Bài 90
Ý Nghĩa Ngày Tết
Trời đất luôn xoay vần. Mỗi năm là mỗi chu kỳ của trời đất, gồm có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông, hay thành, thịnh, suy, hủy. Ngày đầu tiên trong năm gọi là Tết Nguyên Đán. Cung chúc Tân Xuân, mọi người mừng tuổi và chúc thọ nhau; đồng thời, chúc nhau vạn sự cát tường. Người Âu châu dùng dương lịch, nên ngày đầu năm dương lịch gọi là Tết Tây; ở Việt Nam, chúng ta dùng âm lịch, theo con trăng, nhìn con nước, nên ngày đầu năm âm lịch gọi là Tết Ta. Âm lịch có 10 thiên can: Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quí, và 12 địa chi: Tý, Sửu, Dần, Mẹo, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi. Thiên can và địa chi hợp lại để đặt tên mỗi năm trong từng Hội. Mỗi Hội là 60 năm, khởi đầu từ Giáp Tý, Ất Sửu, và kết thúc bằng Nhâm Tuất, Quí Hợi.
Người Việt Nam tin vào ông thiên bà thiên, nên trong ngày tết, họ khấn vái, bầy ra ngũ quả, cũng như, cầu xin với các chư thần, như Phúc Lộc Thọ hoặc cúng đưa ông Táo về trời.
Người Việt Nam tin mỗi năm là một cuộc hành trình mới, nên Tết về, họ lập ra những quyết tâm mới cho cả năm. Họ mời tổ tiên ông bà về đoàn tụ với con cháu, mừng tuổi, chúc thọ, thắp hương cho người thân đã quá cố, thắp hương cho cả mẹ Âu cơ cùng các vị vua Hùng. Vì thế, Tết được xem như ngày giỗ lớn.
Người Việt Nam tin vào sự may mắn, đầu xuôi đuôi lọt, nghĩa là, nếu đầu năm mà xuông sẻ thì suốt năm mọi sự sẽ êm xuôi. Tất niên, họ âm thầm tiễn năm cũ, dọn nhà, trả nợ, cái gì đã qua thì cho qua luôn. Rồi họ cúng giao thừa trong đêm trừ tịch. Tân niên, họ rất cẩn thận với ngày đầu năm. Họ thực thi những điều phải kiêng kỵ khi ra đường, xem hướng tốt, hái lộc, xin xăm, xem bói, xông đất, đánh bài, chơi cờ, lắc bầu cua; đồng thời, họ khuyên nhau làm những điều lành, cúng dường, làm phước bố thí, tha thứ cho nhau, phóng sinh.
Người Việt Nam tin mùa Xuân là ngày hội lớn, tháng Giêng là tháng ăn chơi, nên họ thường tìm những cái vui cái tốt cái đẹp cho con cháu, cho người thân và bạn bè, như chơi hoa xuân, mặc quần áo mới, chúc Xuân, tặng mứt kẹo, gói bánh chưng, dựng nêu, đốt pháo, tặng câu đối, mời ông đồ, chơi chữ, lì xì, tặng lịch, tặng giai phẩm, múa lân.
Tóm lại, Tết là chính ngày hội Xuân, để mừng năm mới. Ngoài ra, Tết còn mang những ý nghĩa của nhiều ngày lễ hợp lại, như lễ Tạ ơn, Ngày của mẹ, Ngày của cha, lễ giỗ, lễ Vu lan, vân vân. Vì thế, Tết là ngày thiêng liêng nhất của dân tộc. Người Việt Nam ăn tết rất lớn, vì Tết là ngày lễ của các ngày lễ vậy.
Ngữ vựng:
Tết Nguyên đán: ngày đầu năm;
Tết Ta: ngày đầu năm âm lịch;
Cung chúc tân Xuân: chúc mừng năm mới;
Phúc Lộc Thọ: 3 vị thần giàu sang, hạnh phúc và sức khỏe;
Cúng ông Táo: 23 tháng Chạp;
ngũ quả: 5 trái - mảng cầu, lựu, dừa, đu đủ, xoài - cầu liệu vừa đủ xài;
xông đất: khách đầu tiên đến nhà đầu năm;
lì xì: quà tết;
tất niên: cuối năm;
tân niên: đầu năm;
giao thừa: thời gian giữa tất niên và tân niên;
đêm trừ tịch: đêm giao thừa –
giờ Tý - 11 giờ khuya đến 1 giờ sáng;
chơi hoa: hoa mai ở miền Trung và Nam, hoa đào ở miền Bắc;
múa lân: con vật đem lại may mắn;
Tại sao Tết là ngày lễ lớn? Vì Tết là ngày lễ của các ngày lễ.