1 tot 5 spelers vanaf 8 jaar, 45 tot 60 minuten
Dit themaspel gaat over de ondergang van het Romeinse rijk door de invallen van barbaarse stammen. Auteur Matt Leacock heeft voor deze versie samengewerkt met Paolo Mori. Je bestrijdt nu geen ziektes, maar 5 barbaarse stammen die het rijk binnenvallen. Je moet de stammen verslaan of met ze gaan samenwerken. De stammen trekken op naar de hoofdstad Rome en je moet je legioenen inzetten om ze tegen te houden. Dat een gevecht soms anders loopt dan je verwacht, kan natuurlijk gebeuren. De gevechten worden dan ook uitgevoerd met bijzondere dobbelstenen. Hopelijk keren deze zich niet tegen je. Er is een Nederlandtalige editie beschikbaar.
Op het hoogtepunt van haar macht was het Romeinse Rijk een territorium van zo'n 6,5 miljoen vierkante kilometer met ruim honderd miljoen bewoners. Gedurende de eeuwen van haar bestaan heeft het Rijk gigantische vooruitgang geboekt op het gebied van techniek, architectuur, wetenschap, kunst en literatuur.
Aan het begin van de 5e eeuw n.Chr. eisten decennia aan politiek corruptie, economische crisis en een overbelast leger uiteindelijk hun tol aan de stabiliteit van het Rijk. Dit gaf agressieve barbaarse stammen de kans om ingrijpende invasies te plegen, wat leidde tot een ondergang waar Rome nooit meer van zou herstellen.
7 pionnen
7 karakterkaarten
70 speelkaarten (49 stadkaarten, 14 gebeurteniskaarten, 7 opstandkaarten)
49 barbaarkaarten
7 overzichtskaarten
3 gevechtsdobbelstenen
5 bondgenootstenen
1 invasiegraadsteen
1 vervalsteen
6 forten
100 barbaarstenen (20 Angelsaksen/Franken, 22 Vandalen, 20 Hunnen, 24 Visigoten, 14 Ostrogoten)
16 legioenen
1 speelbord
De voorbereiding van Fall of Rome loopt in grote lijnen gelijk met de voorbereiding van het Pandemic basisspel. Het spel kan nu ook met 5 spelers gespeeld worden. Op het spelbord zijn voorraadvakken voor de barbaren en de legioenen. Afhankelijk van het aantal spelers worden er 4 tot 8 gebeurteniskaarten in de stapel geschud en krijgen de spelers 2 tot 4 kaarten om te beginnen. Het eerste fort wordt in Roma gezet. De spelers beginnen echter niet standaard in Roma, maar kiezen ieder een van de stadkaarten uit, die ze hebben gekregen. Daar plaatsen ze hun pion plus 2 legioenen. De invasiekaarten hebben verschillend gekleurde randen. Er zijn 5 Romakaarten met een rode rand. Die worden voorlopig op de aflegstapel gelegd. Er zijn 9 kaarten met een gouden rand (let op: in de Nederlandse spelregels wordt afwisselend de kleur goud en de kleur bruin gebruikt). Deze 9 kaarten worden gebruikt voor de eerste invasie: 3 steden met 3 barbaren, 3 steden met 2 barbaren en 3 steden met 1 barbaar.
In de spelersstapel komen opstandkaarten (vergelijkbaar met de epidemiekaarten uit het basisspel). Dit zijn er 5 tot 7, dus 1 meer dan in het basisspel. Daarna kan het spel beginnen met de speler die de stadkaart op handen heeft die het grootste aantal reisdagen van Roma af ligt.
Een spelbeurt loopt vergelijkbaar met het basisspel van Pandemic: Om beurten voeren de spelers 4 acties uit, gevolgd door het trekken van 2 spelerskaarten (en het eventueel afhandelen van opstanden) en ten slotte vallen barbaren steden binnen. De spelers proberen gezamenlijk bondgenootschappen met de barbaren te sluiten of ze uit het Romeinse rijk te verdrijven. Ze winnen gezamenlijk als dat gelukt is (bijvoorbeeld 3 bondgenootschappen en van de overige 2 stammen zijn er geen barbaren meer op het bord).
