03. a - De nobele Wervikse familie
Generaal Jan AndréVandermersch Maria Letizia Ramolino de Coll'Alto
Marguerite Yourcenar Olivier Messian
van Elslande
en aanverwante families
De familie van Elslande , Heren van Winnezeele, Carpentieringhe, Schoonvelde, Ter Beke,Ten Heede, Dilsemont, Nobelmeers,, Ghisbalde, , Ten Bornem Elst, De Lysselbroek, Ten Hooghen Walle (Duivelgoet), Ten Paradijs, Ter Vliet, Watermeulen & Langhen Hessel.
De naam van Elslande verwijst naar een drassig land, een elzenbroek. Hoewel verschillende plaatsen deze naam droegen is er maar één plaats waar een familie haar naam ontleende: het Elsland te Geluwe-Wervik.
De familie van Elslande is een zijtak van de rijke Kortrijkse burggravenfamilie van Mortagne. Deze was een afsplitsing van de familie van Mortagne, burggraven van Doornik. Doornik was als oude hoofdstad van het Frank(en)rijk tijdens de vroege middeleeuwen vrij belangrijk.
Gabriel Bodenehr, Dornick order Tournay Eine aus denen dreyen staedten in Welsch-Flandern, 1673-1765.
De naam Mortagne verwijst naar een gemeente in (thans: Frans) Henegouwen of in het oude Flandre Romane. De eerste Doornikse burggraaf van deze familie had de naam aangenomen van zijn oom Everard Radulf, bisschop van Noyon-Doornik. Hij had in het begin van de 12de eeuw de toenmalige heer verjaagd en zich heer en meester maakte van Mortagne. De naam Radulf werd verdrongen als familienaam voor deze van de heerlijkheid.
Zicht op Mortagne aan de samenvoeiïng van de Skarpe (links) en de Schelde (rechts). De toren achteraan is de de kerktoren van de St.-Nicolaskapel of een restant van de eerste burcht;uit: Albums de Croÿ, dl. XXV, Fleuves et Rivières II (1608-09).
Bisschop Everard Radulf (Radou), fragment uit het miniatuur met als voorstelling "Stichting van de abdij van oudenburg" (15de eeuw): (van links naar rechts): Hazecca, Cono I van Eine, graaf Robrecht de Vries, bisschop Everad Radulf van Noyon-Doornik, St.-Arnoldus van Tiegem en een monnik, Brugge, Groot Seminarie, Ms 127/5, f° 64.
Burggraaf Everard Radulf was de zoon van Alard van Peteghem. Deze laatste was lid van een adellijke familie die pairs waren van Vlaanderen. Deze vrij belangrijke familie wordt in de documenten voor eerst vermeld in 962. Hoewel deze familie (dankzij bisschop Evrard Radulf) hun eigendommen wisten uit te breiden in voornamelijk in West-Vlaanderen behoorde het Werviks Elsland niet tot hun patrimonium. Deze heerlijkheid werd in het begin van de 13de eeuw door het huwelijk van Lysbette van Nevele, burggravin van Kortrijk, met Everard IV Raduld van Mortagne, burggraf van Doornik en weduwenaar van Lysbette van Edingen, eigendom van deze burggraven familie. De kinderen uit Everard's eerste huwelijk erfden de titel van burggraaf van Doornik en de heerlijkheid Mortagne. De kinderen uit zijn tweede huwelijk erfden de titels en heerlijkheden van hun moeder: burggraaf van Kortrijk en heren van Nevele en Oosthove (Wervik-België).
Zegel van Lysbette van Nevele, Legende: .S. ELIZAB. VXORIS . E. CASTE…A, Brussel, Algemeen Rijksarchief, Zegel nr. 18664
De heerlijkheid het Elsland maakte toen nog deel uit van Oosthove. Naar Noord-Franse gewoonten werd in het derde kwart van de 13de eeuw het noordelijke en drassige deel van deze heerlijkheid, nl. het Elsland, gesplitst om een goede echtelijke partner te vinden voor de jongere zoon Michel van Wervik. Deze grafelijke baljuw van Kortrijk, Ieper en Rijsel nam in 1267 de naam van zijn heerlijkheid aan, , waardoor Michaël van Elslande stamvader werd van deze familie. Op het einde van de 13de eeuw werd het patrimonium opnieuw opgespiltst. Jan van Elslande werd heer van het Elsland te Wervik-Geluwe en vermoedelijk Gilion kreeg de heerlijkheid de Elslandershoek te Koolskamp.
