01. INLEIDING

Reünie familie van Elslande te Wervik op 1-4-1995: intreden in de St.-Medarduskerk

Ter gelegenheid van de reünie gehouden op 1 april 2015 te Wervik verscheen ons boek:

VAN ELSLANDE R., van Elslande 1267-1995, Heren van/ Seigneurs de Carpentieringhe, Schoonvelde, Ghisbalde, Ter Beke, Dilsemont, Ten Bornem Elst, Nobelmeers, De Lysselbroek, Ten Heede, Ten Hooghen Walle (Duivelgoet), Ten Paradijs, Ter Vliet, Watermeulen & Langhen Hessel, Wervik 1995.

Genealogische onderzoekingen vragen een hele inspanning en een hoop werk, vooral als men daarbij de wortels en de betekenis van de familienaam wil achterhalen. Na 11 jaar onderzoek verscheen dit boek als kroon op dit werk[1].

Reünie familie van Elslande te Wervik op 1-4-1995: Intrede in de St-Medarduskerk van de familie van Elslande, heren van Carpentieringhe, Schoonvelde, Ghisbalde, Ter Beke, Dilsemont, Ten Bornem Elst, Nobelmeers, De Lysselbroek, Ten Heede, Ten Hooghen Walle (Duivelgoet), Ten Paradijs, Ter Vliet, Watermeulen & Langhen Hessel: Links Marc van Elslande (eerste opvolger, cf. AZ 1), rechts zijn moeder Juliette van Elslande-Legein (cf. AZ), in het midden Jean-Louis van Elslande (2de opvolger) en achter zijn vrouw Eve Sterian (cf. AX 41).

Na herhaaldelijk aandringen van verschillende leden van verscheidene takken van de familie van Elslande en daar het hoger aangehaald genealogisch boek reeds lang uitgeput is, publiceren we deze stamboom op het internet.

Reünie familie van Elslande te Wervik op 1-4-1995: herdenkingsmis voor de overleden familieleden in de St.-Medarduskerk van de familie van Elslande, heren van Carpentieringhe, Schoonvelde, Ghisbalde, Ter Beke, Dilsemont, Ten Bornem Elst, Nobelmeers, De Lysselbroek, Ten Heede, Ten Hooghen Walle (Duivelgoet), Ten Paradijs, Ter Vliet, Watermeulen & Langhen Hessel:

Van links naar rechts: Jean-Louis van Elslande (2de opvolger) en daarnaast zijn vrouw Eve Sterian (cf. AX 41), in het midden Juliette van Elslande-Legein (cf. AZ) en Marc van Elslande (eerste opvolger, cf. AZ 1), rechts Jean-Pierre van Elslande (3de opvolging, cf. AX 411) .

Het is niet dat we ondertussen stilgezeten hebben op genealogisch vlak.

Onze aandacht ging hierbij vooral uit naar de ascendenten van Michaël van Elslande, grafelijk baljuw van Margaretha van Constantinopel. Hij was de eerste van Elslande die in 1267 in de documenten vermeld werd.

VAN ELSLANDE R., Arend de Keysere & Ronse in Gentse Middeleeuwse documenten, in: Annalen Geschied- en Oudheidkundige Kring van Ronse en het Tenement van Inde, LV, 2006, blz. 295-316.

Hij was niet alleen heer van het Elsland, maar had daarnaast ook bezittingen die eertijds hadden toebehoord aan de familie van Mortagne, burggraven van Doornik en Kortrijk.

Reünie familie van Elslande te Wervik op 1-4-1995: Marc van Elslande neemt in de Briekenmolen (thans: Tabaksmuseum) die tot in 1961 eigendom was van de familie van Elslande, het herdenkingsplaquette van het stadsbestuur in ontvangst.

Tijdens de familiereünie (1995) hadden verschillende familieleden geopperd dat de roots van de familie van Elslande te zoeken was in Hongarije. Een gegeven dat we trouwens ook terugvinden in een publicatie van een aanverwante nicht Marguerite de Cleenwerck de Crayencourt, beter bekend als:

YOURCENAR MARGUERITE, Archives du Nord, 1977.

Sommigen wisten zelfs verder te vertellen dat de eerste van Elslande een prins en de zoon was van een Kozakken keizer. Uit onderzoek blijkt dat de familie van Elslande, bij het verlaten van Geluwe, zich vestigde op de heerlijkheid “Hongereet” te Wervik. De naam (H)Ongereed verwijst naar een land dat een lange tijd niet klaar was voor landbouw en dat door veel inspanning vruchtbaar werd gemaakt[2]. In het Frans werd “Hongereet” al vlug vertaald als “Hongrie”.

