อาณาจักรตามพรลิงค์หรือตัมพะลิงค์
(พุทธศตวรรษที่ ๗–๑๙)
อาณาจักรตามพรลิงค์ มีศูนย์กลางอยู่ที่นครศรีธรรมราช(อาจจะเป็นบริเวณบ้านท่าเรือ
หรือบ้านพระเวียง) อยู่ทางด้านเหนือ ของอาณาจักรลังกาสุกะ(บริเวณปัตตานี) มีอาณาเขต
ทางตะวันออก และตะวันตกจรดทะเลอันดามันถึงบริเวณที่เรียกว่าทะเลนอก ซึ่งเป็น
บริเวณจังหวัดกระบี่ในปัจจุบัน คำว่า ตามพ เป็นภาษาบาลี แปลว่า ทองแดง ส่วนลิงค์
เป็นเครื่องหมายบอกเพศ เขียนเป็นอักษรภาษาอังกฤษว่า Tambalinga หรือ Tanmaling
หรือ Tamballinggam จีนเรียก ตันเหมยหลิว หรือโพ-ลิง หรือโฮลิง(แปลว่าหัวแดง)
บางทีเรียกว่า เชียะโท้ว(แปลว่าดินแดง) อาณาจักรตามพรลิงค์ มีกษัตริย์สำคัญคือ
พระเจ้าศรีธรรมาโศกราช และพระเจ้าจันทรภาณุศรีธรรมราช ซึ่งทรงสามารถ
รวบรวมพวกมลายู และแขกทมิฬเข้าไว้ใต้อำนาจ อาณาจักรตามพรลิงค์นี้
เป็นศูนย์กลางการเผยแพร่พระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศ์ ไปยังอาณาจักรสุโขทัยและ
ดินแดนทั่วแหลมมลายู พระภิกษุจากนครศรีธรรมราชเคยเดินทางไปสืบพระพุทธศาสนา
ถึงประเทศลังกา ในพุทธศตวรรษที่ ๗ อาณาจักรตามพรลิงค์ ได้ตกเป็นเมืองขึ้นของ
อาณาจักรฟูนัน ต่อมาใน พ.ศ.๑๓๑๘ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ตกเป็นเมืองขึ้นของ
อาณาจักรศรีวิชัย และพ.ศ.๑๕๖๘ ได้ถูกพวกโจฬะจากอินเดียยกทัพมารุกราน
ในพ.ศ. ๑๖๕๘ ได้มีการส่งคณะทูตไปเฝ้าพระเจ้ากรุงจีนราชวงศ์ซ้อง ที่เมืองไคฟง
พุทธศตวรรษที่ ๑๖ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ส่งไพร่พลไปช่วยพระเจ้าสุริยวรมันที่ ๒
สร้างเมืองนครธม พ.ศ.๑๘๑๓ อาณาจักรตามพรลิงค์ได้ตกอยู่ใต้อิทธิพลของอาณาจักร
ลังกาสุกะ พ.ศ.๑๘๓๗ เมืองนครศรีธรรมราชได้เข้ารวมอยู่ในอาณาจักรสุโขทัย และ
พ.ศ.๑๘๙๓ เมืองนครศรีธรรมราชได้เข้ารวมกับอาณาจักรอยุธยา อาณาจักรตามพรลิงค์นี้
ประกอบด้วยเมือง ๑๒ เมือง คือ สายบุรี ปัตตานี กลันตัน ปาหัง ไทรบุรี พัทลุง ตรัง ชุมพร
บันทายสมอ สงขลา ตะกั่วป่า และครหิหรือกระบุรี ใช้สัตว์ประจำปีเป็นตราประจำเมือง เช่น
สายบุรีใช้ตราหนู ปัตตานีใช้ตราวัว กลันตันใช้ตราเสือ ปาหังใช้ตรากระต่าย เรียงลำดับไป
สำหรับเมืองบันไทสมอ ซึ่งใช้ตราลิงนั้น นักโบราณคดีบางท่าน เช่น
หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ รัชนี สันนิษฐานว่าอยู่ที่เมืองกระบี่ ซึ่งอาจเป็นที่มาของชื่อเมืองกระบี่
ในปัจจุบัน จดหมายเหตุจีนระบุว่า นครโฮลิง(ตามพรลิงค์) ส่งทูตไปเฝ้าพระเจ้ากรุงจีนใน
พ.ศ.๑๒๙๑,๑๓๑๐,๑๓๑๑,๑๓๕๖,๑๓๕๘ และพ.ศ.๑๓๖๑
ต่อมาได้มีการเรียกชื่ออาณาจักรตามพรลิงค์ใหม่ว่า อาณาจักรศิริธรรม ภายหลังเมื่ออยู่ในอำนาจ
อาณาจักรสุโขทัยได้เปลี่ยนมาเป็น เมืองศรีธรรมราช
<< ย้อนกลับ ต่อไป อาณาจักรลังกาสุกะ >>