Samenvatting van het basiswerk

Ibn Taymiyya deed een poging om het feit dat de mens in staat is om te redeneren en zijn intellect te gebruiken, te verzoenen met de Goddelijke openbaring en de Hadieth tradities. Hierbij verwees hij naar het werk van al-Razi dat handelde over het universele principe dat uitdraagt dat intellectueel bewijs belangrijker is dan religieuze teksten indien beide met elkaar conflicteren. Ibn Taymiyya verwerpt dit idee volledig. Volgens Ibn Taymiyya is het niet noodzakelijk dat het intellect de waarheid van de Koran valideert. Wel is het de fitra dat hierbij een belangrijke rol speelt..

Verder geeft Ibn Taymiyya kritiek op het bewijs van kalam voor het bestaan van God en hun begrip van intellect. Om het belang dat de mutakallimun toekennen aan het intellect te ondermijnen gaf Ibn Taymiyya hiervoor een alternatief: Hij geeft een definitie, gebruik en rol aan het concept van de menselijke fitra. Verder geeft hij een eigen definitie aan ‘aql en naql en formuleert een eigen idee over de relatie tussen deze twee begrippen. Hij geeft als het ware een Taymiyyaans equivalent voor het universele principe.

Volgens Ibn Taymiyya is het de fitra dat de mens tot mens maakt. Er is ook een relatie tussen de fitra en het intellect. Beide werken als het ware samen zoals een tandem. Ook geeft de fitra de mens een gevoel van moraliteit. Belangrijk is dat de fitra gevoed moet worden. Zo voedt bijvoorbeeld de openbaring de fitra, maar ook goede daden verrichten en het houden van God. Uiteraard moet de mens ook afstand nemen van de zaken die de fitra corrumperen. Het is volgens Ibn Taymiyya de fitra die de mens in staat stelt om de waarheid van God te erkennen.

Uiteindelijk geeft Ibn Taymiyya de balans weer tussen fitra, verstand en openbaring, drie begrippen die met elkaar in relatie staan. In een ideale wereld werken deze drie elementen in volledige harmonie met elkaar. Wanneer één ervan gecorrumpeerd wordt, zou een ander element dit moeten corrigeren. Zo heeft elke component zijn eigen rol en functie. Van de drie componenten is de Koran het belangrijkste element en het intellect het zwakste element. Het intellect is gelimiteerd omdat er geen universele overeenkomst is over wiens intellect het meest juiste redeneert. Hierbij wordt het belang van de fitra duidelijk. De fitra informeert de mens op een instinctieve manier over wat juist en wat verkeerd is. Ook is het de fitra dat de Koran heeft gevalideerd. Het is door de fitra dat een gelovige in de Koran kan geloven omdat alles wat de fitra omvat in de Koran staat; en zelfs oneindig veel meer.

Volgens Ibn Taymiyya bevestigt de fitra zowel wat de openbaring als het intellect ook bevestigt. Noodzakelijk hiervoor is wel dat de fitra puur is en niet gecorrumpeerd is.