Zicht op Wervik, SANDERUS A., Verheerlykt Vlaandre, Behelzende Eene algemeene en nauwkeurige Beschryving van dat Graafschap en van zyne algemeene en byzondere Wetten; alsmede eene Chronologische en Historische opvolging zyner Graaven, tot op Karel den VI tegenwoordig Roomsch Keizer. Nevens De beschryving der Steden, haare Regeerings-Vorm, deftige Gebouwen, Hooge-Amptenaaren, Adellyke Geslachten, Geleerde Mannen, en voornaamste Staats-Wisselvalligheden Alsmede De Beschryving der Dorpen, Vlekken, Kasteelen en Heeren-Huyzen, gelegen in het Keizers, Fransch en Hollandsch Vlaandre; met de Afbeeldzels der Steden, Kasteelen en Heeren-huyzen; nevens de Land-Kaarten van iedere byzondere Kasselrye en Grens-Scheydingen. In't Latijn beschreeven en nu in het Nederduytsch vertaald, en met Schoone Kopere Konst-Plaaten verryckt; Leiden – Rotterdam – ’s Gravenhage, 1735
Wapenschild van de familie van Nevele, heren van Wervik, thans huidig wapen van de stad / Armoiries de la famille van Nevele, seigneur de Wervik, maintenant blason de la ville de Wervik
Hoewel in de 14de eeuw onder het bestuur van de familie van Nevele de stad Wervik een bloeiperiode kende, was het voor de familie van Jan een rampzalige eeuw. Door graaf Lodewijk van Nevers werd het Geluwse Elsland verbeurd verklaard.
In het begin van de 15de eeuw werd Wervik door huwelijk verworven door de familie van Gistel, die het verkocht aan de hertog van Bourgondië.
Wapenschild van de familie / blason de la famille van Gistel
Het 15de eeuwse Wervik werd voornamelijk bestuurd door de schildknaap Hervé de Meriadech, de gezant van de hertog. Deze Bretoen hield zich totaal niet bezig met deze heerlijkheid, maar vooral met het verwerven van eigen roem. Hij trok door heel Europa waar hij in naam van Filips de Goede, hertog van Bourgondië talrijke tornooien won. Zijn gewelddadige heldendaden werden opgetekend in een - inmiddels verdwenen - handschrift voor de hertog.
Anoniem, Graf van Hervé de Meriadech, Wervik, St.-Medarduskerk
(met gereconstrueerde nissen)
Hoewel Wervik een verval kende, wist de familie van Elslande zich op te werken in de lokale besturen en verwierven ze zelfs de heerlijkheid Winnezeele.
Tekening van de Spaanse inquisiteur met klauw, renteboek van Oosthove (Wervik)
De Habsburgse periode in de 16de eeuw was voor heel Vlaanderen dramatisch. Hoewel tot het midden van de 16de eeuw voor Wervik een rustige periode was, kwam met de beeldenstorm en de inquisitie een dieptepunt in de geschiedenis van deze stad. Na de beeldenstrom (1566, 1578) werd in 1577 de stad belegerd door de Malconten die door de Hugenoten waren verdreven uit Menen. De Malcontenten onder leiding van Frans van Anjou verschansten zich in de St.-Medarduskerk en het kasteel. Beide monumenten werden in brand gestoken door de Hugenoten...
Pierre Lepoivre, De aanval van Komen door de protestantse troepen van François de La Noue in november 1579, tekening.
Toch wist de familie hun patrimonium uit te breiden met nieuwe goederen, zoals de heerlijkheid Ter Beke (Wervik).
Het bestuur onder Albrecht en Isabella bracht een rustperiode. Een zwarte bladzijde kent de Vlaamse geschiedenis als kolonie van Oostenrijk, waarbij het zuidelijke deel veroverd werd door Frankrijk. De grens tussen Vlaanderen die ooit gelegen was tussen Amiens en Boone (thans: Boulogne-sur-Mer) - Heusden (Thans: Hesdin) werd zodanig naar het noorden verplaatst dat Wervik in twee delen gesplitst werd en het zuidelijk deel (thans: Wervique-Sud) voortaan behoorde tot Frankrijk.
Willem Van Buscom, Buste van generaal Jan Vandermersch, Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België.
