Θεατρική Σκηνή

Σε ένα φανταστικό, ίσως και πολύ αληθινό, μέρος, όπου το Υπουργείο Διασκέδασης, Ψυχαγωγίας και Διαπαιδαγώγησης εκδίδει νόμο, με βάση τον οποίο οι μαθητές τις σχολής “Εννέα Μούσες”, όπου διδάσκουν οι Εννέα Μούσες, δεν θεωρούνται κανονικοί εργαζόμενοι.

Ο Αριστοτέλης Σταγειρίτης, ο Περικλής Χολαργεύς, ο Κάρολος Κουν, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ και ο Κονσταντίν Στανισλάφσκι πηγαίνουν να συναντήσουν τον Υπουργό.

Γραμματέας: Κύριε Φερεφών, σας ζητούν κάποιοι κύριοι.

Υπουργός: Τι κύριοι;

Γραμματέας: Κάτι περίεργοι. Ένας με πολλά μούσια και μια περικεφαλαία στο κεφάλι, ένας με μούσια χωρίς περικεφαλαία, ένας με γυαλιά και καράφλα, ένας με καράφλα χωρίς γυαλιά, κι ένας με γυαλιά χωρίς καράφλα!

Υπουργός: Μα τι να θένε; Πες τους να περάσουν.

(Μπαίνουν κι οι πέντε μέσα.)

Αριστοτέλης: Μα αυτό έστιν ουν τραγωδία!

Περικλής: Τέλη, μετά τα φιλοσοφικά σου. Τώρα ήρθαμε για σοβαρή κουβέντα.

Υπουργός: Πώς μπορώ να σας εξυπηρετήσω;

Στανισλάφσκι: Εγκώ, κύριο Υπουργκό, δηλαδή, εμείς...

Κουν: Ας’ το, Κώτσο μου, θα μιλήσω εγώ!

Μπρεχτ: Ωραία, να τα πει ο θείος Κάρολος.

Κουν: (ξεροβήχει) Κύριε Υπουργέ, είμεθα αντιπροσωπεία του Συλλόγου Εικαστικών και Καλλιτεχνικών Απασχολούμενων, ΣΕΚΑ αν έχετε ακουστά, και μέλη της καθοδηγητικής επιτροπής της σχολής “Εννέα Μούσες”. Με τη σειρά είμεθα ο Αριστοτέλης Σταγειρίτης, ο Περικλής Χολαργεύς, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο Κονσταντίν Στανισλάφσκι κι εγώ ο Κάρολος Κουν. Ήρθαμε ως εδώ για να σας εκθέσουμε τις απόψεις μας για τον νέο σας νόμο περί απαξίωσης των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων.

Υπουργός: Μα δεν πρόκειται περί απαξίωσης.

Μπρεχτ: Μπαρντόν;

Υπουργός: Κοιτάχτε, στη σύγχρονη εποχή, δια να είσαι κανονικός εργαζόμενος πρέπει να είσαι...πώς να σας το πω...σαν γρανάζι! Βεβαίως, σαν γρανάζι. Όλα τα γρανάζια πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη λειτουργία, να κινούνται στον ίδιο ρυθμό. Αν ένα από αυτά κάνει τα παλαβά του, πάει ο μηχανισμός. Έτσι, δεν μπορούν κι οι τέχνες να θεωρούνται επάγγελμα. Δεν προσφέρουν στον μηχανισμό, αλλά λένε τα δικά τους!

Αριστοτέλης: (αγαναχτισμένος πιάνει το κεφάλι του) Έστιν ουν τραγωδία!

Υπουργός: Κάθε τι πρέπει να έχει μια σκοπιμότητα. Να παράξει κάτι. Εσείς πώς να θεωρείστε κανονικοί εργαζόμενοι όταν κάνετε την τέχνη σας για ευχαρίστηση, τέχνη για την τέχνη;

Κουν: Κάνετε λάθος! Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.

Περικλής: Εξάλλου, το θέατρο είναι μέσο διαπαιδαγώγησης. Ο θεατής μαθαίνει μέσα από το έργο τι είναι σωστό και τι λάθος, συμπάσχει με τους ήρωες, γιατί όλα όσα αναπαριστά η τέχνη είναι βγαλμένα από τη ζωή! Είναι, όπως λέει κι ο Αριστοτέλης, μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας! Η τέχνη παίρνει κομμάτια της ζωής για να μας διδάξει.

Υπουργός: Υπάρχουν αρμόδιοι να διδάξουν κι αυτοί είναι οι δάσκαλοι, όχι οι θεατρίνοι και οι ζωγράφοι!

Μπρεχτ: Ηθοποιοί είναι το σωστό!

Υπουργός: Έστω! Υπάρχουν αυτοί που σε ειδικά σχολεία, με το αζημίωτο πάντοτε, θα εκπαιδεύσουν σωστά κάποιους νέους, γιατί δεν είναι δυνατόν να έχουν όλοι τη δυνατότητα να πάνε παντού.

Περικλής: Κι εγώ που θέσπισα τα θεωρικά για όλους τους πολίτες; Για να μπορούν να μορφωθούν όλοι; Χαζός ήμουν;

Υπουργός: Άλλες εποχές, άλλη οικονομία. Εσείς δε χρειαζόσασταν κινητήρες και γρανάζια. Ούτε βιώνατε την τεχνολογική επανάστασιν!