Er zijn 8 verschillende mogelijke acties:
Marcheren
Varen
Bouw een fort
Leger rekruteren
Vechten
Samenspannen
Bondgenootschap sluiten
Barbaren inhuren
Met de actie marcheren kun je je pion verplaatsen naar een (via een lijn) aangrenzende stad. Je mag maximaal 3 legioenen meenemen. Als je in een havenstad staat kun je varen naar een andere havenstad door een stadkaart van de kleur van de bestemming in te leveren. Ook nu kun je maximaal 3 legioenen meenemen. Door een stadkaart af te leggen van de stad waar je bent, kun je daar een fort bouwen. En als je bij een fort staat kun je daar nieuwe legioenen plaatsen. De hoeveelheid staat aangegeven bij het invasiespoor en neemt in de loop van het spel af.
In de stad waar je bent, kun je de legioenen laten vechten. Je mag 1 dobbelsteen werpen per legioen (met een maximum van 3). Op de dobbelsteen staat aangegeven hoeveel barbaren en hoeveel legioenen er moeten worden verwijderd. Ook kan het speciale effect van je karakterkaart worden geactiveerd, door de adelaar te werpen. De actie Samenspannen komt overeen met de actie Deel kennis uit het basisspel. Daarmee kunnen spelers de stadkaart van de stad waar ze gezamenlijk zijn geven of ontvangen. Let op: ook in dit spel geldt een handlimiet van 7 kaarten.
Een bondgenootschap sluiten is een nieuwe variant van het ontdekken van een medicijn. Leg in een stad waar ten minste 1 barbaar is, een vastgesteld aantal kaarten van die kleur af om met die stam een bondgenootschap te sluiten. Voor de Vandalen heb je 5 kaarten nodig, terwijl je voor de Ostrogoten er maar 3 nodig hebt. Ook als er een bondgenootschap is, blijven de barbaren het Romeinse rijk binnenvallen. Je kunt de barbaren nu echter inhuren. Leg een kaart af in de kleur van deze barbaren om alle barbaren van deze kleur in de stad waar te verwijderen en maximaal evenzoveel legioenen toe te voegen. (Dat compenseert het feit dat rekruteren steeds minder legioenen oplevert.)
Nadat de speler maximaal 4 acties heeft gedaan, trekt hij 2 nieuwe kaarten van de spelersstapel. Als er geen kaarten meer in de stapel zitten, dan hebben de spelers het spel verloren. In de stapel zitten ook diverse gebeurteniskaarten. De meeste kaarten hebben naast een standaardfunctie ook een bijzondere functie. Om deze uit te voeren moet je eerst het de vervalsteen 1 veld verder op het spoor zetten.
Een opstand lijkt op de epidemie uit het basisspel. Verhoog de invasiegraad met 1. Trek de onderste kaart van de invasiestapel en zet in deze stad 3 barbaren van de aangegeven kleur en leg de kaart op de aflegstapel. Schud de aflegstapel en leg deze bovenop de invasiestapel.
Als laatste fase van een beurt worden er steden binnengevallen. De hoeveelheid steden wordt bepaald door het invasiegraadspoor en dit loopt in het spel op van 2 tot zelfs 5. Op de kaart staat welke stad de barbaren willen aanvallen. Maar omdat er nog geen vliegtuigen waren, moeten ze de stad wel kunnen bereiken. Dat kan als er in dit stad al barbaren zijn of als er in de voorgaande stad langs de migratieroute al barbaren zijn. Is dat niet het geval, dan volgt je deze route terug tot een stad waar dat wel voor geldt. Daar wordt 1 barbaar geplaatst, tenzij de stad wordt verdedigd.
Er kunnen maximaal 3 barbaren van dezelfde kleur in een stad staan. Komt er een vierde, dan wordt de stad geplunderd. Een stad wordt verdedigd door legioenen. Als er geen fort en/of pion bij de legioenen staat, worden alle legioenen verwijderd (en de barbaar wordt niet geplaatst). Als er wel een fort en/of pion staat, dan wordt er slechts 1 legioen verwijderd.