In 1789-1790 werden de zuidelijke Nederlanden kortstondig onafhankelijk. De opperbevelhebber van deBrabantse omwenteling was generaal Jan Vandermersch, het petekind van Jan van Elslande. Daarna werd Vlaanderen opnieuw ingelijfd als kolonie bij het Oostenrijkse rijk.
Hoewel de Belgische driekleur pas in 1831 door de grondwet goedgekeurd werd, kende ze een oudere voorganger die tijdens de Brabantse omwenteling gebruikt werd. De kleuren waren rood, geel en zwart gebaseerd op het wapenschild van de familie Vandermersch, maar de banden lagen horizontaal.
Generaal Vandermersch, cfr.
nr. L
Wapenschilden van Elslande & Vandermersch, Mozesraam (detail), Wervik St.-Medardus
Ondanks deze toestand bleef het patrimonium van de familie zich uitbreiden en de leden bekleden in de loop der eeuwen talrijke prominente plaatsen, zoals burgemeester, gedeputeerde en zelfs minister: Renaat van Elslande.
Minister Renaat van Elslande, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-d-16de-17de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj/d-jacobus-van-elslande-nr-h-da nr. DI
Het was dan ook niet verwonderlijk, dat de familie van Elslande verwant is aan belangrijke personen. Door de familiale banden met de familie Maertens de Noordhout is van Elslande verwant met Mathilde d'Udekem d'Acoz, koningin van België.
Mathilde d'Udekem d'Acoz, koningin van België, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-d-16de-17de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj/006-f-pieter-van-elslande-mignot
nr. U 45313
Niet alleen op nationaal vlak heeft de familie van Elslande familiale banden met vooraanstaanden, maar de uitstraling gaat veel verder. Door het huwelijk van Marthe van Elslande met Lucien Ramolino de Coll'alto, de achterneef van Letizia mère de l'empereur , is van Elslande verwant aan Napoleon.
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-g-20ste-eeuw
AV 2
Het bleef echter niet beperkt tot Europa. Door huwelijk werden ook belangrijke personen buiten dit oude continent verwant met van Elslande. Een voorbeeld hiervan is Mirza-Ali-Asghar Khan Arbabi, of Arbabi Ali-asghar, ambassadeur van Perzië te Brussel, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/10-de-ieperse-familie nr. EK 21
Naast magistratuur en diplomatie blinkt de familie van Elslande en haar aanverwanten uit in de kunst. Onder haar leden telt ze beroemde kunstenaars , zoals de schrijfster Marguerite Yourcenar, de componist Olivier Messiaen, de zanger Jacques Brel, de beeldhouwer Berten Coolens en de filmacteur Dirk Bogaerde.
Dirk Bogaerde, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/05-langhen-hessel-beselare/c-melanie-serruys-de-clerck-nr-gh
nr. GH 23
Marguerite Yourcenar, cfr.
Olivier Messiaen, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-d-16de-17de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj/06-x---louis-van-elslande-despretz nr. X 4141
Berten Coolens, cfr. https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/10-de-ieperse-familie nr. EO 51
Last but not Least willen we hier belangrijke familieleden aanhalen die op economisch vlak hoog scoorden. Een voorbeeld hiervan is zeker Pierre Bonduelle, https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-d-16de-17de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj/b-joos-van-elslande-berten-nr-g-ca nr. CL 31
Indeling van de genealogie
De indeling van deze genealogie is gebaseerd op het genealogische boek, dat in 1995 te Wervik verscheen:
VAN ELSLANDE R., van Elslande 1267-1995, Heren van/ Seigneurs de Carpentieringhe, Schoonvelde, Ghisbalde, Ter Beke, Dilsemont, Ten Bornem Elst, Nobelmeers, De Lysselbroek, Ten Heede, Ten Hooghen Walle (Duivelgoet), Ten Paradijs, Ter Vliet, Watermeulen & Langhen Hessel, Wervik 1995.
Men kan deze genealogie zowel verticaal (ascendenten - descendenten) raadplegen, maar ook horizontaal m.a.w. volgens de tijdsperiode.
Deze tijdsperioden werden per tabblat opgesplitst per eeuwen. Voor deze indelingen waren de levensperioden van de stamvaders bepalend. Stamvaders zijn mannelijke leden en naamdragers van Elslande die telkens de genealogie verder hebben gezet. Hun descendenten die door vrouwelijke afstamming niet meer de naam van Elslande dragen, worden telkens per stamvader tot eind de 20ste eeuw weergegeven.