Αριστοτέλης: (ψιθυρίζει) Ευελπιστώ σε μια την των τοιούτων καθαρμάτων κάθαρσιν!

Υπουργός: Τι λέτε κύριε Σταγειρίτη;

Αριστοτέλης: Λέω πως βλέπω μια χρησιμοθηρική αντίληψη για τον πολιτισμό. Θέλετε να τον κάνετε κάτι απλό, κάτι υλικό για να τον αποκτήσετε και να τον εκμεταλλευτείτε. Όμως, όλη η αξία του πολιτισμού είναι στη χρήση του κι όχι στην απόκτησή του. Δεν μπορούν μόνον οι λίγοι να αποκτήσουν τον πολιτισμό, την τέχνη για να τον καταστρέψουν κάνοντάς το μέσο αύξησης κερδών. Ο πολιτισμός είναι συλλογικό αγαθό, κοινωνικό δημιούργημα!

Περικλής: Είμαστε η χώρα που γέννησε το θέατρο! Που γεννήθηκε ο πολιτισμός! Που τόσοι μνημονεύουν! Δε γίνεται να εξευτελίζονται έτσι οι τέχνες!

Μπρεχτ: Στις Μούσες βρε; Τι θα πούμε εμείς στις Μούσες;

Υπουργός: Θα σας απαντούσα, αλλά δεν μου το επιτρέπει το επίπεδό μου. Εσείς, κύριε Μπρεχτ, καλό θα ήτο να μην υποστηρίζετε αυτούς εδώ (δείχνει τους άλλους τέσσερις). Η γνώμη τους διχάζει και διασπά...κι εσείς έχετε βεβαρυμένο παρελθόν όσον αφορά τις διασπάσεις...

Στανισλάφσκι: Αγκόμα και αυτό σημαντικό! (Ξεροβήχει) Τώρα εγκώ μιλήσω... (Ξαναβήχει) Ωραία, έκανε επανεκκίνηση το σύστημα! Κύριε Υπουργέ, ακόμα και το παρελθόν μας είναι σημαντικό για μια παράσταση. Όταν δίδασκα στη σχολή μου στη Ρωσία, μάθαινα στους σπουδαστές ότι πρέπει να ανασύρουν από τη μνήμη τους τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους για να αποδώσουν καλύτερα τους ρόλους τους. Καθιστά έτσι σαφές στον θεατή πως το αποτέλεσμα είναι συνέπεια των πράξεών του αλλά και των πράξεων του ήρωα, πως υπάρχει ταύτιση ηθοποιού και ήρωα γιατί η τέχνη κι η ζωή είναι οι δυο όψεις ενός νομίσματος! Το θέατρο και όλες οι τέχνες, η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική, είναι κομμάτια της ζωής μας και η παρακαταθήκη μας στο μέλλον. Έχουν παιδευτικό ρόλο, όχι μόνο για μας, αλλά και για τις μελλούμενες γενιές, που θα μάθουν από τα έργα μας πώς σκεφτόμασταν και ζούσαμε!

Υπουργός: Για να τα μάθουν αυτά οι μελλούμενες γενιές θα πρέπει να υπάρχουν! Και οι άνθρωποι τρέφονται με φαγητό, που το παράγει η εργασία η κανονική, όχι με αέρα κοπανιστό και μπούρδες που...παράγει η τέχνη!

Κουν: Μάς προσβάλλετε!

Αριστοτέλης: Έστιν ουν τραγωδία!

Υπουργός: Αυτός είναι ο νόμος! Και το νόμιμον είναι και ηθικόν!

Αριστοτέλης: Ναι, αλλά πρέπει να εθιζόμεθα στις σωστές πράξεις...

Υπουργός: Αν διαφωνείτε με κάτι, μπορείτε να το αποδείξετε σε επόμενες ψηφοφορίες! Και σας παρακαλώ να πηγαίνετε, γιατί δεν μπορώ να ασχοληθώ άλλο με βλακείες.

Μπρεχτ: Πάμε, παιδιά, αυτός ο βόθρος δε θ’ αλλάξει ποτέ.

Περικλής: Με αυτά που ακούω, θα πω κι άλλον Επιτάφιο, αυτόν της Τέχνης!

Αριστοτέλης: Και να σκεφτείς πως κάποτε υποστήριζα ότι ξεχώρισε από παλιά το ελληνικό έθνος από τους βαρβάρους όντας πιο ικανό και περισσότερο απαλλαγμένο από την ηλιθιότητα...

(Παγώνουν όλοι, εκτός από τον Μπρεχτ, ο οποίος πλησιάζει στην άκρη της σκηνής.)

Μπρεχτ: Κυρίες και κύριοι θεατές, η σκηνή αυτή κάπου εδώ τελειώνει. Η παρωδία, όμως, όχι. Εμείς δεν είμασταν ο Μπρεχτ, ο Αριστοτέλης, ο Κουν, ο Περικλής, ο Στανισλάφσκι και ο Υπουργός Φερεφών σε τούτη τη σκηνή. Μήτε κι εσείς οι θεατές σε τούτο το έργο. Είμαστε όλοι άνθρωποι, που πάει να πει θεατές και ηθοποιοί σε μια άλλη παρωδία, μια άλλη τραγωδία, σ’ ένα έργο τραγελαφικό. Κι αυτό είναι εκεί έξω.

(Τέλος σκηνής)