A warm welcome to my corner!
WoS là viết tắt của Web of Science, cơ sở dữ liệu (CSDL) trích dẫn các tạp chí khoa học thế giới được tuyển chọn và quản lý bởi Clarivate Analytics (Mỹ). Nguyên CSDL này được sáng lập năm 1956 bởi Viện Thông tin Khoa học (Institute of Scientific Information), nên một thời gian đầu được biết dưới tên gọi là ISI. Năm 1992, Thomson Science (sau này là Thomson Reuters) mua lại ISI (nên còn có tên là Thomson ISI) và đến năm 2016, Thomson Reuters bán lại cho Clarivate Analytics.
https://mjl.clarivate.com/home
Phần lõi của WoS-ISI (WoS Core Collection) bao gồm dữ liệu trích dẫn các tạp chí khoa học, sách và kỷ yếu hội thảo.
- Thời gian đầu, ISI chỉ gồm các tạp chí khoa học tự nhiên và kỹ thuật (danh mục SCI, SCIE), sau này WoS đã bổ sung thêm các danh mục tạp chí khoa học xã hội và nhân văn, nghệ thuật.
- Ban đầu WoS-ISI phân biệt 2 danh mục SCI và SCIE (SCI là một phần trong SCIE). Chất lượng tạp chí trong 2 danh mục này là như nhau, chỉ khác là các tạp chí SCI chưa có dữ liệu trực tuyến mà chỉ có dữ liệu lưu trên đĩa CD, DVD. Tuy nhiên, từ 2019, do tất cả tạp chí đã có dữ liệu trực tuyến và để trành sự hiểu nhầm nên Clarivate chỉ giữ lại tên SCIE mà không còn dùng tên SCI nữa.
Đối với tạp chí phân thành 04 nhóm (thường gọi là danh mục):
- Science Citation Index Expanded (SCIE), tạp chí của các ngành khoa học tự nhiên.
- Social Sciences Citation Index (SSCI), tạp chí của các ngành khoa học xã hội.
- Arts & Humanities Citation Index (AHCI hay A&HCI) các ngành nhân văn và nghệ thuật.
- Emerging Sources Citation Index (ESCI), tạp chí của tất cả các ngành khoa học (đây là các tạp chí “dự bị” để xét chọn vào 3 danh mục trên khi đủ điều kiện về chất lượng).
Để kiểm tra tạp chí có thuộc danh mục SCIE/SCI, SSCI, AHCI, ESCI hay không, nhà khoa học có thể vào link http://mjl.clarivate.com/ và tìm kiếm theo tên tạp chí hoặc số P-ISSN của tạp chí. Click vào “Coverage” của kết quả tìm kiếm phù hợp (nếu có) để lấy thông tin về danh mục cụ thể của tạp chí. Nếu không có kết quả tìm kiếm phù hợp, tức là tạp chí đó không nằm trong WoS-ISI.
Chú ý, chỉ các tạp chí thuộc danh mục SCIE/SCI hoặc SSCI mới có Impact Factor (IF). Chỉ số này của các tạp chí được cập nhật hàng năm trong Journal Citation Reports. Chỉ số IF càng cao thì được hiểu là chất lượng của tạp chí đó càng tốt.
Endnote là sản phẩm của WoS-ISI dùng để quản lý tài liệu tham khảo.
Danh mục Scopus là CSDL trích dẫn và tóm tắt các ấn phẩm khoa học được tuyển chọn và quản lý bởi Elsevier (Hà Lan), được xây dựng/thành lập từ năm 2004 (muộn hơn ISI/WoS). Bên cạnh WoS-ISI, Scopus cũng là một danh mục được rộng rãi sử dụng để đánh giá chất lượng các tạp chí khoa học.
https://www.elsevier.com/en-xs/about
CSDL Scopus bao gồm các loại ấn phẩm xuất bản nhiều kỳ (serial publications) có ISSN như tạp chí, chuỗi sách, chuỗi kỷ yếu và các ấn phẩm không xuất bản nhiều kỳ (non-serial publications) có chỉ số ISBN như sách hay kỷ yếu ra một lần.
Scopus không tách riêng các nhóm danh mục như WoS, nhưng phân loại các ấn phẩm theo 4 nhóm lĩnh vực gồm : Khoa học sự sống (Life sciences), Khoa học vật lý (Physical sciences), Khoa học sức khỏe (Health sciences) và Khoa học xã hội & nhân văn (Social sciences & Humanities). Dưới nữa, các ấn phẩm lại được phân thành 27 ngành và hơn 300 chuyên ngành.
https://www.elsevier.com/?a=69451
Ngoài việc bao gồm nhiều ấn phẩm thuộc các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn hơn WoS, Scopus còn có ưu điểm cung cấp nhiều chức năng tra cứu rất tiện cho người dùng cho nhiều mục đích khác nhau, từ tra cứu tài liệu đến đánh giá công bố khoa học của cá nhân và các cơ sở giáo dục đại học. Trong khi WoS rất hạn chế tra cứu miễn phí thì Scopus cho tra cứu miễn phí khá nhiều thông tin.
