Άγιος Γεώργιος

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κτίσθηκε μέσα στον περιβάλλοντα το παλατάκι χώρο, πολύ μεταγενέστερα από αυτό. Σύμφωνα με την άποψη του καθηγητή Δρανδάκη, κτίσθηκε στις αρχές του 15^ου αιώνα, και ανήκει στην κατηγορία μονόχωρων ναών με τρούλο, που είναι αρκετά διαδεδομένοι στη Μάνη. Είναι φανερό ότι είναι κτισμένη πάνω από παλαιά κτίσματα, ενώ χρησιμοποιήθηκε και μέρος από τα υλικά τους.

• • Η ανέγερσή του πρέπει να έγινε την εποχή των Παλαιολόγων, τότε που έχουμε και την πρώτη αναφορά για την επισκοπή Καρυούπολης 1426μ.χ.Δίνει την εντύπωση ότι, περιορίσθηκε μέσα στην στενή αυλή, ενώ υπάρχει αρκετός χώρος. Παρ όλα αυτά όμως παρουσιάζεται επιβλητική, έχει μνημειακό χαρακτήρα, και ομοιότητες με το Μιστρά.

  • Δεσπόζει ο οκταγωνικός τρούλος, διακοσμημένος με πώρινα αψιδωτά περιγράμματα σε κάθε μια από τις πλευρές του, και η μεγάλη ημικυκλική αψίδα από τα ανατολικά.Τα πάρα πάνω φανερώνουν, ότι αποτελούσε τον καθολικό ναό της επισκοπής που ιδρύθηκε στηνΚαρυόπολη. Πάνω από την κυρία είσοδο του ναού, στην δυτική πλευρά, που μεταγενέστερα όμως κτίσθηκε, και άνοιξε άλλη στη νότια, υπάρχει η κτητορική επιγραφή «ΑΝΙΣΤΟΡΗΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΤΙΜΙΟΤΑΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΩΝ ΝΙΚΟΛΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΙΑΝΩΝ ΜΑΡΑΒΕΛΙΑΝΩΝ ΚΟΝΤΟΣΤΑΥΛΩΝ ΡΑΜΕΝΙΑΝΩΝ Μ....................ΑΤΩΝ των….…………..ων ΧΡΙΣΤΙΑΝΝΩΝ»

  • Είναι μεταγενέστερη της κτίσεως και αναφέρεται στην αγιογράφηση, με χορηγούς γνωστές οικογένειες της Μάνης. Ο Μανόλης Κοντόσταυλος τουλάχιστον, κατοικούσε στην Καρυόπολη, το1522μ.χ. όπως φαίνεται σε χρεωστικό ομόλογο, και δεν θα ήταν ο μόνος, τη στιγμή που η εν λόγω ιστορική οικογένεια πρέπει να αριθμούσε πολλά μέλη. Ο ναός δείχνει να έχει υποστεί πολλές επεμβάσεις όχι μόνο στην αγιογράφηση, αλλά και στην τοιχοδομία, στην διάρκεια της ύπαρξής του. Τελευταία είναι το κτίσιμο της εισόδου και το άνοιγμα νέας από το νότο, την εποχή του Ανανία. Αυτό έγινε, σύμφωνα με τις παραδόσεις, επειδή ο ίδιος φοβόταν για την ζωή του, την ταραγμένη εκείνη περίοδο 1793μ.χ. Εκτός του ότι οπλοφορούσε κατά την λειτουργία, έκτισε και την είσοδο απέναντι από την Ωραία Πύλη, για να μην αποτελεί εύκολο στόχο από έξω, την ώρα που λειτουργούσε στο ιερό.