Om ascendenten terug te vinden is het belangrijk om de lijst met stamvaders te raadplegen, daar deze genealogie chronologisch werd opgesteld..
Het eerste deel van deze genealogie treft men aan bij de andere tabbladen:
0962 - 1267. Ascendenten: handelt over de periode voor het ontstaan van de familienaam van Elslande. Het gaat hier over de voorvaderen in rechte lijn vanaf 962 tot 1267. Een volledige genealogie treft men aan op onze webside:
https://sites.google.com/site/familieradulfmortagne/home
Genealogie familie van Peteghem, heren van Petegem & Cysoing (3)
1 (Boudewijn van Peteghem)
I
2 Ingelbert I van Peteghem
I
3 Ingelbert II van Peteghem
I
Genealogie van Mortagne: de burggraven van Doornik (5)
https://sites.google.com/site/familieradulfmortagne/5-genealogie-van-mortagne-burggraven-van-doornik
11 Alard van Peteghem
I
12 Everard I Radulf
I
12.b Walter Radulf
I
12.ba Everard II Radulf
I
20 Everard III Radulf
I
20.b Baudewijn Radulf
I
Genealogie van Mortagne: de burggraven van Kortrijk ( 6)
21Everard IV Radulf x LysbetteEdingen x Lysebette Nevele
I
21.d Everard V Radulf
I
21.dd Michael Elslande
13DE & 14DE EEUW: biedt een overzicht vanaf 1267, toen de familienaam van Elslande voor de eerste maal verscheen, tot 1331/3, de periode waarin het Elsland, eigendom van de familie, verbeurd werd verklaard.
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-c-13de-14de-eeuw
Michael van Elslande
I
Jan van Elslande - Jossine van Elslande - Gilion van Elslande(?)
I
Jan van Elslande
15DE & 16DE EEUW (nrs. A-E): belicht deze familie die na 1333 voor de eerste maal in 1421 in de archieven verschijnt met Jan van Elslande (cfr. nr. A) schepen van de heerlijkheid Kruiseke en notaris te Geluwe. Dit overzicht eindigt met een Jan gehuwd met Mayken Molet. Dit gezin had acht kinderen. Na de dood van hun ouders zag Pieter (cfr. nr. F) als oudste zoon en "hoir feodaal" af van zijn eerstgeboorterecht en liet het gehele bezit in de gemeenschap. Hierdoor kreeg elke wees een achtste deel van de erfenis.
Slechts drie van deze acht kinderen hebben afstammelingen tot op vandaag. We zullen deze drie familietakken met hun bekende afstammelingen (vrouwelijke lijn) hierna uitvoering bespreken (hoewel er steeds nog nieuwe gegevens opduiken).
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-e-17de-18de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj-da
A Jan (einde / fin 14e eeuw/siècle)
I
A Stefaan / Etienne (ca. 1420)
I
A Denis (ca. 1450)
I
A (Bertel)meeus (einde / fin 15e eeuw/siècle
I
B Antheunis (+ 1568)
I
C Willem (einde / fin 16e - 17e eeuw / siècle)
I
D Maerten (+1635) - E Jan (+1644)
A Jan van Elslande
B Antheunis van Elslande van Acker
C Willem van Elslande van Dickele
D Maerten van Elslande Calmyn
E Jan van Elslande Molet
17de & 18de eeuw We beginnen met descendenten van de oudste broer Filips (cf. F). Daarna worden de afstammelingen van Joos (cf. nr. G = CA) besproken om tenslotte te eindigen met de afstammelingen van de derde zoon Jocobus (cfr. nr. H = DA).
Om verder te kunnen opklimmen in deze genealogie is het noodzakelijk om gebruik te maken van het Overzicht van de stamvaders, die men hieronder aantreft.
