2.1. ภูกณฺฑ (1)

๒. ภูกณฺฑ 

๒.๑. ภูมิวคฺค 

๑๘๐. 

วคฺคา ภูมิ, ปุรี, มจฺจ, จตุพฺพณฺณ, วนาทิหิ; 

ปาตาเลน จ วุจฺจนฺเต, สงฺโค’ปงฺเคหิ’ธ’กฺกมาฯ 

๑๘๑. 

วสุนฺธรา ฉมา ภูมิ, ปถวี เมทนี มหี; 

อุพฺพี วสุมตี โค กุ, วสุธา ธรณี ธรา; 

ปุถวี ชคตี ภูรี, ภู จ ภูตธรา’ วนีฯ 

๑๘๒. 

ขารา ตุ มตฺติกา อูโส, อูสวา ตูสโร ติสุฯ 

ถลํ ถลีตฺถี ภูภาเค, ถทฺธลูขมฺหิ ชงฺคโลฯ 

๑๘๓. 

ปุพฺพวิเทโห จาปร, โคยานํ ชมฺพุทีโป จ; 

อุตฺตรกุรุ เจติ สิยุํ, จตฺตาโรเม มหาทีปาฯ 

๑๘๔. 

ปุมฺพหุตฺเต กุรู สกฺกา, โกสลา มคธา สิวี; 

กลิงฺคา’วนฺติ ปญฺจาลา, วชฺชี คนฺธาร เจตโยฯ 

๑๘๕. 

วงฺคา วิเทหา กมฺโพชา, มทฺทา ภคฺค’งฺค สีหฬา; 

กสฺมีรา กาสิ ปณฺฑวาที, สิยุํ ชนปทนฺตราฯ 

๑๘๖. 

โลโก จ ภุวนํ วุตฺตํ, เทโส ตุ วิสโย ปฺยถ; 

มิลกฺขเทโส ปจฺจนฺโต, มชฺฌเทโส ตุ มชฺฌิโมฯ 

๑๘๗. 

อนูโป สลิลปฺปาโย, กจฺฉอ ปุม นปุํสเก; 

สทฺทโล หริเต เทเส, ติเณนา, ภินเวน หิฯ

๑๘๘. 

นทฺโมฺพุชีวโน เทโส, วุฏฺฐินิปฺปชฺชสสฺสโก; 

โย นทีมาติโก เทว, มาติโก จ กเมน โสฯ

๑๘๙.

ตีสฺวนูปาทฺยโถ จนฺท-, สูราโท สสฺสตีริโตฯ 

รฏฐํ ตุ วิชิตญฺจาถ, ปุริเส เสตุ อาลิยํฯ

๑๙๐. 

อุปานฺตภู ปริสโร, โคฏฐํ ตุ โคกุลํ วโชฯ 

มคฺโค ปนฺโถ ปโถ อทฺธา, อญฺชสํ วฏุมํ ตถาฯ

๑๙๑. 

ปชฺโชยนญฺจ ปทวี, วตฺตนี ปทฺธติตฺถิยํฯ 

ตพฺเภทา ชงฺฆสกฏ-, มคฺคา เต จ มหทฺธนิฯ 

๑๙๒. 

เอกปทฺเยกปทิเก, กนฺตาโร ตุ จ ทุคฺคเมฯ 

๑๙๓. 

ปฏิมคฺโค ปฏิปโถ, อทฺธานํ ทีฆ มญฺชสํฯ 

สุปฺปโถ ตุ สุปนฺโถ จ, อุปฺปถํ ตฺวปถํ ภเวฯ 

๑๙๔. 

ฉตฺติสปรมาณูน, เมโก ณุ จ ฉตฺติส เตฯ 

ตชฺชารี ตาปิ ฉตฺติส, รถเรณุ ฉตฺติส เตฯ

๑๙๕. 

ลิกฺขาตา สตฺต อูกา ตา, ธญฺญมาโสติ สตฺต เตฯ 

สตฺต งฺคุล’ มมุ ทฺวิจฺฉ, วิทตฺถิ ตา ทุเว สิยุํฯ 

๑๙๖. 

รตนํ ตานิ สตฺเตว, ยฏฺฐิ ตา วีสตูสภํฯ 

คาวุต มุสภาสีติ, โยชนํ จตุคาวุตํฯ 

๑๙๗. 

ธนุปญฺจสตํ โกโส, กรีสํ จตุรมฺพณํฯ 

อพฺภนฺตรํ ตุ หตฺถาน, มฏฺฐวีส ปมาณโตฯ

ภูมิวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

๒.๒. ปุรวคฺค

๑๙๘. 

ปุรํ นคร มิตฺถี วา, ฐานียํ ปุฏเภทนํ; 

ถิยํ ตุ ราชธานี จ, ขนฺธาวาโร ภเว ถ จฯ 

๑๙๙.

สาขานคร มญฺญตฺร, ยํ ตํ มูลปุรา ปุรํฯ 

พาราณสี จ สาวตฺถิ, เวสาลี มิถิลา, ฬวีฯ 

๒๐๐. 

โกสมฺพุชฺเชนิโย ตกฺก-, สิลา จมฺปา จ สาคลํ; 

สุสุมารคิรํ ราช-, คหํ กปิลวตฺถุ จฯ 

๒๐๑. 

สาเกตมินฺทปตฺถญฺโจ-, กฺกฏฺฐา ปาฏลิปุตฺตกํ; 

เชตุตฺตรญฺจ สงฺกสฺสํ, กุสินาราทโย ปุรีฯ

๒๐๒. 

รจฺฉา จ วิสิขา วุตฺตา, รถิกา วีถิ จาปฺยถ; 

พฺยูโห รจฺฉา อนิพฺพิทฺธา, นิพฺพิทฺธา ตุ ปถทฺธิ จฯ 

๒๐๓. 

จตุกฺกํ จจฺจเร มคฺค, สนฺธิ สิงฺฆาฏกํ ภเว; 

ปากาโร วรโณ จาถ, อุทาโป อุปการิกาฯ 

๒๐๔. 

กุฏฺฏํ ตุ ภิตฺติ นารี ถ, โคปุรํ ทฺวารโกฏฐโก; 

เอสิกา อินฺทขีโล จ, อฏฺโฏ ตฺวฏฏาลโก ภเวฯ 

๒๐๕. 

โตรณํ ตุ พหิทฺวารํ, ปริขาตุ จ ทีฆิกา; 

มนฺทิรํ สทนาคารํ, นิกาโย นิลยาลโยฯ 

๒๐๖. 

อาวาโส ภวนํ เวสฺมํ, นิเกตนํ นิเวสนํ; 

ฆรํ คหญฺจาวสโถ, สรณญฺจ ปติสฺสโยฯ 

๒๐๗. 

โอกํ สาลา ขโย วาโส, ถิยํ กุฏิ วสตฺยปิ; 

เคหญฺจา, นิตฺถิ สทุมํ, เจติยา, โตนานิ ตุฯ 

๒๐๘. 

ปาสาโท เจว ยูโป ถ, มุณฺฑจฺฉโท จ หมฺมิยํ; 

ยูโปตุ คชกุมฺภมฺหิ, หตฺถินโข ปติฏฺฐิโตฯ

๒๐๙.

สุปณฺณวงฺกจฺฉทน, มฑฺฒโยโค สิยา ถ จฯ 

เอกกูฏยุโต มาโฬ, ปาสาโท จตุรสฺสโกฯ 

๒๑๐. 

สภายญฺจ สภา จาถ, มณฺฑปํ วา ชนาลโย; 

อโถ อาสนสาลายํ, ปฏิกฺกมน มีริตํฯ 

๒๑๑. 

ชินสฺส วาสภวน, มิตฺถี คนฺธกุฏิ ปฺยถฯ 

ถิยํ รสวตี ปาก, ฏฺฐานญฺเจว มหานสํฯ

๒๑๒. 

อาเวสนํ สิปฺปสาลา, โสณฺฑา ตุ ปานมนฺทิรํฯ 

วจฺจฏฺฐานํ วจฺจกุฏิ, มุนีนํ ฐาน มสฺสโมฯ

๒๑๓. 

ปณฺยวิกฺกโสาลา กุ, อาปโณ ปณฺยวีถิกา; 

อุโทสิโต ภณฺฑสาลา, จงฺกมนํ ตุ จงฺกโมฯ 

๒๑๔. 

ชนฺตาฆรํ ตฺวคฺคิสาลา, ปปา ปานียสาลิกา; 

คพฺโภ โอวรโก วาสา, คารํ ตุ สยนิคฺคหํฯ 

๒๑๕. 

อิตฺถาคารํ ตุ โอโรโธ, สุทฺธนฺโต’ นฺเตปุรมฺปิ จ; 

อสพฺพวิสยฏฐานํ, -รญญํ กจฺฉนฺตรํ มตํฯ 

๒๑๖. 

โสปาโณ วา’โรหณํ จ, นิสฺเสณี สา, ธิโรหิณี; 

วาตปานํ ควกฺโข จ, ชาลํ จ สีหปญฺชรํฯ 

๒๑๗. 

อาโลกสนฺธิ วุตฺโต ถ, ลงฺคี’ตฺถี ปลิโฆ ภเว; 

กปิสีโส, คฺคลตฺถมฺโภ, นิพฺพํ ตุ ฉทฺทโกฏิยํฯ 

๒๑๘. 

ฉทนํ ปฏลํ ฉทฺท, มชิรํ จจฺจโร, งฺคณํ; 

ปฆาโน ปฆนา, ลินฺโท, ปมุขํ ทฺวารพนฺธนํฯ 

๒๑๙.

ปิฏฺฐสงฺฆาฏกํ ทฺวาร, พาหา กูฏํ ตุ กณฺณิกา; 

ทฺวารํ จ ปฏิหาโร ถ, อุมฺมาโร เทหนี, ตฺถิยํฯ

๒๒๐. 

เอฬโก อินฺทขีโล ถ, ถมฺโภ ถูโณ ปุมิตฺถิยํ; 

ปาฏิกา, ฑฺเฒนฺทุปาสาเณ, คิญฺชกา ตุ จ อิฏฺฐกาฯ

๒๒๑. 

วลภิจฺฉาทิทารุมฺหิ, วงฺเก โคปานสี, ตฺถิยํฯ 

กโปตปาลิกายํ ตุ, วิฏงฺโก นิตฺถิยํ ภเวฯ 

๒๒๒. 

กุญฺจิกาวิวรํ ตาฬ, จฺฉิคฺคโล ปฺยถ กุญฺจิกา; 

ตาโฬ’วาปุรณํ จาถ, เวทิกา เวทิ กถฺยเตฯ 

๒๒๓. 

สงฺฆาโต ปกฺขปาโส จ, มนฺทิรงฺคา ตุลา อปิฯ 

ถิยํ สมฺมุชฺชนี เจว, สมฺมชฺชนี จ โสธนีฯ 

๒๒๔. 

สงฺกฏีรํ ตุ สงฺการ, ฏฺฐานํ สงฺการกูฏกํ; 

อโถ กจวโร, กฺลาโป, สงฺกาโร จ กสมฺพุปิฯ 

๒๒๕. 

ฆราทิภูมิ ตํ วตฺถุ, คาโม สงฺวสโถ ถ โสฯ 

ปากโฏ นิคโม โภค, มจฺจาทิภฺโย ธิ ตูทิโต ฯ 

๒๒๖. 

สีมา จ มริยาทา ถ, โฆโส โคปาลคามโกติฯ 

ปุรวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

๒.๓. นรวคฺค

๒๒๗. 