  • Η σημερινή είσοδος, πλαισιώνεται δεξιά και αριστερά από πεζούλι, σε όλο το μήκος της πρόσοψης. Είναι χαμηλή, τόσο που σε αναγκάζει να σκύψεις όταν μπαίνεις, φτιαγμένη από λαξευμένους πωρόλιθους τοξοειδής στην κορυφή. Το οικοδόμημα χωρίζεται σε τρία μέρη, με το κεντρικό να στηρίζει τον τρούλο που καλύπτει όλη του την στέγη, και προεξέχει από τα δύο άλλα, δημιουργώντας στην κάτοψη το σχήμα του σταυρού. Το κεντρικό τμήμα είναι και το περισσότερο διακοσμημένο από τα υπόλοιπα. Στο μέσον, αρκετά ψηλά, ανάμεσα σε δύο αψιδωτές συμμετρικές εσοχές, περικλείεται μία τρίτη που περιέχει ένα παράθυρο. Υπάρχουν γύρω άλλα τρία όμοια,τα οποία χωρίζονται με πώρινο κολωνάκι, που καταλήγει σε κιονόκρανο. Σε ύψος περίπου δυόμισι μέτρα, διατρέχει γύρω του τοίχους οδοντωτή ζώνη, φτιαγμένη από διακοσμητικά κεραμίδια. Το ίδιο επαναλαμβάνεται και πιο ψηλά, στην βάση του παραθύρου, χωρίς να φαίνεται σε όλα τα σημεία, λόγω των πολλών επισκευών που έχει υποστεί το οικοδόμημα. Δεν υπάρχει καμπαναριό, παρ όλο που η καμπάνα του Αη Γιώργη, αποτελεί το κεντρικό αντικείμενο των θρύλων, που την θέλουν θαμμένη κάπου, μαζί με ένα κανόνι.Κατεβαίνοντας ένα σκαλοπάτι, βρίσκεσαι στο εσωτερικό του ναού, του οποίου το δάπεδο είναι καλυμμένο με πέτρινες πλάκες, κολλημένες στο έδαφος, εκτός από μία που την χρησιμοποιούσαν πιθανόν, για να ρίχνουν τα νερά από τις βαφτίσεις. Αυτή η διαφορά της από τις άλλες, έκανε την φαντασία των ανθρώπων να πλάση τον θρύλο, ότι «κάτι» κρύβεται από κάτω, και όποιος τη σηκώσει αρρωσταίνει, για να το προφυλάξουν.Ο ναός είναι σχετικά ευρύχωρος, και έχει αγιογραφημένες όλες τις επιφάνειες του με τοιχογραφίες, που χρονολογούνται τον 18^ο αιώνα.Δυστυχώς ο πανδαμάτωρ καιρός και ειδικότερα τα τελευταία χρόνια έχει προξενήσει μεγάλη καταστροφή, προσθετικός αρωγός στο έργο του είναι και η εγκατάλειψη από τους αρμοδίους κρατικούς φορείς.Χωρίζεται σε δύο μέρη από το τέμπλο, που δημιουργεί δύο πύλες την Ωραία Πύλη, και μία άλλη στα αριστερά της. Το ιερό είναι υπερυψωμένο, κατά ένα σκαλοπάτι, το οποίο συνεχίζεται περιμετρικά και στον κυρίως ναό.Παλιότερα στα χρόνια των παππούδων μας, σύμφωνα με τις διηγήσεις τους υπήρχαν, στον ναό εκκλησιαστικά σκεύη, άμφια, και άλλα είδη θρησκευτικής λατρείας. Σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν, τρία κινητά παλαιά αντικείμενα, ένα μανουάλι, ένα αναλόγιο μεταλλικά, και ένας κίονας με κιονόκρανο πέτρινος. Τα δύο πρώτα έχουν βέβαια την αξία τους, λόγω της παλαιότητάς τους, αλλά το σημαντικότερο είναι ο κίονας που περιγράφεται. (σχήμα 1). Πέρα από την αρχαιολογική τουσημασία, είναι σημαντικός για τα ερωτήματα που δημιουργεί η παρουσία του.Μαζί με μία σκαλιστή λάρνακα, με ανάγλυφες διακοσμήσεις, που βρίσκεται στην αυλή του Αγίου Δημητρίου, της ιδίας χρονολόγησης, αποτελούν τα μόνα μέχρι στιγμής κομμάτια, προγενέστερα της Βυζαντινής εποχής.Το φλέγον ερώτημα είναι, πως βρέθηκαν εκεί, αν δεν υπήρχαν, λαμβανομένου υπ όψιν ότι έχουν αρκετό βάρος, για να μεταφερθούν, και ποιος ο λόγος που το επέβαλλε..Το βάρος τους, κατά την άποψη μου, είναι εκείνο που τα διατήρησε μέχρι τα τελευταία χρόνια, αλλά φοβάμαι ότι μάλλον ξεπεράστηκε και αυτό από την εξέλιξη.Δυστυχώς, όταν επισκέφτηκα τελευταία τον χώρο μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα δεν τον βρήκα ακέραιο για να τον φωτογραφίσω, αλλά μόνο το μισό κομμάτι της βάσης.

