Η τέχνη γεννά... τέχνη

Πώς συνδέεται ο Gustav Klimt με τον Alexander McQueen και το «νησί των καταραμένων»; Ο Pablo Picasso με τον Yves Saint Laurent; Πώς μπορεί να σχετίζεται η Φρίντα Κάλο με τους Coldplay και ο René Magritte με το «The Greatest Showman»; Ο συνδετικός τους κρίκος δεν είναι άλλος από την τέχνη. Πίνακες ζωγραφικής αποτελούν πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία άλλων μορφών τέχνης, όπως κινηματογραφικές ταινίες, σχεδίαση φορεμάτων, αλλά και μουσικές συνθέσεις. Καλλιτέχνες διαφορετικών εποχών συναντιούνται στη σύνθεση νέων δημιουργημάτων˙ συναντιούνται εκεί όπου η τέχνη γεννά…τέχνη! 

Από το “prisoner’s round” του Van Gogh στο κουρδιστό πορτοκάλι… 

Έπειτα από την κρίση ψυχικής ασθένειας που υπέστη το 1888, ο Βαν Γκογκ κρατήθηκε στο ψυχιατρικό νοσοκομείο «Saint-Paul» στο Saint-Rémy από τον Μάιο του 1889 έως τον Μάιο του 1890. Εκεί, στράφηκε στη ζωγραφική στο πλαίσιο της ανάρρωσής του, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του πίνακα «Ο γύρος των φυλακισμένων» («Prisoners’ Round»), στον οποίο απεικονίζεται με γκριζωπό μελαγχολικό μπλε μια ομάδα κρατουμένων να περπατούν κυκλικά σε έναν κλειστό χώρο. Ο Stanley Kubrick στην ταινία του «Το κουρδιστό πορτοκάλι» αναδημιουργεί τον συγκεκριμένο πίνακα βάζοντας τον πρωταγωνιστή μαζί με τους συγκρατούμενους του να κινούνται κυκλικά μέσα στη φυλακή όπου βρίσκονται!

Όφελος της Οφηλίας η άγνοια…

Πού να φανταζόταν άραγε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ όταν έγραφε τον «Άμλετ» ότι το έργο του θα γινόταν πηγή έμπνευσης για πίνακες ζωγραφικής, αλλά και για ταινίες; Η Οφηλία βρισκόμενη στο απόγειο της τρέλας της ανεβαίνει στο κλαδί ενός δέντρου, το οποίο όμως σπάει κι εκείνη πέφτει στο ποτάμι όπου πνίγεται. Το 1851 ο Γερμανός John Everett Millais ζωγραφίζει τον πίνακα «Οφηλία», στον οποίο απεικονίζεται η τραγική ηρωίδα του Σαίξπηρ να επιπλέει σε ένα ποτάμι τραγουδώντας, χωρίς να γνωρίζει για τον επικείμενο θάνατό της. Με τη σειρά του ο Lars von Trier στην ταινία «Melancholia», τη δεύτερη από την «τριλογία της κατάθλιψης», εμπνευσμένος από τον πίνακα του Millais εντάσσει μία σκηνή στην οποία ο χαρακτήρας της «Ντανστ» σαν μια άλλη Οφηλία «ξαπλώνει» στο ποτάμι φορώντας το νυφικό της, χωρίς να γνωρίζει ότι απομένει λίγη ώρα μέχρι τη σύγκρουση της Γης με έναν πλανήτη και κατ’ επέκταση του δικού της τέλους…

Στο μεταίχμιο του πλασματικού και της αλήθειας

Η ταινία «The Truman Show» (1998) αποτελεί σημείο αναφοράς στην ιστορία του νεότερου κινηματογράφου. Ο Τρούμαν Μπέρμπανκ (Jim Carrey) από τη βρεφική του ηλικία ζει εν αγνοία του σε ένα…στούντιο. Όλος του ο κόσμος είναι ένα σκηνικό, ενώ ο περίγυρός του ηθοποιοί. Ο ίδιος παρακολουθείται συνεχώς από 5.000 κάμερες και χωρίς να το γνωρίζει έχει γίνει ο «σταρ» του πιο δημοφιλούς ριάλιτι σόου της τηλεόρασης. Τελικά, όταν μαθαίνει την αλήθεια αποφασίζει να δραπετεύσει. Η ταινία φτάνει στο τέλος της με τη σκηνή όπου ο Τρούμαν ανεβαίνει τις σκάλες και ανοίγει την πόρτα που θα τον οδηγήσει στον πραγματικό κόσμο˙ μια σκηνή με εμφανείς επιρροές από τον πίνακα του René Magritte «Architecture au clair de lune». Γνωστός για τον σουρεαλιστικό χαρακτήρα των έργων του και την αδυναμία διάκρισης του πλασματικού από το πραγματικό, ο Μαγκρίτ δε θα μπορούσε να μην αποτελέσει πρότυπο για την απόδοση της σκηνής, όπου η συνομιλία μεταξύ αλήθειας και ψέματος φτάνει στο αποκορύφωμά της.