มนุสฺโส มานุโส มจฺโจ, มานโว มนุโช นโร; 

โปโส ปุมา จ ปุริโส, โปริโส ปฺยถ ปณฺฑิโตฯ 

๒๒๘. 

พุโธ วิทฺวา วิภาวี จ, สนฺโต สปฺปญฺญ โกวิทา; 

ธีมา สุธี กวิ พฺยตฺโต, วิจกฺขโณ วิสารโทฯ 

๒๒๙.

เมธาวี มติมา ปญฺโญ, วิญฺญู จ วิทูโร วิทู; 

ธีโร วิปสฺสี โทสญฺญู, พุทฺโธ จ ทพฺพ วิทฺทสุฯ 

๒๓๐. 

อิตฺถี สีมนฺตินี นารี, ถี วธู วนิตา, งฺคนา; 

ปมทา สุนฺทรี กนฺตา, รมณี ทยิตา, พลาฯ 

๒๓๑. 

มาตุคาโม จ มหิลา, ลลนา ภีรุ กามินี; 

กุมาริกา ตุ กญฺญา ถ, ยุวตี ตรุณี ภเวฯ 

๒๓๒. 

มเหสี สาภิเสกาญฺญา, โภคินี ราชนาริโย; 

ธวตฺถินี ตุ สงฺเกตํ, ยาติ ยา สา, ภิสาริกาฯ 

๒๓๓. 

คณิกา เวสิยา วณฺณ, ทาสี นครโสภินี; 

รูปูปชีวินี เวสี, กุลฏา ตุ จ พนฺธกีฯ 

๒๓๔. 

วราโรโห, ตฺตมา มตฺต, กาสินี วรวณฺณินี; 

ปติพฺพตา ตฺวปิ สตี, กุลิตฺถี กุลปาลิกาฯ 

๒๓๕. 

วิธวา ปติสุญฺญา ถ, ปติมฺพรา สโมฺพรา; 

วิชาตา ตุ ปสูตา จ, ชาตาปจฺจา ปสูติกาฯ 

๒๓๖. 

ทูตี สญฺจาริกา ทาสี, ตุ เจฏี กุฏธาริกา; 

วารุณี, กฺขณิกา ตุลฺยา, ขตฺติยานี ตุ ขตฺติยาฯ 

๒๓๗. 

ทาโร ชายา กลตฺตํ จ, ฆรณี ภริยา ปิยา, 

ปชาปตี จ ทุติยา, สา ปาทปริจาริกาฯ 

๒๓๘. 

สขี ตฺวา’ลี วยสฺสา ถ, ชารี เจวา’ติจารินี; 

ปุเม ตู’ตุ รโช ปุปฺผํ, อุตุนี ตุ รชสฺสลาฯ 

๒๓๙.

ปุปฺผวตี ครุคพฺภา, ปนฺนสตฺตา จ คพฺภินี; 

คพฺภาสโย ชลาพุปิ, กลลํ ปุนฺนปุํสเกฯ 

๒๔๐. 

ธโว ตุ สามิโก ภตฺตา, กนฺโต ปติ วโร ปิโย; 

อโถ ปปติ ชาโร ถา, ปจฺจํ ปุตฺโต’ตฺรโช สุโตฯ 

๒๔๑. 

ตนุโช ตนโย สูนุ, ปุตฺตาที ธีตริ’ตฺถิยํ; 

นาริยํ ทุหิตา ธีตา, สชาโต ตฺโว’รโส สุโตฯ

๒๔๒. 

ชายาปตี ชนิปตี, ชโมฺปตี ตุ ทมฺปตี; 

อถ วสฺสวโร วุตฺโต, ปณฺฑโก จ นปุํสกํฯ 

๒๔๓. 

พนฺธโว พนฺธุ สชโน, สโคตฺโต ญาติ ญาตโก; 

สาโลหิโต สปิณฺโฑ จ, ตาโต ตุ ชนโก ปิตาฯ 

๒๔๔. 

อมฺม, มฺพา ชนนี มาตา, ชเนตฺติ ชนิกา ภเว; 

อุปมาตา ตุ ธาติ’ตฺถี, สาโล ชายาย ภาติโกฯ 

๒๔๕. 

นนนฺทา สามิภคินี, มาตามหี ตุ อยฺยิกา; 

มาตุโล มาตุภาตา,สฺส, มาตุลานี ปชาปติฯ 

๒๔๖. 

ชายาปตีนํ ชนนี, สสฺสุ วุตฺตาถ ตปฺปิตา; 

สสุโร ภาคิเนยฺโย ตุ, ปุตฺโต ภคินิยา ภเวฯ 

๒๔๗. 

นตฺตา วุตฺโต ปปุตฺโต ถ, สามิภาตา ตุ เทวโร; 

ธีตุปติ ตุ ชามาตา, อยฺยโก ตุ ปิตามโหฯ 

๒๔๘. มาตุจฺฉา มาตุภคินี, ปิตุจฺฉา ภคินี ปิตุ; 

ปปิตามโห ปยฺยโก, สุณฺหา ตุ สุณิสา หุสาฯ 

๒๔๙.

โสทริโย สคพฺโภ จ, โสทโร สหโช ปฺยถ; 

มาตาปิตู เต ปิตโร, ปุตฺตา ตุ ปุตฺตธีตโรฯ 

๒๕๐. 

สสุรา สสฺสุสสุรา, ภาตุภคินี ภาตโร; 

พาลตฺตํ พาลตา พาลฺยํ, โยพฺพญฺญํ ตุ จ โยพฺพนํฯ 

๒๕๑. 

สุกฺกา ตุ ปลิตํ เกสา, ทโย ถ ชรตา ชรา; 

ปุถุโก ปิลฺลโก ฉาโป, กุมาโร พาล โปตกาฯ 

๒๕๒. 

อถุ’ ตฺตานสยุ’ตฺตาน, เสยฺยกา ถนโปปิ จ; 

๒๕๓. 

ตรุโณ จ วยฏฺโฐ จ, ทหโร จ ยุวา สุสุ; 

มาณโวทารโกจาถ, สุกุมาโร สุเขธิโตฯ

๒๕๔. 

มหลฺลโก จ วุทฺโธ จ, เถโร ชิณฺโณ จ ชิณฺณโก; 

อคฺคโช ปุพฺพโช เชฏฺโฐ, กนิโย กนิฏโฐ นุโชฯ

๒๕๕. 

วลิตฺตโจ ตุ วลิโน; ตีสุ’ตฺตานสยาทโย; 

๒๕๖. 

สีโส’ตฺตมงฺคานิ สิโร, มุทฺธา จ มตฺถโก ภเว; 

เกโส ตุ กุนฺตโล วาโล, ตฺตมงฺครุห มุทฺธชาฯ 

๒๕๗. 

ธมฺมิลฺโล สงฺยตา เกสา, กากปกฺโข สิขณฺฑโก; 

ปาโส หตฺโถ เกสจเย; ตาปสานํ ตหึ ชฏาฯ 

๒๕๘. 

ถิยํ เวณี ปเวณี จ; อโถ จูฬา สิขา สิยา; 

สีมนฺโต ตุ มโต นาริ, เกสมชฺฌมฺหิ ปทฺธติฯ 

๒๕๙.

โลมํ ตนุรุหํ โรมํ, ปมฺหํ ปขุม มกฺขิคํ; 

มสฺสุ วุตฺตํ ปุมมุเข, ภู ตฺวิตฺถี ภมุโก ภมุฯ 

๒๖๐. 

พปฺโป เนตฺตชล’สฺสูนิ, เนตฺตตารา กนีนิกา; 

วทนํ ตุ มุขํ ตุณฺฑอ, วตฺตํ ลปน มานนํฯ 

๒๖๑. 

ทฺวิโช ลปนโช ทนฺโต, ทสโน รทโน รโท; 

ทาฐา ตุ ทนฺตเภทสฺมิ, อปางฺโค ตฺวกฺขิโกฏิสุฯ 

๒๖๒. 

ทนฺตาวรณ โมฏฺโฐ จา, ปฺยธโร ทสนจฺฉโท; 

คณฺโฑ กโปโล หนฺวิตฺถี, จุพุกํ ตฺว’ ธรา อโธฯ

๒๖๓. 

คโล จ กณฺโฐ คีวา จ, กนฺธรา จ สิโรธรา; 

กมฺพุคีวา ตุ ยา คีวา, สุวณฺณาลิงฺคสนฺนิภา; 

องฺกิตา ตีหิ เลขาหิ, กมฺพุคีวา ถวา มตาฯ 

๒๖๔. 

อํโส นิตฺถี ภุชสิโร, ขนฺโธ ตสฺสนฺธิ ชตฺตุ ตํ; 

พาหุมูลํ ตุ กจฺโฉ, โธ, ตฺว’สฺส ปสฺส มนิตฺถิยํฯ 

๒๖๕. 

พาหุ ภุชาทฺวีสุ พาหา, หตฺโถ ตุ กร ปาณโย; 

มณิพนฺโธ ปโกฏฺฐนฺโต, กปฺปโร ตุ กโปณฺยถฯ

๒๖๖. 

มณิพนฺธ กนิฏฺฐานํ, ปาณิสฺส กรโภ,นฺตรํ; 

กรสาขา, งฺคุลี ตา ตุ, ปญฺจ,งฺคุฏฺโฐ จ ตชฺชนี; 

มชฺฌิมา นามิกา จาปิ, กนิฏฺฐา’ติ กมา สิยุํฯ

๒๖๗. 

ปเทโส ตาลโคกณฺณา, วิทตฺถิ,ตฺถี กมา ตเต; 

ตชฺชนฺยาทิยุเต’งฺคุฏฺเฐ, ปสโต ปาณิ กุญฺจิโตฯ

๒๖๘. 

รตนํ กุกฺกุ หตฺโถ ถ, ปุเม กรปุโฏ,ญฺชลิ; 

กรโช ตุ นโข นิตฺถี, ขฏโก มุฏฺฐิ จ ทฺวีสุฯ

๒๖๙.

พฺยาโม สหกรา พาหุ, เทฺว ปสฺสทฺวโวิตฺถตา; 

อุทฺธนฺตต ภุชโปส, ปฺปมาเณ โปริสํ ติสุฯ 

๒๗๐. 

อุโร จ หทยํ จาถ, ถโน กุจ ปโยธรา; 

จูจุกํ ตุ ถนคฺคสฺมิ, ปิฏฐอ ตุ ปิฏฐิ นาริยํฯ

๒๗๑. 

มชฺโฌ’นิตฺถี วิลคฺโค จ, มชฺฌิมํ กุจฺฉิ ตุ ทฺวิสุ; 

คหณีตฺถฺยุทรํ คพฺโภ, โกฏฺโฐนฺโต กุจฺฉิสมฺภเวฯ

๒๗๒. 

ชฆนํ ตุ นิตมฺโพ จ, โสณี จ กฏิ นาริยํ; 

องฺคชาตํ รหสฺสงฺคํ, วตฺถคุยฺหํ จ เมหนํฯ 

๒๗๓. 

นิมิตฺตํ จ วรงฺคํ จ, พีชํ จ ผลเมว จ; 

ลิงฺคํ อณฺฑํ ตุ โกโส จ, โยนิ ตฺวิตฺถีปุเมภคํฯ

๒๗๔. 