• • Τον αποτελούσαν από ότι θυμάμαι, δύο σκαλισμένα πέτρινα μέρη με συνολικό ύψος περίπου ένα μέτρο. Ένας κίονας με βάση, πάνω στο οποίο ήταν τοποθετημένο ένα ιωνικό κιονόκρανο, που χρονολογούνται στα Ρωμαϊκά χρόνια . Το σύνολο που περιγράφω παραπάνω, ήταν στημένο στα δεξιά της Ωραίας Πύλης, και θύμιζε βωμό. Πάνω σε αυτό τοποθετούσαν, το αναμμένο καντήλι, οι θεοσεβούμενες γιαγιάδες μας, ενώ σήμερα το απομεινάρι βρίσκεται παραπεταμένο σε μία γωνία, ίσως γιατί είναι ακόμη αρκετά βαρύ, και δεν μπορεί να μεταφερθεί έξω. Όπως περιγράφτηκε πιο πάνω, διατηρούνται οι τοιχογραφίες σε όλη την επιφάνεια της εκκλησίας.Η σημαντικότερη φθορά έχει δημιουργηθεί από την υγρασία, λόγω των μεγάλων ρωγμών στον τρούλο και στην αψίδα του ιερού. Η βλάβη ευτυχώς στον τρούλο έχει πλέον αποκατασταθεί, και ελπίζουμε να αποκατασταθούν και οι υπόλοιπες, από εκείνους που γνωρίζουν τον σωστό τρόπο. Από τις αγιογραφίες αυτές αναγνωρίζεται ένα μεγάλο μέρος, φαντάζομαι οι αρχαιολόγοι θα αναγνωρίσουν περισσότερες, εκείνες που ξέφυγαν από την φθορά του χρόνου, τις οποίες και θα παρουσιάσω. Στην είσοδο, στην αριστερή βάση της νότιας αψίδας, παρουσιάζεται ο Άγιος Αντώνιος, μορφή ασκητική να στηρίζεται με το αριστερό χέρι σε μπαστούνι και στο δεξί να κρατά περγαμηνή που διαβάζω «ΕΓΩ ΟΥΚΕΤΙ ΦΟΒΟΥΜΕ ΤΟΝ…..» .Δείγμα βυζαντινής αγιογραφίας, με φυσικά χρώματα, που αποδίδουν ένα ρεαλισμό, ενώ τονίζουν δίνοντας ζωντάνια, στην μορφή τουαγίου ασκητή. Απουσιάζει μέρος από την δεξιά πλευρά του της τοιχογραφίας, το οποίο κατεστράφη όταν άνοιξε ο τοίχος, για να διαμορφωθεί η νέα, σημερινή είσοδος. Από την αριστερή του πλευρά, συνέχεια στην έδρα που δημιουργείται, στο ίδιο δοκάρι της νότιας αψίδας, απεικονίζεται μία άλλη εξ ίσου λιτή, αλλά σεβαστή Βυζαντινή φιγούρα, να ευλογεί με το δεξί χέρι, ο Άγιος Ευθύμιος ο Μέγας. Στο αριστερό, κρατά περγαμηνή και αυτός, που το κείμενο στρέφεται κατά της φιλαργυρίας, ενώ στα δεξιά του διακρίνεται η είσοδος από την εσωτερική πλευρά.