Để kiểm tra tạp chí có thuộc danh mục Scopus hay không, nhà khoa học có thể vào link https://www.scopus.com/sources và tìm kiếm theo tên tạp chí hoặc số P-ISSN của tạp chí. Nếu không có kết quả tìm kiếm phù hợp, tức là tạp chí đó không nằm trong danh mục Scopus.
Cần lưu ý, tạp chí khoa học (Journals) chỉ là một trong các sản phẩm khoa học thuộc danh mục Scopus bên cạnh Book Series, Conference Proceedings, Trade Publications. Nhà khoa học cần kiểm tra mục Source Type để đảm bảo tạp chí thuộc mục Journals. Ngoài ra, nhà khoa học có thể dùng bộ lọc của kết quả tìm kiếm để biết được tạp chí thuộc quartile nào (Q1, Q2, Q3 hoặc Q4) tại mục Display Options.
https://www.scopus.com/sources.uri?zone=TopNavBar&origin=searchbasic
https://www.scopus.com/search/form.uri?zone=TopNavBar&origin=searchbasic&display=basic#basic
Ví dụ, link một vài tạp chí:
https://www.sciencedirect.com/journal/engineering-structures
https://www.sciencedirect.com/journal/ocean-engineering/about/aims-and-scope
Hướng dẫn cách nộp bài:
https://www.elsevier.com/authors/submit-your-paper
Dịch vụ chỉnh sửa tiếng Anh cho bản thảo:
https://webshop.elsevier.com/language-editing-services/language-editing/
Mendeley là sản phẩm của Elservier dùng để quản lý tài liệu tham khảo.
Nhóm nghiên cứu SCImago (SCImago Research Group) xây dựng chỉ số SCImago Journal Rank (SJR) nhằm đo lường mức độ uy tín của các tạp chí khoa học. Scimago Journal Rank có 4 hạng Quartile: Q1, Q2, Q3, Q4. Các tạp chí thuộc Q1 sẽ có chất lượng tốt nhất, tiếp đến là các tạp chí thuộc Q2, Q3, và cuối cùng là Q4. Để kiểm tra, Nhà Khoa học vào link http://www.scimagojr.com/index.php và tìm kiếm theo tên tạp chí hoặc số P-ISSN của tạp chí. Click vào kết quả tìm kiếm phù hợp (nếu có), kéo xuống Quartiles và để chuột vào ngành tương ứng của bài báo và năm mới nhất, trang web sẽ hiển thị số liệu Quartile cần thiết.
Một số nhà xuất bản/tạp chí “tai tiếng” (predatory) được cảnh báo để các Nhà khoa học cân nhắc trước khi gửi bài, tránh ảnh hưởng đến uy tín sau này. Nhà khoa học có thể truy cập danh sách này tại: https://beallslist.net/ và https://predatoryjournals.com/
Ngoài danh mục tạp chí “tai tiếng” được liệt kê ở hai trang web trên, hiện nay cũng có hiện tượng một số tạp chí truy cập mở (Open-Access) kém chất lượng gửi email mời chào các tác giả đăng bài với mức phí xử lý bài cao. Một số tạp chí loại này vẫn đang thuộc danh mục ISI/Scopus; nhưng trong tương lai nhiều khả năng những tạp chí này sẽ bị rút ra khỏi danh mục ISI/Scopus và bị đưa vào danh sách Beallslist.
ISSN (International Standard Serial Number) là mã số tiêu chuẩn quốc tế, dưới dạng một dãy số gồm tám chữ số được dùng để nhận dạng một ấn phẩm xuất bản nhiều kỳ như tạp chí, báo, bản tin, chuỗi sách, chuỗi kỷ yếu hội thảo, ….Nhiều xuất bản phẩm có ở cả hai dạng in và điện tử nên được ISSN cũng có hai loại là ISSN in (ISSN, p-ISSN) và ISSN điện tử (e-ISSN hay eISSN). Hệ thống ISSN được xây dựng như một tiêu chuẩn quốc tế ISO vào năm 1971 và được ấn hành với tên gọi ISO 3297 vào năm 1975, do Tiểu ban ISO TC 46/SC 9 quản lý.
ISBN (International Standard Book Number) là mã số chuẩn quốc tế để nhận dạng một cuốn sách. Hệ thống ISBN được tạo ở Anh năm 1966, sau đó được công nhận quốc tế theo tiêu chuẩn ISO 2108 năm 1970. ISBN có thể có 10 ký tự sô (kiểu cũ) hoặc 13 ký tự số (kiểu mới, áp dụng với mã vạch).
ISSN và ISBN giống nhau về mặt ý tưởng, chỉ khác ở đối tượng nhận diện. Đi kèm với ISSN áp dụng cho toàn bộ xuất bản phẩm nhiều kỳ thì ISBN cũng có thể được cấp cho một kỳ cụ thể của xuất bản phẩm đó.
Chỉ số ISSN của một tạp chí, chỉ số ISBN của một cuốn sách chỉ là mã nhận dạng cho tạp chí hay cuốn sách mà không liên quan và phản ánh chất lượng khoa học của tạp chí hay cuốn sách.