อสุจิ สมฺภโว สุกฺกํ, ปายุ ตุ ปุริเส คุทํ; 

วา ปุเม คูถ กรีส, วจฺจานิ จ มลํ ฉกํฯ 

๒๗๕. 

อุจฺจาโร มีฬฺห มุกฺกาโร, ปสฺสาโว มุตฺต มุจฺจเต; 

ปูติมุตฺตํ จ โคมุตฺเต, สฺสาทีนํ ฉกณํ มเลฯ 

๒๗๖. 

ทฺวีสฺวโธ นาภิยา วตฺถิ, อุจฺฉงฺค’งฺกา ตุ’โภ ปุเม;

อูรุ สตฺถิ ปุเม อูรุ, ปพฺพํ ตุ ชาณุ ชณฺณุ จฯ 

๒๗๗. 

โคปฺผโก ปาทคณฺฐิปิ, ปุเม ตุ ปณฺหิ ปาสณิ; 

ปาทคฺคํ ปปโท ปาโท, ตุ ปโท จรณํ จ วาฯ 

๒๗๘. 

องฺคํตฺว’วยโว วุตฺโต, ผาสุลิกา ตุ ผาสุกา; 

ปณฺฑเก อฏฺฐิ ธาตฺวิตฺถี, คลนฺตฏฐิ ตุ อกฺขโกฯ

๒๗๙.

กปฺปโร ตุ กปาลํ วา, กณฺฑรา ตุ มหาสิรา; 

ปุเม นฺหารุ จิตฺถี สิรา, ธมนี ถ รสคฺคสาฯ 

๒๘๐. 

รสหรณฺยโถ มํส, มามิสํ ปิสิตํ ภเว; 

ติลิงฺคิกํ ตุ วลฺลูร, มุตฺตตฺตํ อถ โลหิตํฯ 

๒๘๑. 

รุธิรํ โสณิตํ รตฺตํ, ลาลา เขโฬ เอลา ภเว; 

ปุริเส มายุ ปิตฺตํ จ, เสมฺโห นิตฺถี สิเลสุโมฯ 

๒๘๒. 

วสา วิลีนเสฺนโห ถ, เมโท เจว วปา ภเว; 

อากปฺโป เวโส เนปจฺฉอ, มณฺฑนํ ตุ ปสาธนํฯ 

๒๘๓. 

วิภูสนํ จาภรณํ, อลงฺกาโร ปิลนฺธนํ; 

กิรีฏ มกุฏา’นิตฺถี, จูฬามณิ สิโรมณิฯ 

๒๘๔. 

สิโรเวฐน มุณฺหีสํ, กุณฺฑลํ กณฺณเวฐนํ; 

กณฺณิกา กณฺณปูโร จ, สิยา กณฺณวิภูสนํฯ 

๒๘๕. 

กณฺฐภูสา ตุ คีเวยฺยํ, หาโร มุตฺตาวลิ’ตฺถิยํ; 

นิยุโร วลโย นิตฺถี, กฏกํ ปริหารกํฯ 

๒๘๖. 

กงฺกณํ กรภูสา ถ, กิงฺกิณี ขุทฺทฆณฺฏิกา; 

องฺคุลีโก มงฺคุลฺยา, ภรณํ, สากฺขรํ ตุ ตํฯ 

๒๘๗. 

มุทฺทิกา’งฺคุลิมุทฺทา ถ, รสนา เมขลา ภเว; 

เกยูร มงฺคทญฺเจว, พาหุมูลวิภูสนํฯ 

๒๘๘. 

ปาทงฺคทํ ตุ มญฺชีโร, ปาทกฏก นูปุราฯ 

๒๘๙.

อลงฺการปฺปเภทา ตุ, มุขผุลฺลํ ตโถ’ณฺณตํ; 

อุคฺคตฺถนํ คิงฺคมก, มิจฺเจวมาทโย สิยุํฯ 

๒๙๐. 

เจล มจฺฉาทนํ วตฺถํ, วาโส วสน มํสุกํ; 

อมฺพรํ จ ปโฏ นิตฺถี, ทุสฺสํ โจโล จ สาฏโกฯ 

๒๙๑. 

โขมํ ทุกูลํ โกเสยฺยํ, ปตฺตุณฺณํ กมฺพโล จ วา; 

สาณํ โกฏมฺพุรํ ภงฺค-, นฺตฺยาทิ วตฺถนฺตรํ มตํฯ 

๒๙๒. 

นิวาสน นฺตรียานฺย, นฺตรมนฺตรวาสโก; 

ปาวาโร ตุ’ตฺตราสงฺโค, อุปสํพฺยาน มุตฺตรํฯ 

๒๙๓. 

อุตฺตรียมโถ วตฺถ-, มหตนฺติ มตํ นวํ ฯ 

นนฺตกํ กปฺปโฏ ชิณฺณ, วสนํ ตุ ปฏจฺจรํฯ 

๒๙๔. 

กญฺจุโก วารวาณํ วา, ถ วตฺถาวยเว ทสา; 

นาลิปฏฺโฏติ กถิโต, อุตฺตมงฺคมฺหิ กญฺจุโกฯ

๒๙๕. 

อายาโม ทีฆตา โรโห, ปริณาโห วิสาลตาฯ 

๒๙๖. 

อรหทฺธโช จ กาสาย, กาสาวานิ จ จีวรํ; 

มณฺฑลํ ตุ ตทงฺคานิ, วิวฏฺฏ กุสิอาทโยฯ

๒๙๗. 

ผล,ตฺตจ, กิมิ, โรมา-, นฺเยตา วตฺถสฺส โยนิโย; 

ผาลํ กปฺปาสิกํ ตีสุ, โขมาที ตุ ตจพฺภวาฯ 

๒๙๘. 

โกเสยฺยํ กิมิชํ โรม-, มยํ ตุ กมฺพลํ ภเว; 

สมานตฺถา ชวนิกา, สา ติโรกรณี ปฺยถฯ 

๒๙๙.

ปุนฺนปุํสก มุลฺโลจํ, วิตานํ ทฺวยมีริตํ; 

นหานํ จ สินาเน โถ, พฺพฏฺฏนุ’มฺมชฺชนํ สมํฯ

๓๐๐. 

วิเสสโก ตุ ติลโก, ตฺยูโภ นิตฺถี จ จิตฺตกํ; 

จนฺทโน นิตฺถิยํ คนฺธ, สาโร มลยโช ปฺยถฯ 

๓๐๑. 

โคสีสํ เตลปณฺณิกํ, ปุเม วา หริจนฺทนํ; 

ติลปณฺณี ตุ ปตฺตงฺค-, รญฺชนํ รตฺตจนฺทนํฯ 

๓๐๒. 

กาฬานุสารี กาฬิยํ, โลหํ ตฺวา’ครุ จา’คฬุ; 

กาฬาครุ ตุ กาเฬ’สฺมิ, ตุรุกฺโข ตุ จ ปิณฺฑโกฯ

๓๐๓. 

กตฺถูริกา มิคมโท, กุฏฐํ ตุ อชปาลกํ; 

ลวงฺคํ เทวกุสุมํ, กสฺมีรชํ ตุ กุงฺกุมํฯ

๓๐๔. 

โกฺขธูโป สชฺชุลโส, ตกฺโกลํ ตุ จ โกลกํ; 

โกสผล มโถ ชาติ, โกสํ ชาติผลํ ภเวฯ 

๓๐๕. 

ฆนสาโร สิตพฺโภ จ, กปฺปูรํ ปุนฺนปุํสเก; 

อลตฺตโก ยาวโก จ, ลาขา ชตุ นปุํสเกฯ 

๓๐๖. 

สิริวาโส ตุ สรล, ทฺทโว’ ญฺชนํ ตุ กชฺชลํ; 

วาสจุณฺณํ วาสโยโค, วณฺณกํ ตุ วิเลปนํฯ 

๓๐๗. 

คนฺธมาลฺยาทิสงฺขาโร, โย ตํ วาสน มุจฺจเต; 

มาลา มาลฺยํ ปุปฺผทาเม, ภาวิตํ วาสิตํ ติสุฯ 

๓๐๘. 

อุตฺตํโส เสขรา’ เวฬา, มุทฺธมาลฺเย วฏํสโก; 

เสยฺยา จ สยนํ เสนํ, ปลฺลงฺโก ตุ จ มญฺจโกฯ 

๓๐๙.

มญฺจาธาโร ปฏิปาโท, มญฺจงฺเค ตฺวฏนี ตฺถิยํฯ

๓๑๐. 

กุฬีรปาโท อาหจฺจ, ปาโท เจว มสารโก; 

จตฺตาโร พุนฺทิกาพทฺโธ, ติเม มญฺจนฺตรา สิยุํฯ 

๓๑๑. 

พิพฺโพหนํ โจ’ ปธานํ, ปีฐิกา ปีฐ มาสนํ; 

โกจฺฉํ ตุ ภทฺทปีเฐ ถา, สนฺที ปีฐนฺตเร มตาฯ 

๓๑๒. 

มหนฺโต โกชโว ทีฆ-, โลมโก โคนโก มโต;

อุณฺณามยํ ตฺวตฺถรณํ, จิตฺตกํ วานจิตฺตกํฯ 

๓๑๓. 

ฆนปุปฺผํ ปฏลิกา, เสตํ ตุ ปฏิกา ปฺยถ; 

ทฺวิทเสกทสานฺยุ’ ทฺท,โลมิ เอกนฺตโลมิโนฯ 

๓๑๔. 

ตเทว โสฬสิตฺถีนํ, นจฺจโยคฺคญฺหิ กุตฺตกํ; 

สีหพฺยคฺฆาทิรูเปหิ, จิตฺตํ วิกติกา ภเวฯ 

๓๑๕. 

กฏฺฏิสฺสํ โกเสยฺยํ รตน, ปริสิพฺพิต มตฺถรณํ กมา;

โกสิโกฏฺฏิสฺสมยํ, โกสิโสุตฺเตน ปกตํ จฯ

๓๑๖. 

ทีโป ปทีโป ปชฺโชโต, ปุเม ตฺวาทาส ทปฺปณา; 

เคณฺฑุโก กณฺฑุโก ตาล, วณฺฏํ ตุ พีชนีตฺถิยํฯ 

๓๑๗. 

จงฺโกฏโก กรณฺโฑ จ, สมุคฺโค สมฺปุโฏ ภเว; 

คามธมฺโม อสทฺธมฺโม, พฺยวาโย เมถุนํ รติฯ 

๓๑๘. 

วิวาโห ปโมา ปาณิ, คฺคโห ปริณโย ปฺยถ; 

ติวคฺโค ธมฺม, กาม,ตฺถา, จตุวคฺโค สโมกฺขกาฯ 

๓๑๙.

ขุชฺโช จ คณฺฑุโล รสฺส, วามนา ตุ ลกุณฺฑโก; 

ปงฺคุโล ปีฐสปฺปี จ, ปงฺคุ ฉินฺนิริยาปโถฯ 

๓๒๐. 

ปกฺโข ขญฺโช ตุ โขณฺโฑ ถ, มูโค สุญฺญวโจ ภเว; 

กุณี หตฺถาทิวงฺโก จ, วลิโร ตุ จ เกกโรฯ 

๓๒๑. 

นิกฺเกสสีโส ขลฺลาโฏ, มุณฺโฑ ตุ ภณฺฑุ มุณฺฑิโก; 

กาโณ อกฺขีน เมเกน, สุญฺโญ อนฺโธ ทฺวเยน ถฯ 

๓๒๒. 