• • Συνέχεια στην νοτιοδυτική γωνία, στα χαμηλότερα σημεία του τοίχου απεικονίζεται η κόλαση, εικόνες που συνοδεύονταν με συμβουλευτικές φοβέρες, στα παιδικά μας χρόνια. Ακόμα θυμάμαι με ταραχή την εντύπωση, που μου προξενούσε το θέαμα, όταν βρισκόμουν μέσα στην εκκλησία. Μπορεί ο ελεγχόμενος φόβος, να είναι η καλύτερη σμίλη στην διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα. Μέσα από αυτόν γεννιέται ασυνείδητα ο σεβασμός προς τον άνθρωπο, την ζωή γενικότερα και το θείο, που πρέπει να αντιπροσωπεύει το απόλυτα τέλειο για μίμηση, δηλαδή την τάση για θέωση.Σήμερα καταλαβαίνω πολύ περισσότερα, και βγάζω συμπεράσματα, σχετικά με τον τρόπο και τα μέσα της γέννησης και της ανάπτυξης μίαςκοσμοθεωρίας.Έτσι οι παλιοί μου φόβοι έγιναν αναζήτηση και η γνώση με κάνει να σταθώ κριτικά απέναντι στο μήνυμα της κόλασης και της θείας δίκης που φαίνεται να είναι ανθρώπινη. Πράγματι απεικονίζονται μερικοί άνθρωποι χωρίς τα ρούχα τους, ξεγυμνωμένοι, και δεμένοι ή κρεμασμένοι, κάποιοι ανάποδα, πάνω από φωτιές να σιγοκαίγονται.

  • Διακρίνω και τους χαρακτηρισμούς «φονέας, κλέφτης, μοιχός, πόρνη», αμαρτωλοί όλοι τους. Διαφορετική μεταχείριση παρατηρείται και στην τιμωρία, αλλιώς ο φονέας αλλιώς ο κλέφτης αλλιώς η πόρνη και αλλιώς ο μοιχός. Κρίνοντας από τον τρόπο της τιμωρίας, καθορίζουμε και το μέγεθος της αμαρτίας. Μεγάλος τώρα, μια σκέψη μου πέρασε από το μυαλό, ένας συνειρμός της παράστασης και της τοποθεσίας Κρεμάλες, που και εκεί πριν πολλά χρόνια θρυλείται, ότι κρεμούσαν τους αμαρτωλούς.Τιμωρός αδίστακτος, με την φοβερή του σπάθα, στην απέναντι κολώνα, ο ένας εκ των δύο ψυχοπομπών, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. Με το αυστηρό του βλέμμα στραμμένο προς τις σκηνές του κολαστηρίου, κραδαίνοντας απειλητικά το σπαθί του, και τα φτερά σε ετοιμότητα, δείχνει αποφασισμένος να μην επιτρέψει σε κανέναν απολύτως, να ξεφύγει από την τιμωρία. Παραδόξως εδώ το σπαθί είναι ρεαλιστικό γιαταγάνι, και όχι πύρινη ρομφαία όπως μας απεικονίζεται συνήθως.Και από τα χαμηλά, στα ανώτερα, από την θεία δίκη, στην γαλήνη την και την αγιότητα.

• • Καθώς το βλέμμα στρέφεται προς τα πάνω, πλημμυρίζει από ανάταση η ψυχή, επειδή στις καμάρες, τα τόξα, και τα εξωράχια τους, εικονίζονται πλήθος στηθάρια αγίων μέσα σε κύλικες ανθέων. Το εσωτερικό από την δυτική και την νότια πλευρά, με τα, παράθυρα ανοικτό και τυφλό.

• • Θαυμάσιο είναι το τέμπλο του ναού, με σημαντικές αγιογραφίες, δείγματα καλλιτεχνικής αξίας, που προσδίδουν την απαραίτητη μεγαλοπρέπεια σε έναν επισκοπικό ναό.Η αγιογράφηση καθαράβυζαντινή, όπως και η τεχνοτροπία του ναού γενικά, θυμίζει τον Μιστρά. Αλλά και όλα τα κτίρια έχουν ομοιότητα τόση, που θα χαρακτήριζα την περιοχή μικρό Μιστρά.