Om de herkomst van de voorvaderen van Michaël van Elslande te kunnen achterhalen, moesten we teruggrijpen naar de geschiedenis van het Elsland, een heerlijkheid deels gelegen in Geluwe en Wervik. Al vlug bleek dat deze heerlijkheid eertijds deel had uitgemaakt van de heerlijkheid Oosthove (Belgisch Wervik) en voordien van het aloud feodaal grafelijk leen Wervik.

In de publicatie:

VAN ELSLANDE R., De heren van Nevele en van Wervik vanaf 1067 tot 1300, in: Het Land van Nevele, 41ste jg., juni 2010, nr. 2 , blz. 3-35.

toonden we aan dat Wervik / Wervicq-Sud en Nevele behoorden tot eenzelfde familie.

In ons artikel

VAN ELSLANDE R., De oprichting van het kapittel van de Sint-Maritiuskerk te Nevele,in: Het Land van Nevele, 43ste jg., jan. 2012, nr. 1, blz. 3-12.

http://lvn.redbit.be/upload/1/paginas/2010%20LvN%20jrg%2041%20afl%202.pdf

bemerkten we dat deze familie oorspronkelijk vooral verbleef te Nevele. Problemen met de fundatie in de Sint-Maritiuskerk te Nevele met het kapittel en nadien de monniken van Drongen hadden als gevolg dat deze familie in Wervik in de 13de eeuw een nieuwe kerk gewijd aan St.-Medardus lieten bouwen met een crypte als nieuwe begraafplaats. In die periode waren de heerlijkheden Wervik en Nevele door huwelijk in het bezit gekomen van de familie van Kortrijk, burggraven van Kortrijk.

VAN ELSLANDE R., Familie van Kortrijk, burggraven en heren van het huis Nevele-Wervik (1125-1250), in: Het Land van Nevele, 43ste jg., dec. 2012, nr. 4, blz. 3-42.

De laatste telg van deze familie Lysbette van Nevele, burggravin van Kortrijk en vrouw van Oosthove (= Belgisch Wervik), huwde met Everard IV Radolf van Mortagne, waardoor Oosthove (en ook het Elsland) overging naar de familie van Mortagne.

Naar de coutume van Noord-Frankrijk werden heerlijkheden verdeeld en gegeven aan jongere zonen om hen te kunnen laten trouwen met belangrijke partners. Op die manier werd Michaël van Wervik heer van het noordelijk deel van Oosthove: de heerlijkheid het Elsland. Als heer van dit goed nam hij als achternaam de naam van zijn heerlijkheid. De naam van een familie was geboren: van Elslande

Alvorens we deze informatie konden achterhalen was een navorsing naar de mannelijke voorouders van Michaël van Elslande noodzakelijk: de familie van Mortagne. Deze burggravenfamilie heeft als ascendant de familie van Peteghem, pairs van Vlaanderen en heren van Petegem-aan-de-Schelde.

VAN ELSLANDE R., De heren van Eke tijdens de middeleeuwen, in: Scheldeveld, jb. XLIII, 2014, blz. 300-343.

Ondanks de verbeurd verklaring in 1331 van de goederen door graaf Lodewijk van Nevers wist deze familie zich vanaf het begin van de 15de opnieuw een belangrijke te verwerven.

Deze familie van Elslande speelde op politiek, sociaal en economisch vlak een belangrijke rol in Zuid-Vlaanderen. Ze is dan ook verwant met alle belangrijke families van Noord-Frankrijk en met talrijke adellijke families uit België, Frankrijk, Spanje en Duitsland. Zelf bezat ze talrijke heerlijkheden, waardoor zij de titel kregen van Heer of Dame. De functies die haar leden waarnamen, behoorden dan ook tot de belangrijkste en we treffen hen dan ook aan onder ministers, senators, gedeputeerden, baljuws, burgemeesters en schepenen. Afstammelingen maakten dan ook geschiedenis, zoals generaal Jan Andre Vandermersch, voorman der Brabantse omwenteling, of schreven geschiedenis, zoals Dr. Paul Huys, oud-Hoofd der dienst Cultuur van provincie Oost-Vlaanderen. Andere beïnvloedden historische personen, gelijk pastoor Verhaeghe, die als biechtvader van Leopold II de koning op de vingers tikte voor lichtvaardig gedrag. Ook in de geneeskunde hebben afstammelingen hun steentje bijgedragen, vb. Eugène Van Steenkiste. Verwanten wisten zich duidelijk verdienstelijk te maken op gebied van de kunst, zoals de beroemde schrijfster Marguerite Yourcenar of de wereldberoemde componist Olivier Messiaen. We mogen hierbij ook niet de "petite histoire" niet vergeten, zoals Pieter van Elslande die in het schilderatelier van Adam van Noort te Antwerpen de medeleerling was van... Pieter Pauwel Rubens.