พธิโร สุติหีโน ถ, คิลาโน พฺยาธิตา’ตุรา; 

อุมฺมาทวติ อุมฺมตฺโต, ขุชฺชาที วาจฺจลิงฺคิกาฯ 

๓๒๓. 

อาตงฺโก อามโย พฺยาธิ, คโท โรโค รุชาปิ จ; 

เคลญฺญากลฺล มาพาโธ, โสโส ตุ จ ขโย สิยาฯ 

๓๒๔. 

ปีนโส นาสิกาโรโค, ฆาเน สิงฺฆานิกา สฺสโว;

เญยฺยํ ตฺว’รุ วโณ นิตฺถี, โผโฏ ตุ ปิฬกา ภเวฯ 

๓๒๕. 

ปุพฺโพ ปูโย ถ รตฺตาติ, สาโร ปกฺขนฺทิกา ปฺยถ; 

อปมาโร อปสฺมาโร, ปาทโผโฏ วิปาทิกาฯ 

๓๒๖. 

วุฑฺฒิโรโค ตุ วาตณฺฑอ, สีปทํ ภารปาทตา; 

กณฺฑู กณฺฑูติ กณฺฑูยา, ขชฺชุ กณฺฑูวนํ ปฺยถฯ 

๓๒๗. 

ปามํ วิตจฺฉิกา กจฺฉุ, โสโถ ตุ สโถู’ทิโต; 

ทุนฺนามกํ จ อริสํ, ฉทฺทิกา วมถู’ทิโตฯ 

๓๒๘. 

ทวถุ ปริตาโป ถ, ติลโก ติลกาฬโก; 

วิสูจิกา อิติ มหา, วิเรโก ถ ภคนฺทโล ฯ 

๓๒๙.

เมโห ชโร กาส สาสา, กุฏฐํ สูลามยนฺตรา; 

วุตฺโต เวชฺโช ภิสกฺโก จ, โรคหารี ติกิจฺฉโกฯ

๓๓๐. 

สลฺลเวชฺโช สลฺลกตฺโต, ติกิจฺฉา ตุ ปติกฺริยา; 

เภสชฺช มคโท เจว, เภสชํ โม’สธํ ปฺยถฯ 

๓๓๑. 

กุสลา นามยา โรคฺยํ, อถ กลฺโล นิรามโยติฯ

นรวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ 

๒.๔. จตุพฺพณฺณวคฺค

๒.๔.๑. ขตฺติวคฺค

๓๓๒. 

กุลํ วํโส จ สนฺตานา, ภิชนา โคตฺต มนฺวโย; 

ถิยํ สนฺตตฺโ โถ วณฺณา, จตฺตาโร ขตฺติยาทโยฯ 

๓๓๓. 

กุลีโน สชฺชโน สาธุ, สภฺโย จายฺโย มหากุโล; 

ราชา ภูปติ ภูปาโล, ปตฺถิโว จ นราธิโปฯ 

๓๓๔. 

ภูนาโถ ชคติปาโล, ทิสมฺปติ ชนาธิโป; 

รฏฺฐาธิโป นรเทโว, ภูมิโป ภูภุโช ปฺยถฯ

๓๓๕. 

ราชญฺโญ ขตฺติโย ขตฺตํ, มุทฺธาภิสิตฺต พาหุชา; 

สพฺพภุมฺโม จกฺกวตฺตี, ภูโปญฺโญ มณฺฑลิสฺสโรฯ 

๓๓๖. 

ปุเม ลิจฺฉวิ วชฺชี จ, สกฺโย ตุ สากิโย ถ จ; 

ภทฺทกจฺจานา ราหุล, มาตา พิมฺพา ยโสธราฯ 

๓๓๗. 

โกฏีนํ เหฏฺฐิมนฺเตน, สตํ เยสํ นิธานคํ; 

กหาปณานํ ทิวส, วฬญฺโช วีสตมฺพณํฯ

๓๓๘. 

เต ขตฺติโมหาสาลา, สีติ โกฏิธนานิ ตุ; 

นิธานคานิ ทิวส, วฬญฺโช จ ทสมฺพณํฯ 

๓๓๙.

เยสํ ทฺวิชมหาสาลา, ตทุปฑฺเฒ นิธานเค; 

วฬญฺเช จ คหปติ, มหาสาลา ธเน สิยุํฯ

๓๔๐. 

มหามตฺโต ปธานํ จ, มติสชีโว มนฺตินี; 

สชีโว สจิวา, มจฺโจ, เสนานี ตุ จมูปติฯ 

๓๔๑. 

นฺยาสาทีนํ วิวาทานํ, อกฺขทสฺโส ปทฏฺฐริ; 

โทวาริโก ปตีหาโร, ทฺวารฏฺโฐ ทฺวารปาลโกฯ

๓๔๒. 

อนีกฏฺโฐติ ราชูนํ, องฺครกฺขคโณ มโต; 

กญฺจุกี โสวิทลฺโล จ, อนุชีวี ตุ เสวโกฯ 

๓๔๓. 

อชฺฌกฺโข ธิกโต เจว, เหรญฺญิโก ตุ นิกฺขิโก; 

สเทสานนฺตโร สตฺตุ, มิตฺโตราชา ตโต ปรํฯ 

๓๔๔. 

อมิตฺโต ริปุ เวรี จ, สปตฺตา ราติ สตฺว’ริ; (สตฺตุ+อริ) 

ปจฺจตฺถิโก ปริปนฺถี, ปฏิปกฺขา หิตาปโรฯ 

๓๔๕. 

ปจฺจามิตฺโต วิปกฺโข จ, ปจฺจนีก วิโรธิโน; 

วิทฺเทสี จ ทิโส ทิฏฺโฐ,ถา นุโรโธ นุวตฺตนํฯ

๓๔๖. 

มิตฺโต นิตฺถี วยโส จ, สหาโย สุหโท สขา; 

สมฺภตฺโต ทฬฺหมิตฺโต ถ, สนฺทิฏฺโฐ ทิฏฐมตฺตโกฯ

๓๔๗. 

จโร จ คุฬฺหปุริโส, ปถาวี ปถิโก’ทฺธคู; 

ทูโต ตุ สนฺเทสหโร, คณโก ตุ มุหุตฺติโกฯ 

๓๔๘. 

เลขโก ลิปิกาโร จ, วณฺโณ ตุ อกฺขโร ปฺยถ; 

เภโท ทณฺโฑ สาม ทานา, นฺยุปายา จตุโร อิเมฯ 

๓๔๙.

อุปชาโปตุ เภโท จ, ทณฺโฑ ตุ สาหสํ ทโม; 

๓๕๐. 

สามฺย มจฺโจ สขา โกโส, ทุคฺคํ จ วิชิตํ พลํ; 

รชฺชงฺคานีติ สตฺเตเต, สิยุํ ปกติโย ปิจฯ 

๓๕๑. 

ปภาวุ’สฺสาห, มนฺตานํ, วสา ติสฺโส หิ สตฺติโย; 

ปภาโว ทณฺฑโช เตโช, ปตาโป ตุ จ โกสโชฯ 

๓๕๒. 

มนฺโต จ มนฺตนํ โส ตุ, จตุกฺกณฺโณ ทฺวิโคจโร; 

ติโคจโร ตุ ฉกฺกณฺโณ, รหสฺสํ คุยฺห มุจฺจเตฯ 

๓๕๓. 

ตีสุ วิวิตฺต วิชน-, ฉนฺนา, รโห รโห พฺยยอ; 

วิสฺสาโส ตุ จ วิสฺสมฺโภ, ยุตฺตํ ตฺโว’ปายิกํ ติสุฯ 

๓๕๔. 

โอวาโท จานุสิฏฺฐิตฺถี, ปุมวชฺเชนุสาสนํ; 

อาณา จ สาสนํ เญยฺยํ, อุทฺทานํ ตุ จ พนฺธนํฯ

๓๕๕. 

อาคุ วุตฺตมปราโธ, กโร ตุ พลิมุจฺจเต;

ปุณฺณปตฺโต ตุฏฺฐิทาโย, อุปทา ตุ จ ปาภตํฯ

๓๕๖. 

ตโถ’ปายนมุกฺโกโจ, ปณฺณากาโร ปเหณกํ; 

สุงฺกํ ตฺวนิตฺถี คุมฺพาทิ-, เทยฺเยถา’โย ธนาคโมฯ 

๓๕๗. 

อาตปตฺตํ ตถา ฉตฺตํ, รญฺญํ ตุ เหมมาสนํ; 

สีหาสนํ อโถ วาฬ-, พีชนีตฺถี จ จามรํฯ 

๓๕๘. 

ขคฺโค จ ฉตฺต มุณฺหีสํ, ปาทุกา วาลพีชนี; 

อิเม กกุธภณฺฑานิ, ภวนฺติ ปญฺจ ราชุนํฯ 

๓๕๙.

ภทฺทกุมฺโภ ปุณฺณกุมฺโภ, ภิงฺกาโร ชลทายโก; (ภิงฺคาโร) 

หตฺถิ,สฺส,รถ,ปตฺตี ตุ, เสนา หิ จตุรงฺคินีฯ

๓๖๐. 

กุญฺชโร วารโณ หตฺถี, มาตงฺโค ทฺวิรโท คโช; 

นาโค ทฺวิโป อิโภ ทนฺตี, ยูถเชฏฺโฐ ตุ ยูถโปฯ

๓๖๑. 

กาฬาวกญฺจ คงฺเคยฺยา, ปณฺฑรํ ตมฺพา จ ปิงฺคโล คนฺโธ; (ตมฺพปิงฺคลํ คนฺธ-)

มงฺคล เหโม’โปสถ, ฉทฺทนฺตา คชกุลานิ เอตานิฯ 

๓๖๒. 

กลโภ เจว ภิงฺโกถ, ปภินฺโน มตฺตคชฺชิตา; (กฬโภ)

หตฺถิฆฏา ตุ คชตา, หตฺถีนี ตุ กเรณุกาฯ 

๓๖๓. 

กุมฺโภ หตฺถิสิโรปิณฺฑา, กณฺณมูลํ ตุ จูลิกา; (จูฬิกา)

อาสนํ ขนฺธเทสมฺหิ, ปุจฺฉมูลํ ตุ เมจโกฯ 

๓๖๔. 

อาลานมาฬฺหโก ถมฺโภ, นิตฺถี ตุ นิคโฬ’นฺทุโก; 

สงฺขลํ ตีสฺวโถ คณฺโฑ, กโฏ ทานํ ตุ โส มโทฯ 

๓๖๕. 

โสณฺโฑ ตุ ทฺวีสุ หตฺโถถ, กรคฺคํ โปกฺขรํ ภเว; 

มชฺฌมฺหิ พนฺธนํ กจฺฉา, กปฺปโน ตุ กุถาทโยฯ 

๓๖๖. 

โอปวยฺโห ราชวยฺโห, สชฺชิโต ตุ จ กปฺปิโต; 

โตมโร นิตฺถิยํ ปาเท, สิยา วิชฺฌนกณฺฏโกฯ 

๓๖๗. 

ตุตฺตํ ตุ กณฺณมูลมฺหิ, มตฺถกมฺหิ ตุ องฺกุโส; 

หตฺถาโรโห หตฺถิเมณฺโฑ, หตฺถิโป หตฺถิโคปโกฯ 

๓๖๘. 

คามณีโย ตุ มาตงฺค-, หยาทฺยาจริโย ภเว; 

หโย ตุรงฺโค ตุรโค, วาโห อสฺโส จ สินฺธโวฯ 

๓๖๙.

