เรื่องที่ 1.3. สภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการเกิดอันตราย

สภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ

การเกิดอุบัติเหตุ อุบัติอภัยจากการประกอบอาชีพเป็นความไม่ปลอดภัยที่เกิดจากสถานการณ์เสี่ยงในการดำเนินชีวิตประจำวันซึ่งเราสามารถแก้ไขหรือหาวิธีป้องกันต่อสถานการณ์เสี่ยงนั้นๆได้ หากเรารู้สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุ และช่วยกันขจัดสถานการณ์เสี่ยง ทำให้เกิดความปลอดภัยในการทำงาน การดำเนินชีวิตต่อตนเองและบุคคลอื่นๆในสังคม

สภาพแวดล้อมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุจากการประกอบอาชีพ

ความเสี่ยง หมายถึง ความน่าจะเป็นของการเจ็บป่วย การบาดเจ็บหรือการสูญเสียโดยคำนวณค่าความเสี่ยงได้จากความน่าจะเป็น หรือโอกาสของการเกิดเหตุการณ์นั้นคูณกับความรุนแรงของผลจากเหตุการณ์ดั่งกล่าว

ดังนั้นความเสี่ยงจึงหมายถึงผลลัพธ์ของความน่าจะเกิดอันตรายและผลจากอันตรายนั้นๆ

การคำนวณค่าความเสี่ยง ต้องทราบเกี่ยวกับ

1.ค่าโอกาสเสี่ยงของการเกิดเหตุการณ์ ซึ่งก่อให้เกิดอุบัติเหตุหรือค่าความน่าจะเป็นโดยสามารถแบ่งโอกาสเสี่ยงออกเป็น เกิดบ่อยครั้ง เกิดบางครั้ง เกิดนานๆครั้ง และไม่เคยเกิด หรืออาจแบ่งค่าโอกาสเสี่ยงหรือค่าความน่าจะเป็นออกเป็น 4 ระดับ ดังนี้

ระดับที่ 1=0.25 ระดับที่ 2=0.50 ระดับที่ 3=0.75 ระดับที่ 4=1.00

2.ค่าความรุนแรง มีการวัดออกมาเป็นจำนวนคนที่คาดว่าอาจได้รับการบาตรเจ็บจากเหตุการณ์นั้น โดยแบ่งระดับความรุนแรงออกเป็น 4 ระดับ ได้แก่ ระดับ 1 ถึง 4

ในการประกอบอาชีพ ความปลอดภัยเป็นสิ่งที่บุคคลต้องการ นั่นคือ การที่อุบัติเหตุเป็นศูนย์ เพราะจะทำให้การทำงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ มีผลผลิตสูง ดังนั้นการวิเคราะห์สถานการณ์เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อหาทางกำจัดหรือลดสถานการณ์เสี่ยงก่อนเกิดอุบัติเหตุและความสูญเสียที่จะเกิดขึ้น เนื่องจากโรงงานอุตสาหกรรมมีความเสี่ยงสูงมากกว่ากรณีอื่นๆ

สถานการณ์เสี่ยง

สถานการณ์เสี่ยง คือสภาพของงานที่ไม่ปลอดภัย ทำให้ผู้ปฏิบัติงานเกิดอุบัติเหตุ ได้รับบาดเจ็บ และเสียชีวิต ดังตัวอย่างสถานการณ์เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุจากการประกอบอาชีพ ดังนี้

1.ใช้เครื่องจักรที่ไม่มีอุปกรณ์ความปลอดภัย

2.การแต่งกายของคนงานไม่เหมาะสมกับลักษณะของงานที่ปฏิบัติ

3.ขาดอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล หรือพนักงานไม่ใช้อุปกรณ์ป้องกัน เนื่องจากไม่ถนัดไม่สะดวกหรือไม่เคยชิน

4.การระบายอากาศไม่ดีพอหรือขาดการระบายอากาศ

5.ระบบความปลอดภัยไม่มีประสิทธิภาพ

6.ขาดการบำรุงรักษาเครื่องจักร ทำให้เสื่อมสภาพ ไม่พร้อมใช้งาน หรือชำรุดแล้วยังไม่ได้ซ่อมแซม