Η κραυγή πίσω από… την κραυγή

Μπορεί να μην έχετε δει τη σειρά ταινιών «Scream» οι οποίες έκαναν το ντεμπούτο τους το 1996 αλλά σίγουρα γνωρίζετε τη μάσκα-σύμβολο αυτών των ταινιών. Φορώντας τη μάσκα του Ghostface, οι δολοφόνοι καταδιώκουν τα θύματά τους, υποκινούμενοι από δίψα για εκδίκηση, ζήλια ή και επιδίωξη κακής φήμης. Η εν λόγω μάσκα ενός τρομοκρατημένου προσώπου που ουρλιάζει δε θα μπορούσε να μην έχει ως βάση τον ομώνυμο εξπρεσιονιστικό πίνακα «The scream» του Edvard Munch, ο οποίος θεωρείται σύμβολο του άγχους και του φόβου που βιώνει ο άνθρωπος!

Καταραμένοι όσοι δεν έχουν κάποιον για να ανταλλάξουν ένα φιλί

«Το νησί των καταραμένων» είναι ένα ανατρεπτικό θρίλερ του 2010.  O Έντουαρντ Ντάνιελς (Λεονάρντο Ντι Κάπριο) εργάζεται ως αναπληρωτής στρατάρχης των ΗΠΑ και μαζί με τον συνεργάτη του Τσακ αναλαμβάνουν τη διερεύνηση της υπόθεσης ενός ασθενούς που αγνοείται σε ένα άσυλο του νησιού Shutter. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται, αποκαλύπτονται τα σκοτεινά μυστικά του νησιού  και ο Ντάνιελς έρχεται αντιμέτωπος με τους δικούς του φόβους και τα ψέματα από τα οποία προσπαθεί να κρυφτεί. Πυρήνας της πλοκής είναι η σχέση του πρωταγωνιστή με την ψυχικά διαταραγμένη σύζυγό του, οι οποίοι αν και είναι πολύ ερωτευμένοι, θα έχουν τραγική κατάληξη. Σε μια σκηνή, ο Ντάνιελς αγκαλιάζει τη συντετριμμένη σύντροφό του καθώς εκείνη χάνει την αίσθηση της πραγματικότητας. Η σκηνή αυτή είναι μία σαφής αναφορά στον πίνακα «The Kiss» του Gustav Klimt, όπου ένας άντρας έχει στην αγκαλιά του την αγαπημένη του, ενώ εκείνη είναι σκυμμένη λόγω του βάρους του. Στον πίνακα, αλλά και τη σκηνή κυριαρχούν οι κίτρινες και χρυσές αποχρώσεις  φωτίζοντας το πάθος των δύο εραστών.

Adele Bloch-Bauer I: Η μούσα του Klimt και του… Alexander McQueen

Φαίνεται πως η Adele Bloch-Bauer I δεν ήταν μόνο μούσα για τον Gustav Klimt, ο οποίος δημιούργησε το πορτρέτο της το 1907 έπειτα από παραγγελία του συζύγου της, χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων και φύλλα χρυσού. Στην επίδειξη μόδας του «Άνοιξη/Καλοκαίρι 2013»,  Ο Alexander McQueen έχει ως σημείο αναφοράς το  πορτρέτο της Adele για τη δημιουργία ενός χρυσού συνόλου, αξιοποιώντας τα ίδια αφηρημένα μοτίβα και σύμβολα που κοσμούν τη μούσα του Klimt και το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι παρά… εντυπωσιακό

Αν ο Monet ήταν σχεδιαστής μόδας, θα δούλευε στον οίκο Dior…

Το απαλό φως, τα παστέλ χρώματα και τα φυσικά στοιχεία των ιμπρεσιονιστικών πινάκων του Κλοντ Μονέ δεν πυροδότησαν απλώς την ιδέα για ένα φόρεμα Christian Dior, αλλά έχουν αποτελέσει τη στυλιστική βάση του σχεδιαστή μόδας για χρόνια. Εμπνευσμένος από τον πίνακα «The Path Through the Irises» του Monet, ο Dior δημιούργησε ένα φόρεμα για τη συλλογή Άνοιξη/Καλοκαίρι 1949  κεντημένο εξ ολοκλήρου με πέταλα λουλουδιών σε διάφορες αποχρώσεις του ροζ και του μωβ. Το φόρεμα αυτό ήταν ένας φόρος τιμής στην Catherine Dior, η οποία είχε ιδιαίτερη αδυναμία στα λουλούδια και μέχρι σήμερα παραμένει ένα διαμάντι της παγκόσμιας μόδας…