เภโท อสฺสตโร ตสฺสา-, ชานิโย ตุ กุลีนโก; 

สุขวาหี วินีโตถ, กิโสโร หยโปตโกฯ 

๓๗๐. 

โฆฏโก ตุ ขฬุงฺโกถ, ชวโน จ ชวาธิโก; 

มุขาธานํ ขลีโน วา, กสา ตฺวสฺสาภิตาฬินีฯ 

๓๗๑. 

กุสา ตุ นาสรชฺชุมฺหิ, วฬวา’สฺสา ขุโร สผํ;

ปุจฺฉมนิตฺถี นงฺคุฏฐํ, วาลหตฺโถ จ วาลธิฯ

๓๗๒. 

สนฺทโน จ รโถ ผุสฺส-, รโถ ตุ นรณาย โส;

จมฺมาวุโต จ เวยฺยคฺโฆ, เทปฺโป พฺยคฺฆสฺส ทีปิโนฯ 

๓๗๓. 

สิวิกา ยาปฺยานํ จา-, นิตฺถี ตุ สกโฏปฺยนํ;

จกฺกํ รถงฺคมาขฺยาตํ, ตสฺสนฺโต เนมิ นาริยํฯ 

๓๗๔. 

ตมฺมชฺเฌ ปิณฺฑิกา นาภิ, กุพฺพโร ตุ ยุคนฺธโร,

อกฺขคฺคกีเล อาณีตฺถี, วรุโถ รถคุตฺยถฯ 

๓๗๕. ธุโร มุเข รถสฺสงฺคา, ตฺวกฺโขปกฺขรอาทโย;

ยานญฺจ วาหนํ โยคฺคํ, สพฺพหตฺถฺยาทิวาหเนฯ 

๓๗๖. 

รถจารี ตุ สูโต จ, ปาชิตา เจว สารถี; (สารถิ)

รถาโรโห จ รถิโก, รถี โยโธ ตุ โย ภโฏฯ 

๓๗๗. 

ปทาติ ปตฺตี ตุ ปุเม, ปทโค ปทิโก มโต; 

สนฺนาโห กงฺกโฏ วมฺมํ, กวโจ วา อุรจฺฉโทฯ 

๓๗๘. 

ชาลิกาถ จ สนฺนทฺโธ, สชฺโช จ วมฺมิโก ภเว; 

อามุกฺโก ปฏิมุกฺโกถ, ปุเรจารี ปุเรจโรฯ 

๓๗๙.

ปุพฺพงฺคโม ปุเรคามี, มนฺทคามี ตุ มนฺถโร; 

ชวโน ตุริโต เวคี, เชตพฺพํ เชยฺยมุจฺจเตฯ 

๓๘๐. 

สูรวีรา ตุ วิกฺกนฺโต, สหาโยนุจโร สมา; 

สนฺนทฺธปฺปภุตี ตีสุ, ปาเถยฺยํ ตุ จ สมฺพลํฯ 

๓๘๑. 

วาหินี ธชินี เสนา, จมู จกฺกํ พลํ ตถา; 

อนีโก วาถ วินฺยาโส, พฺยูโห เสนาย กถฺยเตฯ 

๓๘๒. 

หตฺถี ทฺวาทสโปโส ติ-, ปุริโส ตุรโค, รโถ; 

จตุโปโสติ เอเตน, ลกฺขเณนาธมนฺตโตฯ 

๓๘๓. 

หตฺถานีกํ หยานีกํ, รถานีกํ ตโย ตโย;

คชาทโย สสตฺถา ตุ, ปตฺตานีกํ จตุชฺชนาฯ 

๓๘๔. 

สฏฺฐิวํสกลาเปสุ, ปจฺเจกํ สฏฐิทณฺฑิสุ; 

ธูลีกเตสุ เสนาย, ยนฺติยากฺโขภนีตฺถิยํฯ

๓๘๕. 

สมฺปตฺติ สมฺปทา ลกฺขี, สิรี วิปตฺติ อาปทา; 

อถา วุธญฺจ เหติ’ตฺถี, สตฺถํ ปหรณํ ภเวฯ 

๓๘๖. 

มุตฺตามุตฺตมมุตฺตญฺจ, ปาณิโต มุตฺตเมว จ; 

ยนฺตมุตฺตนฺติ สกลํ, อายุธํ ตํ จตุพฺพิธํฯ 

๓๘๗. 

มุตฺตามุตฺตญฺจ ยฏฺฐฺยาทิ, อมุตฺตํ ฉุริกาทิกํ;

ปาณิมุตฺตํ ตุ สตฺยาทิ, ยนฺตมุตฺตํ สราทิกํฯ

๓๘๘. 

อิสฺสาโส ธนุ โกทณฺฑํ, จาโปนิตฺถี สราสนํ; 

อโถ คุโณ ชิยา ชฺยาถ, สโร ปตฺติ จ สายโกฯ (ปตฺตี)

๓๘๙.

วาโณ กณฺฑมุสุ ทฺวีสุ, ขุรปฺโป เตชนา’สนํ;

ตูณีตฺถิยํ กลาโป จ, ตูโณ ตูณีร วาณธิฯ 

๓๙๐. 

ปกฺโข ตุ วาโช ทิทฺโธ ตุ, วิสปฺปิโต สโร ภเว;

ลกฺขํ เวชฺฌํ สรพฺยญฺจ, สราภฺยาโส ตุ’ปาสนํฯ (สรพฺยาโส)

๓๙๑. 

มณฺฑลคฺโค ตุ เนตฺติโส, อสิ ขคฺโค จ สายโก; (เนตฺตึโส)

โกสิตฺถี ตพฺพิธาเนโถ, ถรุ ขคฺคาทิมุฏฺฐิยํฯ

๓๙๒. 

เขฏกํ ผลกํ จมฺมํ, อิลฺลี ตุ กรปาลิกา; 

ฉุริกา สตฺยสิปุตฺตี, ลคุโฬ ตุ จ มุคฺคโรฯ 

๓๙๓. 

สลฺโลนิตฺถี สงฺกุ ปุเม, วาสี ตุ ตจฺฉนีตฺถิยํ; 

กุฐารี ตฺถีผรสุ โส, ฏงฺโก ปาสาณทารโณฯ (กุธารี)

๓๙๔. 

กณโย ภินฺทิวาโฬ จ, จกฺกํ กุนฺโต คทา ตถา; 

สตฺยา’ที สตฺถเภทาถ, โกโณ’สฺโส โกฏิ นาริยํฯ 

๓๙๕. 

นิยฺยานํ คมนํ ยาตฺรา, ปฏฺฐานญฺจ คโม คติ; 

จุณฺโณ ปํสุ รโช เจว, ธูลี’ตฺถี เรณุ จ ทฺวิสุฯ

๓๙๖. 

มาคโธ มธุโก วุตฺโต, วนฺที ตุ ถุติปาฐโก; 

เวตาฬิโก โพธกโร, จกฺกิโก ตุ จ ฆณฺฏิโกฯ 

๓๙๗. 

เกตุ ธโช ปฏากา จ, กทลี เกตนํ ปฺยถ; 

โย’หํกาโร’ญฺญมญฺญสฺส, สา’ หมหมิกา ภเวฯ 

๓๙๘. 

พลํ ถาโม สหํ สตฺติ, วิกฺกโม ตฺวติสูรตา;

รเณ ชิตสฺส ยํ ปานํ, ชยปานนฺติ ตํ มตํฯ 

๓๙๙.

สงฺคาโม สมฺปหาโร จา-, นิตฺถิยํ สมรํ รณํ; 

อาชิตฺถี อาหโว ยุทฺธํ, อาโยธนญฺจ สงฺยุคํฯ

๔๐๐. 

ภณฺฑนํ ตุ วิวาโท จ, วิคฺคโห กลห เมธคา; 

มุจฺฉา โมโหถ ปสยฺโห, พลกฺกาโร หโฐ ภเวฯ 

๔๐๑. 

อุปฺปาโท ภูตวิกติ, ยา สุภาสุภสูจิกา;

อีติ ตฺวิตฺถี อชญฺญญฺจ, อุปสคฺโค อุปทฺทโวฯ 

๔๐๒. 

นิพฺพุทฺธํ มลฺลยุทฺธมฺหิ, ชโย ตุ วิชโย ภเว;

ปราชโย รเณ ภงฺโค, ปลายนํ อปกฺกโมฯ 

๔๐๓. 

มารณํ หนนํ ฆาโต, นาสนญฺจ นิสูทนํ; 

หึสนํ สรณํ หึสา, วโธ สสนฆาตนํฯ

๔๐๔. 

มรณํ กาลกิริยา, ปลโย มจฺจุ อจฺจโย; 

นิธโน นิตฺถิยํ นาโส, กาโล’นฺโต จวนํ ภเวฯ 

๔๐๕. 

ตีสุ เปโต ปเรโต จ, มโตถ จิตโก จิโต; 

อาฬหนํ สุสานญฺจา-, นิตฺถิยํ กุณโป ฉโวฯ 

๔๐๖. 

กพนฺโธ นิตฺถิยํ เทโห, สิโรสุญฺโญ สหกฺริโย;

อถ สิวถิกา วุตฺตา, สุสานสฺมึ หิ อามเกฯ 

๔๐๗. 

วนฺทีตฺถิยํ กรมโร, ปาโณ ตฺว’สุ ปกาสิโต; 

การา ตุ พนฺธนาคารํ, การณา ตุ จ ยาตนาฯ 

อิติ ขตฺติยวคฺโคฯ

๒.๔.๒. พฺราหฺมณวคฺค

๔๐๘. 

พฺรหฺมพนฺธุ ทฺวิโช วิปฺโป, พฺรหฺมา โภวาที พฺราหฺมโณ; 

โสตฺติโย ฉนฺทโส โสถ, สิสฺส’ นฺเตวาสิโน ปุเมฯ 

๔๐๙.

พฺรหฺมจารี คหฏฺโฐ จ, วนปฺปตฺโถ จ ภิกฺขุติ; 

ภวนฺติ จตฺตาโร เอเต, อสฺสมา ปุนฺนปุํสเกฯ

๔๑๐. 

จรนฺตา สห สีลาที, สพฺรหฺมจาริโน มิถุ;

อุปชฺฌาโย อุปชฺฌาถา-, จริโย นิสฺสยทาทิโก ฯ 

๔๑๑. 

อุปนียาถวา ปุพฺพํ, เวทมชฺฌาปเย ทฺวิโช; 

โย สางฺคํ สรหสฺสญฺจา-, จริโย พฺราหฺมเณสุ โสฯ (สงฺคํ)

๔๑๒. 

ปารมฺปริย เมติหฺยํ, อุปเทโส ตเถ’ติหา; 

ยาโค ตุ กตุ ยญฺโญ ถ, เวทีตฺถี ภู ปริกฺขตาฯ 

๔๑๓. 

อสฺสเมโธ จ ปุริส-, เมโธ เจว นิรคฺคโฬ; 

สมฺมาปาโส วาชเปยฺย-, มิติ ยาคา มหา อิเมฯ 

๔๑๔. 

อิตฺวิโช ยาชโก จาถ, สภฺโย สามาชิโก ปฺยถ; (อิทิตฺวิโช)

ปริสา สภา สมชฺชา จ, ตถา สมิติ สํสโทฯ 

๔๑๕. 