7.การจัดเก็บสารที่เป็นอันตรายไม่ถูกต้อง ไม่ถูกที่

8. มีเสียงดังเกินมาตรฐาน

9.แสงสว่างไม่เพียงพอ

10.ฝุ่นละอองเกินมาตรฐาน

1.2 การประเมินความเสี่ยง

การประเมินความเสี่ยง เป็นเครื่องมือในระบบความปลอดภัย ที่จะบ่งชี้ถึงอันตรายต่างๆเพื่อจักทำแผนบริหารจัดการความเสี่ยง โดยใช้แบบตรวจสอบ เพื่อหาแนวโน้มอันตรายในการทำงานและอุปกรณ์การทำงาน

การประเมินความเสี่ยง ควรทำการวิเคราะห์สถานการณ์เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การวิเคราะห์ความเสี่ยงของอุบัติเหตุ โดยการวิเคราะห์สถานการณ์เสี่ยงเป็นการตรวจสอบสถานการณ์เสี่ยงของอุบัติเหตุในชุมชน ว่ามีปัญหาอุบัติเหตุด้านใดที่ยังไม่ดำเนินการแก้ไข และมีความเป็นไปได้ในกี่จัดทำโครงการเพื่อแก้ไขปัญหาหรือไม่ ต้องใช้ทรัพยากรมากน้อยเพียงใด แล้วนำมากำหนดเป็นแผนปฏิบัติการตามลำดับขั้นตอน ดังนี้

1.การสำรวจสถานการณ์เสี่ยง

2. การประเมินปัญหา นโยบาย และทรัพยากรของชุมชน

- เพื่อประเมินปัญหาอุบัติเหตุ และเก็บรวบรวมข้อมูล

- เพื่อประเมินนโยบายและกฎหมาย เพื่อทบทวนการวิเคราะห์อุบัติเหตุ

3. ศึกษาข้อมูลสถิติการเกิดอุบัติเหตุโดยแยกอุบัติเหตุ เช่น การจัดอุบัติเหตุจากการล้มในพื้นระดับราบ การชนกระแทกวัสดุแล้วล้ม การบาดเจ็บจากการถูกกระแทกให้อยู่ในอุบัติเหตุประเภทเดียวกัน เป็นต้น

4. ศึกษาสถานที่ที่เกิดการบาดเจ็บ เช่น อาคารโรงงาน ห้องโถง ห้องเครื่อง เป็นต้น

5. ประเมินสรุปความเสี่ยง สถานการณ์เสี่ยงที่อาจเกิดอุบัติเหตุ พร้อมเสนอแนวทางป้องกันแก้ไขอุบัติเหตุนั้นๆ

2. การป้องกันแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุจากการประกอบอาชีพ

อุบัติเหตุ (Accident) เป็นเหตุการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่มีแผนไว้ล่วงหน้าหรือไม่มีเจตนาที่จะทำให้เกิดขึ้น หรือขาดการควบคุม แต่เมื่อเกิดแล้ว ก่อให้เกิดความสูญเสียอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายๆอย่างรวมกัน ทั้งต่อคน ทรัพย์สิน หรือสภาพแวดล้อม เช่น การเสียชีวิต การบาตเจ็บ การเจ็บป่วย ความเสียหายต่อทรัพย์สิน ผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม และต่อสาธารณชน เป็นต้น

เหตุการณ์เกือบเกิดอุบัติเหตุ (Near miss) เป็นเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่มีการวางแผนไว้ล่วงหน้า ไม่มีเจตนาที่จะทำให้เกิดขึ้น แต่ผลของเหตุการณ์ดังกล่าวไม่ก่อให้เกิดความสูญเสีย เพียงแต่ทำให้ตกใจหรือหวาดเสียว

อุบัติการณ์ (Incident) คือเหตุการณ์ที่ไม่ต้องการให้เกิดขึ้น เมื่อเกิดแล้วอาจทำให้เกิดความสูญเสีย หมายรวมถึง เหตุการณ์ที่เป็นทั้งอุบัติเหตุและเหตุการณ์เกือบเกิดอุบัติเหตุ

2.1 อุบัติเหตุจากการทำงาน

อุบัติเหตุจากการทำงาน (Occupational Accidents) เป็นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในขณะทำงานทำให้เกิดความสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สิน ซึ่งอุบัติเหตุส่วนใหญ่มีสาเหตุดังนี้