Reünie familie van Elslande te Wervik op 1-4-1995: het avondfeest in Dadipark (Dadizele)

Na de publicatie van ons genealogisch boek (1995) werden verder ook nog andere takken van deze nobele Wervikse familie gepubliceerd, o.m. deze van de inmiddels overleden minister Renaat van Elslande:

VAN ELSLANDE R., Renaat van Elslande, minister van staat, een geboren Boekhoutenaar, in: De Twee Ambachten, Heemkundig Tijdschrift Gemeente Assenede, 7de jg., april 1999, nr. 2, blz. 72-79.

Aansluitend kwam uit een totaal andere hoek een publicatie over de familie van Elslande uit Beselare door Polydoor Claeys:

CLAEYS P., Renteboek van de heerlijkheid Lamghen Hessel Anno 1700, Bouwstenen tot de monografie van Zonnebeke, z.d. .

Daarnaast publiceerden we ook genealogieën aanverwante families, zoals de familie Ranst:

VAN ELSLANDE R., De nobele familie Ranst van Eke, in: Heemkring Scheldeveld, jb. XLI, 2012, blz. 193-235.

Aansluitend hierbij is de publicatie van Dr. Paul Huys, een afstammeling van Antoon Huys en Tanneke van Elslande

HUYS P., De familie Huys uit Geluwe Vier eeuwen familiegeschiedenis (1610-1980), Gent, 1980.

Ook Yves Masschelein belichtte de tak van Louis-August van Elslande en Marie Rose Desprettz deze tak van de familie in:

MASSCHELEIN Y., Emilianus – Henricus Lewyllie 1871-1944 & Marguerite – Justine Vanneste 1874 – 1951, Menen, 1996.

Deze navorsingen en publicaties samen met de stamboom (1995) vormden samen de aanleiding om de genealogie van de familie van Elslande op het net te plaatsen

Hoewel in veel gevallen dit boek aangevuld werd vormt het nog steeds de basis en het uitgangspunt. Bij de tabbladen wordt dan ook telkens verwezen naar de tekst in het boek.

Pateeltje aan de Wervikse St.-Medarduskerk geschonken ter gelegenheid van de reünie van de familie van Elslande gehouden op 1 april 1995 te Wervik.

[1] Destijds moest in de archieven de documenten met een balpen overschrijven. In bepaalde archieven werd verplicht om een potlood gebruiken. Daar digitale fotografie niet bestond kon men in de beste gevallen een fotokopie of een foto laten nemen, maar dit alles nam heel veel tijd in beslag en was daarbij nog vrij duur. Nadien werd deze geschreven tekst op een typemachine uitgetypt. In begin van de jaren ’80 was een typemachine met een correctielint in gebruik. Men kon toen reeds een fout corrigeren, maar de problemen met het correctielint bleef niet uit…

De computer in het begin de jaren ’90 was niet alleen gemakkelijker om te corrigeren, maar ook het vele plak en knipwerk van teksten verdween hiermee. Dit was echter niet het geval voor het inlassen van illustraties. Vernieuwend was de handscanner, maar men moest weg gelijkmatig over de foto heen rollen om een foto in te scannen.

De zachte grote fragiele floppies werden al vlug vervangen door harde diskettes. Ook de handscanner met lineaire en meestal verwrongen afbeeldingen werd op het einde van de 20ste eeuw verdrongen door een automatische scanner. In die periode werd ook de gebruikelijke Word Perfect onder DOS verdrongen door Word in Windows, dat een aanpassing vergde. In het begin van de 21ste eeuw werd het voor de genealoog heel wat gemakkelijker door de digitale fotografie en de talrijke archieven die via het net toegankelijker werden.

[2] J. DESREUNAUX - J.P. RENIER, "Ongereet" enkele historische aantekeningen over het goed en de hofstede Ongereet, Wervik 1984.