จตสฺโส ปริสา ภิกฺขุ, ภิกฺขุนี จ อุปาสกา;

อุปาสิกาโยติ อิมา, ถวาฏฺฐ ปริสา สิยุํฯ

๔๑๖. 

ตาวตึส,ทฺวิช,กฺขตฺต, มาร,คฺคหปติสฺส จ; 

สมณานํ วสา จาตุ, มหาราชิกพฺรหฺมุนํฯ 

๔๑๗. 

คายตฺติปฺปมุขํ ฉนฺทํ, จตุวีส’กฺขรํ ตุ ยํ;

เวทานมาทิภูตํ สา, สาวิตฺตี ติปทํ สิยาฯ 

๔๑๘. 

หพฺยปาเก จรุ มโต, สุชา ตุ โหมทพฺพิยํ;

ปรมนฺนํ ตุ ปายาโส, หพฺยํ ตุ หวิ กถฺยเตฯ 

๔๑๙.

ยูโป ถูณายํ นิมฺมนฺตฺย-, ทารุมฺหิ ตฺว’รณี ทฺวิสุ;

คาหปฺปจฺจา’หวนีโย, ทกฺขิณคฺคิ ตโย’ คฺคโยฯ 

๔๒๐. 

จาโค วิสฺสชฺชนํ ทานํ, โวสฺสคฺโค จาปเทสนํ; (จ ปเทสนํ)

วิสฺสาณนํ วิตรณํ, วิหายิตา ปวชฺชนํฯ (วิหายิตปวชฺชนํ)

๔๒๑. 

ปญฺจ มหาปริจฺจาโค, วุตฺโต เสฏฺฐ, ธนสฺส จ;

วเสน ปุตฺตทารานํ, รชฺชสฺส’ งฺคานเมว จฯ

๔๒๒. 

อนฺนํ ปานํ ฆรํ วตฺถํ, ยานํ มาลา วิเลปนํ; 

คนฺโธ เสยฺยา ปทีเปยฺยํ, ทานวตฺถู สิยุํ ทสฯ 

๔๒๓. 

มตตฺถํ ตทเห ทานํ, ตีสฺเวตมุทฺธเทหิกํ;

ปิตุทานํ ตุ นิวาโป, สทฺธํ ตุ ตํว สาตฺถโตฯ 

๔๒๔. 

ปุเม อติถิ อาคนฺตุ, ปาหุนา เวสิกาปฺยถ; 

อญฺญตฺถ คนฺตุมิจฺฉนฺโต, คมิโกถคฺฆมคฺฆิยํฯ 

๔๒๕. 

ปชฺชํ ปาโททกาโทถ, สตฺตา’คนฺตฺวาทโย ติสุ;

อปจิตฺยจฺจนา ปูชา, ปหาโร พลิ มานนาฯ 

๔๒๖. 

นมสฺสา ตุ นมกฺกาโร, วนฺทนา จาภิวาทนํ; 

ปตฺถนา ปณิธานญฺจ, ปุริเส ปณิธีริโตฯ 

๔๒๗. 

อชฺเฌสนา ตุ สกฺการ-, ปุพฺพงฺคมนิโยชนํฯ 

๔๒๘. 

ปริเยสนานฺเวสนา, ปริเยฏฺฐิ คเวสนา; 

อุปาสนํ ตุ สุสฺสูสา, สา ปาริจริยา ภเวฯ

๔๒๙.

โมน มภาสนํ ตุณฺหี-, ภาโวถ ปฏิปาฏิ สา; 

อนุกฺกโม ปริยาโย, อนุปุพฺพฺยปุเม กโมฯ 

๔๓๐. 

ตโป จ สํยโม สีลํ, นิยโม ตุ วตญฺจ วา; 

วีติกฺกโม’ ชฺฌจาโรถ, วิเวโก ปุถุคตฺตตาฯ 

๔๓๑. 

ขุทฺทานุขุทฺทกํ อาภิ, สมาจาริกมุจฺจเต;

อาทิพฺรหฺมจริยํ ตุ, ตทญฺญํ สีลมีริตํฯ 

๔๓๒. 

โย ปาเปหิ อุปาวตฺโต, วาโส สทฺธึ คุเณหิ โส; 

อุปวาโสติ วิญฺเญยฺโย, สพฺพโภควิวชฺชิโตฯ 

๔๓๓. 

ตปสฺสี ภิกฺขุ สมโณ, ปพฺพชิโต ตโปธโน; 

วาจํยโม ตุ มุนิ จ, ตาปโส ตุ อิสีริโตฯ 

๔๓๔. 

เย สํยตินฺทฺริยคณา, ยตโย วสิโน จ เต;

สาริปุตฺโต’ปติสฺโส ตุ, ธมฺมเสนาปตีริโตฯ 

๔๓๕. 

โกลิโต โมคฺคลฺลาโนถ, อริโยธิคโต สิยา;

โสตาปนฺนาทิกา เสขา-, นริโย ตุ ปุถุชฺชโนฯ 

๔๓๖. 

อญฺญา ตุ อรหตฺตญฺจ, ถูโป ตุ เจติยํ ภเว; 

ธมฺมภณฺฑาคาริโก จ, อานนฺโท เทฺว สมาถ จฯ 

๔๓๗. 

วิสาขา มิคารมาตา, สุทตฺโต’ นาถปิณฺฑิโกฯ 

๔๓๘. 

ภิกฺขุปิ สามเณโร จ, สิกฺขมานา จ ภิกฺขุนี; 

สามเณรีติ กถิตา, ปญฺเจเต สหธมฺมิกาฯ 

๔๓๙.

ปตฺโต ติจีวรํ กาย-, พนฺธนํ วาสิ สูจิ จ; 

ปริสฺสาวนมิจฺเจเต, ปริกฺขารา’ฏฺฐ ภาสิตาฯ 

๔๔๐. 

สามเณโร จ สมณุทฺ-, เทโส จาถ ทิคมฺพโร; 

อเจฬโก นิคณฺโฐ จ, ชฏิโล ตุ ชฏาธโรฯ 

๔๔๑. 

กุฏีสกาทิกา จตุตฺ-, ตึสุ ทฺวาสฏฐิ ทิฏฐิโย; 

อิติ ฉนฺนวุติ เอเต, ปาสณฺฑา สมฺปกาสิตาฯ

๔๔๒. 

ปวิตฺโต ปยโต ปูโต, จมฺมํ ตุ อชินํ ปฺยถ; 

ทนฺตโปโณ ทนฺตกฏฐํ, วกฺกโล วา ติรีฏกํฯ

๔๔๓. 

ปตฺโต ปาติตฺถิยํ นิตฺถี, กมณฺฑลุ ตุ กุณฺฑิกา; 

อถาลมฺพณทณฺฑสฺมึ, กตฺตรยฏฐิ นาริยํฯ 

๔๔๔. 

ยํ เทหสาธนาเปกฺขํ, นิจฺจํ กมฺมมยํ ยโม;

อาคนฺตุสาธนํ กมฺมํ, อนิจฺจํ นิยโม ภเวฯ 

อิติ พฺราหฺมณวคฺโคฯ

๒.๔.๓ เวสฺสวคฺค

๔๔๕. 

เวสฺโส จ เวสิยาโนถ, ชีวนํ วุตฺติ ชีวิกา; 

อาชีโว วตฺตนํ จาถ, กสิกมฺมํ กสิตฺถิยํฯ 

๔๔๖. 

วาณิชฺชญฺจ วณิชฺชาถ, โครกฺขา ปสุปาลนํ; 

เวสฺสสฺส วุตฺติโย ติสฺโส, คหฏฺฐา’คาริกา คิหิฯ

๔๔๗. 

เขตฺตาชีโว กสฺสโกถ, เขตฺตํ เกทารมุจฺจเต; 

เลฑฺฑุ’ตฺโต มตฺติกาขณฺโฑ, ขณิตฺติ’ตฺถฺยวทารณํฯ 

๔๔๘. 

ทาตฺตํ ลวิตฺตมสิตํ, ปโตโท ตุตฺต ปาชนํ;

โยตฺตํ ตุ รชฺชุ รสฺมิตฺถี, ผาโล ตุ กสโก ภเวฯ 

๔๔๙.

นงฺคลญฺจ หลํ สีโร, อีสา นงฺคลทณฺฑโก; 

สมฺมา ตุ ยุคกีลสฺมึ, สีตา ตุ หลปทฺธติฯ

๔๕๐. 

มุคฺคาทิเก ปรณฺณญฺจ, ปุพฺพณฺณํ สาลิอาทิเก; 

สาลิ วีหิ จ กุทฺรูโส, โคธุโม วรโก ยโว; 

กงฺคูติ สตฺต ธญฺญานิ, นีวาราที ตุ ตพฺภิทาฯ 

๔๕๑. 

จณโก จ กฬาโย ถ, สิทฺธตฺโถ สาสโป ภเวฯ 

๔๕๒. 

อถ กงฺคุ ปิยงฺคุ’ตฺถี, อุมฺมา ตุ อตสี ภเว; 

กิฏฺฐญฺจ สสฺสํ ธญฺญญฺจ, วีหิ ถมฺพกรีริโตฯ 

๔๕๓. 

กณฺโฑ ตุ นาฬมถ โส, ปลาลํ นิตฺถิ นิปฺผโล;

ภุสํ กลิงฺคโร จาถ, ถุโส ธญฺญตฺตเจ ถ จฯ 

๔๕๔. 

เสตฏฺฏิกา สสฺสโรโค, กโณ ตุ กุณฺฑโก ภเว; 

ขโล จ ธญฺญกรณํ, ถมฺโพ คุมฺโพ ติณาทินํฯ

๔๕๕. 

อโยคฺโค มุสโล นิตฺถี, กุลฺโล สุปฺปมนิตฺถิยํ; 

อโถ’ทฺธนญฺจ จุลฺลิ’ตฺถี, กิลญฺโช ตุ กโฏ ภเวฯ 

๔๕๖. 

กุมฺภี’ตฺถี ปิฐโร กุณฺฑํ, ขโฬปฺยุ’กฺขลิ ถาลฺยุ’ขา; 

โกลมฺโพ จาถ มณิกํ, ภาณโก จ อรญฺชโรฯ 

๔๕๗. 

ฆโฏ ทฺวีสุ กุโฏ นิตฺถี, กุมฺโภ กลส,วารกา; 

กํโส ภุญฺชนปตฺโต ถา-, มตฺตํ ปตฺโต จ ภาชนํฯ 

๔๕๘. 

อณฺฑุปกํ จุมฺพฏกํ, สราโว ตุ จ มลฺลโก; 

ปุเม กฏจฺฉุ ทพฺพิ’ตฺถี, กุสูโล โกฏฺฐ มุจฺจเตฯ

๔๕๙.

สาโก อนิตฺถิยํ ฑาโก, สิงฺคีเวรํ ตุ อทฺทกํ; 

มโหสธํ ตุ ตํ สุกฺขํ, มริจํ ตุ จ โกลกํฯ 

๔๖๐. 

โสวีรํ กญฺชิยํ วุตฺตํ, อารนาฬํ ถุโสทกํ; 

ธญฺญมฺพิลํ พิฬงฺโคถ, ลวณํ โลณ มุจฺจเตฯ 

๔๖๑. 

สามุทฺทํ สินฺธโว นิตฺถี, กาฬโลณํ ตุ อุพฺภิทํ; 

พิฬกํ เจติ ปญฺเจเต, ปเภทา ลวณสฺส หิฯ 

๔๖๒. 