1.การกระทำที่ไม่ปลอดภัย เช่น ไม่ปฏิบัติตามกฏความปลอดภัยในการทำงาน ไม่สวมอุปกรณ์ป้องกันอันตราย เช่น หน้ากากนิรภัย ถุงมือป้องกันสารละลาย ที่อุหู ที่ครอบหูเพื่อป้องกันเสียง แว่นกรองแสง หมวกแข็ง ตาข่ายครอบผม รองเท้ายาง เป็นต้น สวมใส่เครื่องแต่งกายไม่เหมาะสม ทำการถอดอุปกรณ์ความปลอดภัยออก การหยอกล้อกันขณะทำงาน เป็นต้น

2.สภาพการทำงานที่ไม่ปลอดภัย

1. ลักษณะงานที่ไม่ปลอดภัย ได้แก่ งานก่อสร้างอาคาร ซึ่งมีโอกาสเสี่ยงต่อการพลัดตกจากที่สูง วัสดุตกใส่ การพังของนั่งร้าน เป็นต้น และงานในโรงงานอุตสาหกรรม มีโอกาสเสี่ยงต่อสารพิษจากวัตถุดิบ เครื่องจักร เป็นต้น

2. สิ่งแวดล้อมในการทำงานไม่ปลอดภัย เช่น แสงที่จ้าหรือมัวเกินไป เสียงดังมากเกินไป ฝุ่น ควันมาก มีความสั่นสะเทือน สภาพเครื่องจักรที่เก่าและขาดการบำรุงรักษา เป็นต้น

2.2 แนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุ อุบัติภัยจากการประกอบอาชีพ

1. เปิดโอกาสให้พนักงานได้มีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังอุบัติเหตุและตรวจสอบระบบการป้องกันอุบัติเหตุในโรงงานอุตสาหกรรม

2. โรงงานอุตสาหกรรมได้สร้างอาคารถูกต้องตามหลักวิศวกรรม รวมถึงมีการออกแบบและติดตั้งเครื่องจักรและอุปกรณ์ป้องกันความปลอดภัยอย่างเหมาะสม

3. มีการกำหนดมาตรฐานความปลอดภัย กฎระเบียบและหลักความปลอดภัยในการทำงาน

4. รณรงค์ให้นายจ้างและลูกจ้างในสถานประกอบการ ตระหนักถึงความสำคัญของการป้องกันอุบัติเหตุ ให้มีความรู้และมีทักษะในการป้องกันอุบัติเหตุ อุบัติภัย และโรคที่เกิดจากการทำงาน

5. เจ้าหน้าที่ความปลอดภัย ดูแลความปลอดภัยให้คำปรึกษากับนายจ้าง ตรวจตราสถานการณ์และความเสี่ยงในการทำงาน และแนะนำลูกจ้างและแนะนำลูกจ้างในการดูแลตนเองขณะทำงานไม่ให้เกิดอุบัติเหตุหรือป้องกันไม่ให้เป็นโรคจากการทำงาน

6. มีการดำเนินงานตามมาตรฐานสากลทางด้านความปลอดภัย อนุกรมมาตรฐานคุณภาพ (ISO 9000) อนุกรมมาตรฐานการจัดการระบบอาชีวอนามัยความปลอดภัย (มอก. 18000)

กฎ 10 ประการเพื่อความปลอดภัยในการประกอบอาชีพ

1.ปฏิบัติตามกฎ ข้อบังคับในการทำงานหรือระเบียบของสถานประกอบการอย่างเคร่งครัด

2.เชื่อฟังคำแนะนำ คำสอนและนโยบายความปลอดภัย

3.ใช้เครื่องมือและอุปกรณ์อย่างถูกต้องและถูกวิธี

4.สวมเครื่องป้องกันอันตรายส่วนบุคคลในขณะปฏิบัติงาน และดูแลบำรุงรักษาอุปกรณ์นั้นๆ ให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งานได้ตลอดเวลา

5.ดูแลรักษาเครื่องจักร เครื่องมือและอุปกรณ์ให้อยู่ในสภาพเรียบร้อยปลอดภัย

6.ห้ามหยอกล้อหรือเล่นกันในขณะทำงาน

7.รายงานสภาพที่ไม่ปลอดภัยในโรงงานทันทีเมื่อพบเห็น

8.รายงานการบาดเจ็บทั้งหมดที่เกิดขึ้นแม้เพียงเล็กน้อยก็ควรแจ้งให้ทราบด้วย

9.รักษาความสะอาดและส่งเสริมความปลอดภัยในการทำงาน

10.การยกของหนักควรมีคนช่วยและยกให้ถูกวิธี