• • Το τέμπλο χωρίζει τον κυρίως ναό, από τον χώρο του ιερού και έχει δύο εισόδους, την ωραία πύλη στο κέντρο, και μία άλλη στα αριστερά.

  • Ένα μεταλλικό αναλόγιο, και ένα μανουάλι, παλαιοτέρων εποχών που έχουν απομείνει.

  • Στην γωνία που σχηματίζεται, από το τέμπλο και τον βορινό τοίχο, καλύπτοντας και τις δύο πλευρές είναι ζωγραφισμένος, ο τιμώμενος Άγιος Γεώργιος, ενώ στην παρειά της αριστερής πύλης του ιερού ο Άγιος Σπυρίδων. Δίπλα του καταγράφεται σε μια επιγραφή «ανιστορίθη το παρόν τέμπλο δυα κόπου κι εξόδου του πανοσηοτάτου κυρίου κυρ ανανία=πνευματικού εις βοήθειαν αυτού=εις ψυχικήν σωτηρίαν-1793.»

  • Ο Άγιος Γεώργιος ο τροπαιοφόρος καλύπτει την μία πλευρά της γωνίας πάνω στο περήφανο άσπρο άλογο του, ενώ στην άλλη απέναντί του, ανακουφισμένη στέκεται η βασιλοπούλα που την γλίτωσε από τον δράκο. Δυναμικός και μαχητής, στρατιώτης της χριστιανοσύνης, επειδή το δόρυ του αγίου βοηθά στο έργο του, και το χέρι του θεού που απεικονίζεται πάνω δεξιά. Σύμβολο της εξόντωσης του έρποντος αιωνίου κακού.Εντύπωση αδιευκρίνιστη μου προκαλεί η παιδική φιγούρα που βρίσκεται στα καπούλια του αλόγου.

• Στην άλλη άκρη του τέμπλου, ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο πρόδρομος της έλευσης του Μεσσία. Ο ασκητής που πλήρωσε με το κεφάλι του, την κριτική απέναντι στην εξουσία. Εδώ τον βλέπουμε, με φτερά αγγέλου, και το κομμένο του κεφάλι στην πιατέλα κάτω αριστερά , δώρο στην Σαλώμη για την προσφορά στον πατριό της Ηρώδη. Όμως εξακολουθεί να προτρέπει «ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ ΗΓΓΙΚΕΝ ΓΑΡ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ»

  • Δίκαια οι αγιογραφίες του τέμπλου, σε πείσμα της φθοράς διασώζουν την καλλιτεχνική αξία που του προσέδωσε ο αγιογράφος «Αναγνώστης Καλκαντάκης Νίκλος»την 5η Αυγούστου του 1793, όπως υπογράφει δεξιά στα πόδια του Προδρόμου.

  • Τα κεντρικότερα πρόσωπα της θρησκείας μας, όπως είναι φυσικό κατέχουν την πλέον σημαντική θέση. Δεξιά και αριστερά από την Ωραία Πύλη, υπάρχουν οι φιγούρες του Χριστού και της Παναγίας. Καλύπτουν την αιώνια σχέση της Μητέρας και του Υιού, την ισχυρότερη σχέση μεταξύ των ανθρώπων. Αριστερά του Άγίου Ιωάννη ο «ελευθερώσας τον Αδάμ» Δεσπότης των πάντων Χριστός. Πράγματι μεγαλόπρεπα, όπως θα συμβεί στην Δευτέρα Παρουσία του, κάθεται σε πολυτελή θρόνο, φορώντας λαμπρά άμφια και στέμμα βασιλέως. Δεξιά και αριστερά πλαισιώνεται από αγγέλους, ενώ στο αριστερό του γόνατο κρατά ανοικτό ευαγγέλιο « Ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ….»