Als er een vierde barbaar in een stad geplaatst zou moeten worden, dan wordt deze stad geplunderd. Als dit Roma is, hebben de spelers het spel verloren. Zet de vervalsteen 1 veld verder op het spoor. Als deze het achtste veld bereikt, hebben de spelers het spel verloren. Anders wordt in elke aangrenzende stad 1 barbaar van deze kleur gezet. Is er geen barbaar meer in de voorraad om op het bord te zetten, dan hebben de spelers het spel verloren. Door het plaatsen van deze barbaren kunnen er kettingreacties ontstaan. Pas daar goed voor op! Als er een fort staat in een geplunderde stad, dan gaat deze terug naar de voorraad.
Consul, plaats als actie 1 legioen op een willekeurige stad met een fort of in jouw stad.
Magister militum, verminder tijdens een gevecht het aantal verloren legioenen met 1.
Mercator, geef of ontvang eens per beurt, als actie, een kaart die correspondeert met de kleur van jouw stad aan of van een andere speler in jouw stad. Je hoeft niet in een stad met een corresponderende barbaar te zijn om een bondgenootschap te sluiten.
Praefectus classis, verplaats als actie vanuit een haven naar een andere willekeurige haven. (Je mag maximaal 3 legioenen meenemen.) Leg vanuit een haven, als actie, een stadkaart af die correspondeert met de kleur van jouw stad om maximaal 2 legioenen op jouw stad te plaatsen.
Praefectus fabrum, verwijder als actie 2 legioenen uit jouw stad om hier een fort te bouwen. Leg als actie een stadkaart af om van een stad met een fort naar een willekeurige stad te verplaatsen of om van een willekeurige stad naar een stad met een fort te verplaatsen. (Je mag maximaal 3 legioenen meenemen).
Regina foederata, tijdens de acties Marcheren of Varen mag je maximaal 3 barbaren en/of legioenen meenemen. Eens per beurt mag je barbaren inhuren zonder kaarten af te hoeven leggen.
Vestalin, (tijdens de voorbereiding wordt er een stapel van de ongebruikte gebeurteniskaarten gemaakt.) Let op een willekeurig moment tijdens het spel een stadkaart af die correspondeert met de kleur van jouw stad om 1 kaar van jouw gebeurtenisstapel te trekken. Pak bij het trekken van speelkaarten niet 2 maar 3 kaarten; leg 1 van deze kaarten bovenop de stapel terug.
Bij de solo variant speel je zelf 3 rollen. Daarnaast is er een staatskas waarin stadkaarten kunnen worden bewaard. Je hebt maar 1 hand van maximaal 7 kaarten, die voor alle drie de rollen wordt gebruikt. De mercator karakterkaart en de Do ut des gebeurteniskaart worden in deze variant niet gebruikt. Met de staatskas kun je de actie Samenspannen doen. Je kunt dan de stadkaart van de stad waar je bent in de staatskas plaatsen of deze kaart uit de staatskas halen. De staatskas heeft geen handlimiet. Bij de voorbereiding krijgen de speler en de staatskas ieder 3 stadkaarten. Daarna worden pas de gebeurteniskaarten door de stapel geschud. Met de witte pion houd je bij welk karakter aan de beurt is.
In deze uitdaging moeten de spelers zich aan de wet houden dat legioenen Roma niet kunnen betreden. Er wordt dus ook geen fort in Roma geplaatst en als je in de Roma wilt beginnen, dan krijg je niet twee beginlegioenen.Doe 1 opstandkaart minder in de stapel dan je normaal gesproken zou doen. Als er een barbaar in Roma zou moeten worden geplaatst, dan wordt er in plaats daarvan een stapje gezet op het vervalspoor. Dit is alles wat je moet weten om deze uitdaging aan te gaan. Lukt het nu ook nog om te winnen?
Met deze variant speel je een stukje geschiedenis. Met wat voor problemen had het Romeinse rijk allemaal te maken? Zoals bij de meeste uitbreidingen zijn bepaalde mechanismes even wennen, maar daarna ontvouwt zich weer een prima spel. In grote lijnen volgt het spel de basisregels van Pandemic, maar de veranderingen maken het toch weer een heel ander spel. Je ziet de barbaren gewoon richting Roma trekken. En dan worden ineens je belangrijke legioenen verslagen. Het rijk raakt langzaam in verval. Een interessante twist is de bijzondere actie op de gebeurteniskaarten, waarmee je de kaart sterker maakt, maar wel verder in verval raakt. Ik vind het spel een uitstekende toevoeging aan de Collector's edition.