คุโฬ จ ผาณิตํ ขณฺโฑ, มจฺฉณฺฑี สกฺขรา อิติ; 

อิเม อุจฺฉุวิการาถ, คุฬสฺมิ วิสกณฺฏกํฯ 

๔๖๓. 

ลาชา สิยา’กฺขตํ จาถ, ธานา ภฏฺฐยเว ภเว; 

อพทฺธสตฺตุ มนฺโถ จ, ปูปา’ ปูปา ตุ ปิฏฺฐโกฯ 

๔๖๔. 

ภตฺตกาโร สูปกาโร, สูโท อาฬาริโก ตถา; 

โอทนิโก จ รสโก, สูโป ตุ พฺยญฺชนํ ภเวฯ 

๔๖๕. 

โอทโน วา กุรํ ภตฺตํ, ภิกฺขา จา’นฺน มถาสนํ; 

อาหาโร โภชนํ ฆาโส, ตรลํ ยาคุ นาริยํฯ 

๔๖๖. 

ขชฺชํ ตุ โภชฺช เลยฺยานิ, เปยฺยนฺติ จตุธา’สนํ;

นิสฺสาโว จ ตถา’จาโม, อาโลโป กพโฬ ภเวฯ 

๔๖๗. 

มณฺโฑ นิตฺถีรสคฺคสฺมิ, วิฆาโส ภุตฺตเสสเก;

วิฆาสาโท จ ทมโก, ปิปาสา ตุ จ ตสฺสนํฯ 

๔๖๘. 

ขุทฺทา ชิฆจฺฉา, มํสสฺส, ปฏิจฺฉาทนิยํ รโส; 

อุทฺเรโก เจว อุคฺคาโร, โสหิจฺจํ ติตฺติ ตปฺปนํฯ 

๔๖๙.

กามํ ตฺวิฏฐํ นิกามญฺจ, ปริยตฺตํ ยถิจฺฉิตํ; 

กยวิกฺกยิโก สตฺถ-, วาหา’ ปณิกวาณิชาฯ

๔๗๐. 

วิกฺกยิโก ตุ วิกฺเกตา, กยิโก ตุ จ กายิโก; 

อุตฺตมณฺโณ จ ธนิโก-, ธมณฺโณ ตุ อิณายิโกฯ

๔๗๑. 

อุทฺธาโร ตุ อิณํ วุตฺตํ, มูลํ ตุ ปาภตํ ภเว; 

สจฺจาปนํ สจฺจกาโร, วิกฺเกยฺยํ ปณิยฺยํ ติสุฯ 

๔๗๒. 

ปฏิทานํ ปริวตฺโต, นฺยาโส ตู’ปนิธีริโตฯ

๔๗๓. 

อฏฺฐารสนฺตา สงฺขฺเยยฺเย, สงฺขฺยา เอกาทโย ติสุ;

สงฺขฺยาเน ตุ จ สงฺขฺเยยฺเย, เอกตฺเต วีสตาทโย;

วคฺคเภเท พหุตฺเตปิ, ตา อานวุติ นาริยํฯ

๔๗๔. 

สตํ สหสฺสํ นิยุตํ, ลกฺขํ โกฏิ ปโกฏิโย;

โกฏิปโกฏิ นหุตํ, ตถา นินฺนหุตมฺปิ จฯ 

๔๗๕. 

อกฺโขภนีตฺถิยํ พินฺทุ, อพฺพุทญฺจ นิรพฺพุทํ;

อหหํ อพพํ เจวา-, ฏฏํ โสคนฺธิ กุปฺปลํฯ 

๔๗๖. 

กุมุทํ ปุณฺฑรีกญฺจ, ปทุมํ กถานมฺปิ จ; 

มหากถานา’สงฺขฺเยยฺยา, นิ’จฺเจตาสุ สตาทิ จฯ 

๔๗๗. 

โกฏฺยาทิกํ ทสคุณํ, สตลกฺขคุณํ กมา; 

จตุตฺโถ’ฑฺเฒน อฑฺฒุฑฺโฒ, ตติโยฑฺฒติโย ตถาฯ

๔๗๘. 

อฑฺฒเตยฺโย ทิยฑฺโฒ ตุ, ทิวฑฺโฒ ทุติโย ภเว;

ตุลา,ปตฺถ,งฺคุลิ,วสา, ติธา มานมโถ สิยาฯ 

๔๗๙.

จตฺตาโร วิหโย คุญฺชา, เทฺว คุญฺชา มาสโก ภเว;

เทฺว อกฺขา มาสกา ปญฺจ-, กฺขานํ ธรณมฏฺฐกํฯ

๔๘๐. 

สุวณฺโณ ปญฺจธรณํ, นิกฺขํ ตฺวนิตฺถิ ปญฺจ เต;

ปาโท ภาเค จตุตฺเถถ, ธรณานิ ปลํ ทสฯ 

๔๘๑. 

ตุลา ปลสตํ จาถ, ภาโร วีสติ ตา ตุลา;

อโถ กหาปโณ นิตฺถี, กถฺยเต กริสาปโณฯ 

๔๘๒. 

กุฑุโว ปสโต เอโก, ปตฺโถ เต จตุโร สิยุํ;

อาฬฺหโก จตุโร ปตฺถา, โทณํ วาจตุรา’ฬฺหกํฯ 

๔๘๓. 

มานิกา จตุโร โทณา, ขารีตฺถี จตุมานิกา;

ขาริโย วีส วาโหถ, สิยา กุมฺโภ ทสมฺพณํฯ 

๔๘๔. 

อาฬฺหโก นิตฺถิยํ ตุมฺโภ, ปตฺโถ ตุ นาฬิ นาริยํ; 

วาโห ตุ สกโฏ เจกา-, ทส โทณา ตุ อมฺพณํฯ 

๔๘๕. 

ปฏิวีโส จ โกฏฺฐาโส, อํโส ภาโค ธนํ ตุ โส; 

ทพฺพํ วิตฺตํ สาปเตยฺยํ, วสฺว’ตฺโถ วิภโว ภเวฯ

๔๘๖. 

โกโส หิรญฺญญฺจ กตา-, กตํ กญฺจน,รูปิยํ; 

กุปฺปํ ตทญฺญํ ตมฺพาทิ, รูปิยํ ทฺวยมาหตํฯ 

๔๘๗. 

สุวณฺณํ กนกํ ชาต-, รูปํ โสณฺณญฺจ กญฺจนํ; 

สตฺถุวณฺโณ หรี กมฺพุ, จารุ เหมญฺจ หาฏกํฯ 

๔๘๘. 

ตปนิยํ หิรญฺญํ ตพฺ-, เภทา จามีกรมฺปิ จ;

สาตกุมฺภํ ตถา ชมฺพุ-, นทํ สิงฺคี จ นาริยํฯ 

๔๘๙.

รูปิยํ รชตํ สชฺฌุ, รูปี สชฺฌํ อโถ วสุ; 

รตนญฺจ มณิ ทฺวีสุ, ปุปฺผราคาที ตพฺภิทาฯ 

๔๙๐. 

สุวณฺณํ รชตํ มุตฺตา, มณิ เวฬุริยานิ จ; 

วชิรญฺจ ปวาฬนฺติ, สตฺตา’หุ รตนานิ’เมฯ 

๔๙๑. 

โลหิตงฺโก จ ปทุม-, ราโค รตฺตมณิปฺยถ; 

วํสวณฺโณ เวฬุริยํ, ปวาฬอ วา จ วิทฺทุโมฯ 

๔๙๒. 

มสารคลฺลํ กพรมณิ, อถ มุตฺตา จ มุตฺติกํ; 

รีติตฺถี อารกูโฏ วา, อมลํ ตฺว’พฺภกํ ภเวฯ 

๔๙๓. 

โลโห นิตฺถี อโย กาฬา, โสญฺจ ปารโท รโส; 

กาฬติปุ ตุ สีสญฺจ, หริตาลํ ตุ ปีตนํฯ 

๔๙๔. 

จีนปิฏฺฐญฺจ สินฺทูรํ, อถ ตูโล ตถา ปิจุ; (จินปิฏฺฐํ)

ขุทฺทชํ ตุ มธุ ขุทฺทํ, มธุจฺฉิฏฐํ ตุ สิตฺถกํฯ

๔๙๕. 

โคปาโล โคปโคสงฺขฺยา, โคมา ตุ โคมิโกปฺยถ; 

อุสโภ พลีพทฺโธ จ, โคโณ โควสโภ วุโสฯ 

๔๙๖. 

วุทฺโธ ชรคฺคโว โสถ, ทมฺโม วจฺฉตโร สมา;

ธุรวาหี ตุ โธรยฺโห, โควินฺโทธิกโต ควํ ฯ 

๔๙๗. 

วโห จ ขนฺธเทโสถ, กกุโธ กกุ วุจฺจเต;

อโถ วิสาณํ สิงฺคญฺจ, รตฺตคาวี ตุ โรหิณีฯ 

๔๙๘. 

คาวี จ สิงฺคินี โค จ, วญฺฌา ตุ กถฺยเต วสา;

นวปฺปสูติกา เธนุ, วจฺฉกามา ตุ วจฺฉลาฯ 

๔๙๙.

คคฺครี มนฺถนีตฺถี เทฺว, สนฺทานํ ทามมุจฺจเต; 

โคมิฬฺโห โคมโยนิตฺถี, อโถ สปฺปิ ฆตํ ภเวฯ 

๕๐๐. นวุทฺธฏํ ตุ โนนีตํ, ทธิมณฺฑํ ตุ มตฺถุ จ;

ขีรํ ทุทฺธํ ปโย ถญฺญํ, ตกฺกํ ตุ มถิตํปฺยถฯ 

๕๐๑. 

ขีรํ ทธิ ฆตํ ตกฺกํ, โนนีตํ ปญฺจ โครสา; 

อุรพฺโภ เมณฺฑ เมสา จ, อุรโณ อวิ เอฬโกฯ 

๕๐๒. 

วสฺโส ตฺวโช ฉคลโก, โอฏฺโฐ ตุ กรโภ ภเว; 

คทฺรโภ ตุ ขโร วุตฺโต, อุรณี ตุ อชี อชาฯ

อิติ เวสฺสวคฺโคฯ

๒.๔.๔. สุทฺทวคฺค

๕๐๓. 

สุทฺโท’นฺตวณฺโณ วสโล, สงฺกิณฺณา มาคธาทโย;

มาคโธ สุทฺทขตฺตาโช, อุคฺโค สุทฺทาย ขตฺตโชฯ 

๕๐๔. 

ทฺวิชา ขตฺติยโช สูโต, การุ ตุ สิปฺปิโก ปุเม;

สงฺฆาโต ตุ สชาตีนํ, เตสํ เสณี ทฺวิสุจฺจเตฯ (เสณิ)

๕๐๕. 

ตจฺฉโก ตนฺตวาโย จ, รชโก จ นหาปิโต; 

ปญฺจโม จมฺมกาโรติ, การโว ปญฺจิเม สิยุํฯ 

๕๐๖. 

ตจฺฉโก วฑฺฒกี มโต, ปลคณฺโฑ ถปตฺยปิ; 

รถกาโรถ สุวณฺณ-, กาโร นาฬิธโม ภเวฯ 

๕๐๗. 

ตนฺตวาโย เปสกาโร, มาลากาโร ตุ มาลิโก; 

กุมฺภกาโร กุลาโลถ, ตุนฺนวาโย จ สูจิโกฯ 

๕๐๘. 