  • Στην άλλη πλευρά την αριστερή απεικονίζεται η Παναγία η μητέρα του θεού, αλλά και όλων των ανθρώπων, με την ίδια τεχνοτροπία. Είναι καθισμένη σε όμοιο θρόνο, με λαμπρά ιμάτια και το κεφάλι της στολίζει βασιλικό στέμμα. Στα γόνατα της κρατά τον Χριστό σε παιδική ηλικία, που ευλογεί με το δεξί του χέρι.Δεξιά και αριστερά της αιωρούνται άγγελοι, και διαβάζω στην περγαμηνή του ενός, «χαίρε ότι συ άρχεις βασιλέως και ανθρώπων».Πάνω από τις εικόνες που περιγράφω υπάρχουν στην σειρά, ανάμεσα σε ζωγραφισμένα κολωνάκια, που στηρίζουν αψίδες, οι δώδεκα μορφές των αποστόλων. Στα χέρια τους κρατούν οι περισσότεροι το ιερό ευαγγέλιο που διέδωσαν στα πέρατα του κόσμου. Στην κορυφή του τέμπλου, απλώνεται ζώνη, που απεικονίζονται κεφάλια αγγέλων, αντίστοιχα για τον κάθε ένα. Όλη η σύνθεση του τέμπλου ολοκληρώνεται με την διακόσμηση στα χαμηλά σημεία, που αποτυπώνεται με την μορφή κουρτίνας, κεντημένης με λουλούδια ή χωρίς. Την κάλυψη των καμπυλόγραμμων τριγώνων που δημιουργούν οι πύλες, επιτυγχάνει ο αγιογράφος με καλαίσθητα σχέδια, από ρόδακες, και συμμετρικά κλωνάρια.

• • Αντίθετα με την Ωραία Πύλη που έχουν καταστραφεί, τα πλαϊνά της αριστερής πύλης καλύπτουν από τα αριστερά ο Άγιος Σπυρίδων, και τα δεξιά ο Άγιος Χαράλαμπος.

  • Το δεύτερο τμήμα του ναού είναι το ιερό, που είναι υπερυψωμένο ένα σκαλοπάτι από τον υπόλοιπο. Στο μέσον, μπροστά από την κοίλη καμάρα που δημιουργείται ανατολικά βρίσκεται κτιστή η Αγία Τράπεζα , καλυμμένη με πλάκες όπως το δάπεδο.

  • Στην αριστερή πλευρά, είναι η Ιερά Προσκομιδή, μέσα σε εσοχή καμάρα του τοίχου. Στη δεύτερη εσοχή καμάρα, που υπάρχει μέσα στην πρώτη, στην κόχη της Προθέσεως εικονίζεται ο Χριστός – Άκρα Ταπείνωση με δεμένα τα χέρια. Από τις δύο πλευρές μέσα σε πλαίσιο, αναγράφονται τα μικρά ονόματα και οι ιδιότητες των αναφερομένων. Το εκ δεξιών του Χριστού δυστυχώς έχει καταστραφεί. Τα ονόματα, που ανήκουν σε κληρικούς και λαϊκούς, αναφέρονται σε πεθαμένους. Έχουν γραφεί για να μνημονεύονται ανελλιπώς στην λειτουργία, και θα πρέπει να ανήκαν σε σημαντικά για την περιοχή πρόσωπα, γιατί όχι και σε κάποιους μάρτυρες. Δύο κληρικοί της περιοχής, την ίδια εποχή με την αγιογράφηση του τέμπλου, έγιναν θυσία στα Τρικεφάλια, και ο αγιογράφος είναι της οικογενείας Καλκαντήδων.

  • Το άλλο στοιχείο, που δημιουργεί την αίσθηση της ευρυχωρίας, μέσα στο χώρο του ιερού είναι η κοίλη καμάρα στην ανατολική πλευρά. Όσο ανεβαίνει σε ύψος συγκλίνει προς το εσωτερικό συμμετρικά, και τελειώνει στην οροφή δημιουργώντας αψίδα. Ακόμα μία αψίδα μικρότερη δημιουργείται, στην νότια πλευρά, που περικλείει είσοδο, χτισμένη και αυτή μεταγενέστερα, όπως η κεντρική. Στο κέντρο απέναντι από την Αγία Τράπεζα, σε ύψος λιγότερο από δύο μέτρα, ανοίγεται παράθυρο, που τελειώνει σε αψίδα, και στη μέση χωρίζεται από κολονάκι στενό χαμηλά, με κιονόκρανο στην κορυφή.