Cả WoS và Scopus đều đánh giá và xếp loại chất lượng tạp chí khoa học thông qua số lượng trích dẫn của các bài báo đăng trên tạp chí. WoS sử dụng chỉ số IF (Impact factor, chỉ số ảnh hưởng) còn Scopus thì dùng chỉ số CiteScore (điểm trích dẫn). Như vậy IF và CiteScore đều là 2 chỉ số có bản chất như nhau để đo mức độ ảnh hưởng của tạp chí thông qua trích dẫn; là số trích dẫn trung bình tính trên 1 bài báo của tạp chí trong 1 khoảng thời gian xác định (lấy tổng số trích dẫn của các bài báo của tạp chí chia cho tổng số bài báo trong khoảng thời gian tính). Đúng ra đơn vị của IF và CiteScore là số trích dẫn/bài báo. Khi so giữa các tạp chí trong cùng danh mục, tạp chí nào có IF hay CiteScore càng lớn thì ảnh hưởng hay uy tín càng cao.
Tuy nhiên, IF và CiteScore khác nhau ở một số điểm:
+ IF được tính từ CSDL tạp chí Web of Science (WoS) của Clarivate Analytics còn CiteScore được tính từ CSDL tạp chí Scopus của Elsevier. Hai dữ liệu này khác nhau về quy mô. Do đó, có tạp chí có CiteScore nhưng không có IF (do có tên trong Scopus nhưng không có trong WoS) và ngược lại.
+ IF có từ 1975 nhưng CiteScore thì mới có từ năm 2016.
+ IF tính trung bình cho khoảng thời gian 2 năm trong khi CiteScore (trước đây) thì tính trung bình cho thời gian 3 năm, đặc biệt CiteScore 2019 lại tính cho 4 năm (2016-2019).
+ Giá trị IF và CiteScore của một tạp chí (có tên trong cả WoS và Scopus) sẽ không giống nhau. Khi so sánh giữa các tạp chí thì chỉ được so sánh hoặc theo IF hoặc theo CiteScore mà không thể so sánh ngang giữa IF và CiteScore được (thậm chí có trường hợp cho kết quả ngược nhau).
Số trích dẫn (citations), và theo đó là IF (của WoS) hay CiteScore (của Scopus), rất khác biệt giữa các lĩnh vực, các ngành khoa học. Ví dụ, một thống kê cho thấy bài báo ngành toán có được trích dẫn mười lần là tương đương một bài trong ngành vật lý được trích dẫn khoảng ba chục lần hay một bài trong ngành khoa học sự sống được trích dẫn khoảng sáu chục lần. Do đó, việc so sánh IF hay CiteScore giữa các tạp chí chỉ có ý nghĩa trong từng ngành, từng lĩnh vực khoa học.
Nếu xếp các tạp chí thuộc cùng một ngành/lĩnh vực trong danh mục WoS (hay Scopus) theo chỉ số IF (hay CiteScore) từ cao xuống thấp, thì ứng với các tứ phân vị (quartile) sẽ phân thành 4 hạng:
- Q1 : các tạp chí có IF (hay CiteScore) thuộc top 25%
- Q2: các tạp chí có IF (hay CiteScore) thuộc nhóm 25 – 50%
- Q3: các tạp chí có IF (hay CiteScore) thuộc nhóm 50 – 75%
- Q4: các tạp chí có IF (hay CiteScore) thuộc nhóm 75 – 100%.
Các tạp chí khoa học danh tiếng trong một ngành/lĩnh vực chiếm hầu hết hạng Q1. Đặc biệt, Scopus còn tách nhóm 10% (top 10 percent) trong Q1.
Do IF và CiteScore khác nhau, nên hạng Q của một tạp chí ở WoS không nhất thiết trùng với hạng Q của tạp chí đó ở Scopus.
Đối với WoS, không thể tra được hạng Q của tạp chí trên trang https://mjl.clarivate.com/ bằng tài khoản miễn phí, nhưng với Scopus thì hoàn toàn có thể tra cứu trực tiếp không cần tài khoản từ trang SCImago https://www.scimagojr.com/ .
TRA CỨU TẠP CHÍ/ BÀI BÁO KHOA HỌC TRÊN CÁC DANH MỤC:
Tạp chí thuộc danh mục SCOPUS:
https://www.scopus.com/sources?zone=&origin=sourceinfo
Tạp chí thuộc danh mục SCIENCE CITATION INDEX (SCI):
http://mjl.clarivate.com/cgi-bin/jrnlst/jloptions.cgi?PC=K
Tạp chí thuộc danh mục SCIENCE CITATION INDEX EXPANDED (SCI-E):
http://mjl.clarivate.com/cgi-bin/jrnlst/jloptions.cgi?PC=D
Xếp hạng Tạp chí theo Q1, Q2, Q3, Q4:
http://www.scimagojr.com/journalsearch.php?q=
Chỉ số IF của Tạp chí: https://www.scijournal.org/index.html