E Jan (+1644)
I
I
F Pieter (1622-1695) - --------------------------------G/ CA Joos (1629-1712) ---------------------------- H/ DA Jacobus (°1632)
I I
I CB Judocus van Elslande
I I
I CC Pierre Dom. van Elslande
I I
I CD Jean Francois van Elslande + CE Pierre Dom. van Elslande
I I I
I CF Jean-Baptist van Elslande I
I I CG Jean Fr.van Elslande
I I
I CK Josse A.van Elslande + CH Sophie van Elslande
I I
I CI Alphonse Vandermersch I+ CJ Alix Vandermersch
I --------------------------------------------------------------
I
I
I
I Philippe (+ 1711) - - - J Jean-Baptiste (1658-1742)
I I
K Karel Ignaas (1698-1745) L Jan Frans (1691) - M Willem (1696)
I I I
N Jan F. I (+1711) O August A. (1730-1789 I
I I I
S Charles (1781) I P Jan-B. (1735) - Q Willem (1742) - R Pieter
I I I
T Philippe (1759) - U Joseph (1771) - V Willem (1777) I Y August
I
W Ignace (1779) - X Louis (1792)
F Pieter van Elslande Mignot
G = CA Joos van Elslande Berten
H = DA Jacobus
I Philippe van Elslande Berten
J Jean-Baptiste van Elslande - Le Wyle
K Karel van Elslande Mignot
L Jan Frans van Elslande Vandermersch
M Guillaume van Elslande Parent
N Jan Frans van Elslande de Simple
O August van Elslande Castelain
P Jan-Baptist van Elslande Six
Q Guillaume van Elslande Dumortier
R Pieter van Elslande Marhem
S Charles van Elslande Hopsomer
T Philippe van Elslande Col
U Joseph van Elslande van Elslande
V Guillaume van Elslande Gheerbrant
W Ignace van Elslande Mortier
X Louis van Elslande Despretz
Y August van Elslande Coulon
CA Joos van Elslande Berten
CB Judocus van Elslande Pardoen
CC Pierre Dominique van Elslande Desbonnets
CD Jan Frans Sebastiaan van Elslande Bonte
CE Pierre Dominique Zacharie van Elslande Tranneel / Lepoutre
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-e-17de-18de-eeuw-nrs-f-y-ca-cj-da/i-amelie-van-elslande-nr-ce-3
CF Jean-Baptiste van Elslande Van Acker
CG Jean Francois van Elslande
CH Sophie Joséphine van Elslande Vandermersch
CI Alphonse Jules François Vandermersch Peucelle
CJ Alix Sophie Henriette Vandermersch Froidure
19DE EEUW
AA César - ---------- AB August
I I AH Fidèle (1830)
I I
I I AC Louis - AD Joseph - AE August - AF Isidore - AG Pierre
I I I I I I
I AK Alphons - AL August - AM Ernest I I I I
I 20STE EEUW I I I I I I I AW August AX Maurice I I AS Louis I
I I I I
AI Cesaire - AJ Charles I I I
I I I I
AV Charles I I I
I AN Cyrille - AO Paul I I
AZ Guy I I
I I
AP Alphonse - AQ Pierre - AR August I
I
AT Hubert - AU August - AY Joseph
19de eeuw
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw
AA César van Elslande van Elslande
AB August van Elslande de Coussemaker
AC Louis van Elslande Desmarésaux
AD Joseph van Elslande d'Hoisne
AE Augustin van Elslande d'Hoisne
AF Isidore van Elslande d'Hondt
AG Pierre van Elslande Glorieux
AH Fidèle van Elslande Motte
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw/a-marie-van-elslande-nr-ah-1
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw/b-josephine-van-elslande-nr-ah-3
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw/c-gabrielle-van-elslande-nr-ah-5
AI Césaire van Elslande Hennion
AJ Charles van Elslande Vandermersch
AK Alphonse van Elslande de Wulf
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw/d-valentine-van-elslande-nr-ak-3
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-f-19de-eeuw/e-octavie-van-elslande-nr-ak-5
AL August van Elslande Catteau
AM Joseph van Elslande Plichon
AN Cyrille van Elslande Becquet
20ste eeuw
AO Paul van Elslande Veys
AP Alphonse van Elslande Montagne
AQ Pierre van Elslande Bourgois
AR August van Elslande Bourgois
AS Louis van Elslande
AT Hubert van Elslande Van Raes
AU August van Elslande Naessens
AV Charles van Elslande Victoor
AW August van Elslande Catteau
AX Maurice van Elslande Mascaux
AY Joseph van Elslande Bayaert
AZ Guy van Elslande Legein
cfr.: Stamvaders / ancêtres
https://sites.google.com/site/genealogievanelslande/03-de-nobele-wervikse-familie/a-stamvaders
Schenking van een pateel aan de Wervikse St.-Medarduskerk ter gelegenheid van de reünie van de familie van Elslande gehouden op 1 april 1995 in deze Leiestad.