn.
• Het plan geeft geen rechtstreekse verwijzing meer naar de voormalige schans.