  • Ειδικά τις πρωινές ώρες, από αυτό το σχετικά μικρό φεγγίτη, πλημμυρίζει όλος ο χώρος με ήλιο. Αστράφτουν στις ακτίνες του τα χλωμά πρόσωπα των αγίων, πλημμυρίζοντας την εκκλησία με φως, και τους λειτουργημένους με ζεστασιά και ελπίδα για το μέλλον.

• • Η αγιογράφηση της κοίλης καμάρας, χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες, κάτω από την Πλατυτέρα των Ουρανών που παριστάνεται ψηλά στην αψίδα.

  • Η πρώτη ζώνη καλύπτεται με εξαπτέρυγα, και η δεύτερη με την λειτουργία των αγγέλων. Στην τρίτη παρουσιάζεται η κοινωνία των αποστόλων. Ευλαβικά ο ένας μετά τον άλλο λαμβάνουν, από άγιες μορφές αγγέλων τα τίμια δώρα. Από την αριστερή πλευρά όπως βλέπουμε το παράθυρο λαμβάνουν το σώμα, ενώ από την αριστερή το αίμα, μέσα από το άγιο δισκοπότηρο.Τέλος στο χαμηλότερο σημείο αναπαριστάται ο Μελισμός, ανάμεσα σε οκτώ Ιεράρχες που συνλειτουργούν. Ανάμεσά τους αναγνωρίζονται, ο Άγιος Γρήγοριος ο Θεολόγος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο μέγας Βασίλειος, και ο Μέγας Αθανάσιος. Συμβολικά θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, καταλαμβάνουν την βάση του οικοδομήματος της εκκλησίας του Χριστού οι Άγιοι Πατέρες, που με την πνευματική τους υπόσταση στηρίζουν, την Χριστιανική θρησκεία με επιστημονική βάση.

  • Πράγματι ο λόγος του Θεού έγινε επιστήμη, η θεολογία και, ο Γρηγόριος Ναζιανζινός από τους πρώτους θεολόγους που εδώ ψάλλει «ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ…….» . Η ουσιαστικότερες τοιχογραφίες του χώρου του ιερού, ολοκληρώνονται με εκείνες τιςπαραστάσεις, που καλύπτουν την καμάρα της οροφής.

  • Στην ανατολική πλευρά , που είναι και η συνηθισμένη θέση, παριστάνεται η Ανάληψη, και στην δυτική η επιφοίτηση του Άγίου Πνεύματος. Ψηλά στο δυτικό τοίχο της εκκλησίας, διατηρούνται σκηνές που απεικονίζουν τα Πάθη του Χριστού και πιο κάτω χαμηλότερα, σκηνές από την Δευτέρα Παρουσία, και την τελική κρίση.Οι κορυφαίες μορφές, όπως και στο τέμπλο, που απεικονίζονται είναι η Πλατυτέρα των Ουρανών, Παντάνασσα, και στον θόλο του τρούλου, ο Παντοκράτωρ.

  • Η Παναγία παριστάνεται στον τύπο της Βλαχερνιώτισσας, μεταξύ δύο αγγέλων. Κρατά τα δύο χέρια, με τις παλάμες ανοικτές, στο ύψος των ώμων, σε στάση δέησης προς των θεό, για το σύνολο των ανθρώπων, σε ρόλο μεσολαβητή «ΠΡΕΣΒΕΥΕ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ…».

  • Αλλά και σε ρόλο υπέρτατης μάνας, δείχνοντας ότι θέλει να αγκαλιάσει όλα τα παιδιά της, σανπροστάτιδα, παρηγοριτισσα, γιάτρισσα, μεγαλόχαρη και τόσες άλλες ιδιότητες, που κοσμούν το όνομα της, και επιβεβαιώνουν την χάρη της. Ο Παντοκράτορας στον τρούλο, στηθαίος μέσα σε δίσκο, γύρω του μία ζώνη με την Παναγία και αγγέλους. Στο τρίγωνο Προφήτες στα σφαιρικά τρίγωνα οι Ευαγγελιστές.