Πώς ο Yves Saint Laurent ζωντάνεψε έναν πίνακα του Picasso;

Ο σουρεαλιστικός και γεωμετρικός πίνακας «Portrait of Nusch Éluard» (1937) του Picasso ενέπνευσε τόσο πολύ τον Yves Saint Laurent στη δημιουργία ενός σακακιού από τη συλλογή Φθινόπωρο/Χειμώνας του 1979, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο διάσημος σχεδιαστής κατάφερε να ζωντανέψει τον πίνακα, μιας και η ομοιότητα στα χρώματα αλλά και τα σχήματα είναι χαρακτηριστική!

Σήμερα θα φορέσω… Piet Mondrian

Η αγάπη του Laurent για την τέχνη και οι επιρροές του από αυτήν δεν περιορίζονται στον Picasso. Όπως ο ίδιος έχει δηλώσει «Πιστεύω ότι η δουλειά ενός σχεδιαστή μοιάζει πολύ με αυτή ενός καλλιτέχνη. Στην πραγματικότητα, έβρισκα συνεχώς έμπνευση στο έργο των σύγχρονων ζωγράφων: Picasso, Matisse, Mondrian». Αυτήν τη φορά, γοητευμένος από τη «Σύνθεση με Κόκκινο, Μπλε και Κίτρινο» του Piet Mondrian προβαίνει στη δημιουργία ενός φορέματος για τη συλλογή «Φθινόπωρο/Χειμώνας 1965», το οποίο είναι κυριολεκτικά η ενδυματολογική μετουσίωση της σύνθεσης του Mondrian. Γι΄ αυτόν τον λόγο άλλωστε, ο Laurent δίνει στο φόρεμα το όνομα του καλλιτέχνη!

Ένα τσουνάμι μουσικής…

Η ξυλογραφία «The Great Wave off Kanagawa» (1831) του Katsushika Hokusai είναι ένα από τα πιο διάσημα δείγματα της ιαπωνικής τέχνης και αποτυπώνει τρεις βάρκες που πλέουν ανοιχτά μιας φουρτουνιασμένης θάλασσας, στην οποία ξεχωρίζει ένα θεόρατο κύμα, ενώ στο βάθος διακρίνεται το όρος «Fuji». Ο Γάλλος κλασικός συνθέτης Claude Debussy εμπνέεται από «Το μεγάλο Κύμα» και προβαίνει  το 1903-1905 στη σύνθεση του εμβληματικού ορχηστρικού κομματιού «La mer» («Η θάλασσα»), το οποίο μιμείται τη φυσική ορμητικότητα της θάλασσας.

Viva la Vida…

Το «Viva la Vida, Watermelons» (1954) είναι ο τελευταίος πίνακας που έφερε την υπογραφή της Φρίντα Κάλο, διαθέτοντας πλούσιες χρωματικές αντιθέσεις, καμπύλες και γωνίες, αλλά και ένα τελευταίο μήνυμα από την ίδια την καλλιτέχνη. Μόλις οκτώ μέρες προτού πεθάνει, αντιλαμβανόμενη ότι πλησιάζει το τέλος της, η Φρίντα Κάλο γράφει στο κεντρικό κομμένο καρπούζι του καμβά «Vida la Viva» («Ζήτω η ζωή»). Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά, το 2008, η βρετανική μουσική μπάντα «Coldplay» σαγηνεύεται από τη δύναμη της Κάλο να γιορτάζει τη ζωή μέχρι να αφήσει και την τελευταία της πνοή, παρά τις εξαιρετικά μεγάλες και επώδυνες δυσκολίες με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη, όπως η πολιομυελίτιδα, ένα τραγικό ατύχημα με λεωφορείο, 32 χειρουργικές επεμβάσεις και πολλαπλές αποβολές και αποφασίζουν να ονομάσουν το νέο τους άλμπουμ όπως και ένα από τα τραγούδια του «Viva la Vida». Ο βασικός τραγουδιστής του συγκροτήματος σημειώνει χαρακτηριστικά «Βίωσε πολύ πόνο, φυσικά, και μετά ξεκίνησε έναν μεγάλο πίνακα στο σπίτι της που έλεγε «Viva la vida». Απλώς μου άρεσε η τόλμη της».

Viva la vida λοιπόν! Ζήτω η τέχνη!

Πηγές:

https://movieweb.com/movies-that-took-inspiration-from-famous-works-of-art/

https://www.domestika.org/en/blog/9823-10-fashion-designs-inspired-by-iconic-artworks

https://www.dailyartmagazine.com/music-inspired-by-visual-art/