จมฺมกาโร รถกาโร, กปฺปโก ตุ นหาปิโต; 

รงฺคาชีโว จิตฺตกาโร, ปุกฺกุโส ปุปฺผฉฑฺฑโกฯ 

๕๐๙.

เวโน วิลีวกาโร จ, นฬกาโร สมา ตโย; 

จุนฺทกาโร ภมกาโร, กมฺมาโร โลหการโกฯ 

๕๑๐. 

นินฺเนชโก จ รชโก, เนตฺติโก อุทหารโก; 

วีณาวาที เวณิโกถ, อุสุกาโร’สุวฑฺฒกีฯ 

๕๑๑. 

เวณุธโม เวณวิโก, ปาณิวาโท ตุ ปาณิโฆ;

ปูปิโย ปูปปณิโย, โสณฺฑิโก มชฺชวิกฺกยีฯ

๕๑๒. 

มายา ตุ สมฺพรี มายา-, กาโร ตุ อินฺทชาลิโกฯ

๕๑๓. 

โอรพฺภิกา สูกริกา, มาควิกา เต จ สากุณิกา; 

หนฺตฺวา ชีวนฺเต’ฬก-, สูกรมิคปกฺขิโน กมโตฯ 

๕๑๔. 

วาคุริโก ชาลิโกถ, ภารวาโห ตุ ภาริโก; 

เวตนิโก ตุ ภตโก, กมฺมกโรถ กิงฺกโร; 

ทาโส จ เจฏโก เปสฺโส, ภจฺโจ จ ปริจาริโกฯ 

๕๑๕. 

อนฺโตชาโต ธนกฺกีโต, ทาสพฺโย’ปคโต สยํ; 

ทาสา กรมรานีโตจฺ-, เจวํ เต จตุธา สิยุํฯ 

๕๑๖. 

อทาโส ตุ ภุชิสฺโสถ, นีโจ ชมฺโม นิหีนโก; 

นิกฺโกสชฺโช อกิลาสุ, มนฺโท ตุ อลโสปฺยถฯ 

๕๑๗. 

สปาโก เจว จณฺฑาโล, มาตงฺโค สปโจ ภเว; 

ตพฺเภทา มิลกฺขชาตี, กิราตสวราทโยฯ 

๕๑๘. 

เนสาโท ลุทฺทโก พฺยาโธ, มิคโว ตุ มิคพฺยโธ; 

สารเมยฺโย จ สุนโข, สุโน โสโณ จ กุกฺกุโรฯ 

๕๑๙.

สฺวาโน สุวาโน สาฬูโร, สูโน สาโน จ สา ปุเม; 

อุมฺมตฺตาทิตมาปนฺโน, อฬกฺโกติ สุโน มโตฯ 

๕๒๐. 

สาพนฺธนํ ตุ คทฺทูโล, ทีปโก ตุ จ เจตโก; (เจฏโก)

พนฺธนํ คณฺฐิปาโส ถ, วาคุรา มิคพนฺธนีฯ (วากรา)

๕๒๑. 

ถิยํ กุเวณี กุมีนํ, อานโย ชาลมุจฺจเต; 

อาฆาตนํ วธฏฺฐานํ, สูนา ตุ อธิโกฏฏนํฯ

๕๒๒. 

ตกฺกโร โมสโก โจโร, เถเน’กาคาริโก สมา; 

เถยฺยญฺจ โจริกา โมโส, เวโม วายนทณฺฑโกฯ 

๕๒๓. 

สุตฺตํ ตนฺตุ ปุเม ตนฺตํ, โปตฺถํ เลปฺยาทิกมฺมนิ;

ปญฺจาลิกา โปตฺถลิกา, วตฺถทนฺตาทินิมฺมิตาฯ 

๕๒๔. 

อุคฺฆาฏนํ ฆฏียนฺตํ, กูปมฺพุพฺพาหนํ ภเว; 

มญฺชูสา เปฬา ปิฏโก, ตฺวิตฺถิยํ ปจฺฉิ เปฏโกฯ 

๕๒๕. 

พฺยาภงฺคี ตฺวิตฺถิยํ กาโช, สิกฺกา ตฺวตฺรา’วลมฺพนํ; 

อุปาหโน วา ปาทุ’ตฺถี, ตพฺเภทา ปาทุกาปฺยถฯ 

๕๒๖. 

วรตฺตา วทฺธิกา นทฺธี, ภสฺตา จมฺมปสิพฺพกํ; 

โสณฺณาทฺยาวตฺตนี มูสา-, ถ กูฏํ วา อโยฆโนฯ 

๕๒๗. 

กมฺมารภณฺฑา สณฺฑาโส, มุฏฺฐยา’ธิกรณีตฺถียํฯ 

ตพฺภสฺตา คคฺครี นารี, สตฺตํ ตุ ปิปฺผลํ ภเวฯ 

๕๒๘. 

สาโณ ตุ นิกโส วุตฺโต, อารา ตุ สูจิวิชฺฌนํ; 

ขโร จ กกโจนิตฺถี, สิปฺปํ กมฺมํ กลาทิกํฯ 

๕๒๙.

ปฏิมา ปฏิพิมฺพญฺจ, พิมฺโพ ปฏินิธีริโต; 

ตีสุ สโม ปฏิภาโค, สนฺนิกาโส สริกฺขโกฯ 

๕๓๐. 

สมาโน สทิโส ตุลฺโย, สงฺกาโส สนฺนิโภ นิโภ; 

โอปมฺมมุปมานํ จุ-, ปมา ภติ ตุ นาริยํฯ 

๕๓๑. 

นิพฺเพโส เวตนํ มูลฺยํ, ชูตํ ตฺวนิตฺถิ เกตวํ ; 

ธุตฺโต’กฺขธุตฺโต กิตโว, ชูตการ,กฺขเทวิโนฯ 

๕๓๒. 

ปาฏิโภโค ตุ ปฏิภู, อกฺโข ตุ ปาสโก ภเว; 

ปุเม วา’ฏฺฐปทํ สาริ-, ผลเกถ ปโณ,พฺภุโตฯ

๕๓๓. 

กิณฺณํ ตุ มทิราพีเช, มธุ มธฺวาสเว มตํ;

มทิรา วารุณี มชฺชํ, สุราสโว ตุ เมรยํฯ 

๕๓๔. 

สรโก จสโกนิตฺถี, อาปานํ ปานมณฺฑลํฯ 

๕๓๕. 

เย’ตฺร ภูริปฺปโยคตฺตา, โยคิเกกสฺมิมีริตา; 

ลิงฺคนฺตเรปิ เต เญยฺยา, ตทฺธมฺมตฺตา’ญฺญวุตฺติยนฺติฯ 

อิติ สุทฺทวคฺโคฯ

จตุพฺพณฺณวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

๒.๕. อรญฺญวคฺค 

๕๓๖. 

อรญฺญํ กานนํ ทาโย, คหนํ วิปินํ วนํ; 

อฏวี’ตฺถี มหารญฺญํ, ตฺวรญฺญานีตฺถิยํ ภเวฯ 

๕๓๗. 

นครา นาติทูรสฺมิ, สนฺเตหิ โยภิโรปิโต; 

ตรุสณฺโฑ ส อาราโม, ตโถปวนมุจฺจเตฯ

๕๓๘. 

สพฺพสาธารณา’รญฺญํ, รญฺญมุยฺยานมุจฺจเต;

เญยฺยํ ตเทว ปมท-, วนมนฺเตปุโรจิตํฯ 

๕๓๙.

ปนฺติ วีถฺยา’วลิ เสณิ, ปาฬิ เลขา ตุ ราชิ จ; 

ปาทโป วิฏปี รุกฺโข, อโค สาโล มหีรุโหฯ 

๕๔๐. 

ทุโม ตรุ กุโช สาขี, คจฺโฉ ตุ ขุทฺทปาทโป;

ผลนฺติ เย วินา ปุปฺผํ, เต วุจฺจนฺติ วนปฺปติฯ 

๕๔๑. 

ผลปากาวสาเน โย, มรตฺโยสธิ สา ภเว;

ตีสุ วญฺฌาผลา จาถ, ผลิโน ผลวา ผลีฯ 

๕๔๒. 

สมฺผุลฺลิโต ตุ วิกโจ, ผุลฺโล วิกสิโต ติสุ; 

สิโร’คฺคํ สิขโรนิตฺถี, สาขา ตุ กถิตา ลตาฯ 

๕๔๓. 

ทลํ ปลาสํ ฉทนํ, ปณฺณํ ปตฺตํ ฉโท ปฺยถ; 

ปลฺลโว วา กิสลยํ, นวุพฺภินฺเน ตุ องฺกุโรฯ

๕๔๔. 

มกุลํ วา กุฏุมโล, ขารโก ตุ จ ชาลกํ; (มกุฬํ)

กลิกา โกรโกนิตฺถี, วณฺฏํ ปุปฺผาทิพนฺธนํฯ 

๕๔๕. 

ปสโว กุสุมํ ปุปฺผํ, ปราโค ปุปฺผโช รโช;

มกรนฺโท มธุ มตํ, ถวโก ตุ จ โคจฺฉโกฯ 

๕๔๖. 

ผเล ตฺวา’เม สลาฏุ’ตฺโต, ผลํ ตุ ปกฺกมุจฺจเต; 

จมฺปก’มฺพาทิ กุสุม-, ผลนามํ นปุํสเกฯ 

๕๔๗. 

มลฺลิกาที ตุ กุสุเม, สลิงฺคา วีหโย ผเล;

ชมฺพู’ตฺถี ชมฺพวํ ชมฺพุ, วิฏโป วิฏภี’ตฺถิยํฯ 

๕๔๘. 

มูลมารพฺภ สาขนฺโต, ขนฺโธ ภาโค ตรุสฺสถ; 

โกฏโรนิตฺถิยํ รุกฺขจฺ-, ฉิทฺเท กฏฐํ ตุ ทารุ จฯ

๕๔๙.

พุนฺโท มูลญฺจ ปาโทถ, สงฺกุ’ตฺโต ขาณุนิตฺถิยํ; 

กรหาฏํ ตุ กนฺโทถ, กฬีโร มตฺถโก ภเวฯ 

๕๕๐. 

วลฺลรี มญฺชรี นารี, วลฺลี ตุ กถิตา ลตา; 

ถมฺโภ คุมฺโพ จ อกฺขนฺเธ, ลตา วิรู ปตานินีฯ 

๕๕๑. 

อสฺสตฺโถ โพธิ จ ทฺวีสุ, นิโคฺรโธ ตุ วโฏ ภเว; 

กพิฏฺโฐ จ กปิตฺโถ จ, ยญญงฺโค ตุ อุทุมฺพโรฯ (กพิตฺโถ)

๕๕๒. 

โกวิฬาโร ยุคปตฺโต, อุทฺทาโล วาตฆาตโก; 

ราชรุกฺโข กตมาลีนฺ-, ทีวโร พฺยาธิฆาตโกฯ 

๕๕๓. 

ทนฺตสโฐ จ ชมฺภีโร, วรโณ ตุ กเรริ จ; 

กึสุโก ปาฬิภทฺโทถ, วญฺชุโล ตุ จ เวตโสฯ 

๕๕๔. 

อมฺพาฏโก ปีตนโก, มธุโก ตุ มธุทฺทุโม; 

อโถ คุฬผโล ปีลุ, โสภญฺชโน จ สิคฺคุ จฯ 

๕๕๕. 

สตฺตปณฺณี ฉตฺตปณฺโณ, ตินิโส ตฺวติมุตฺตโก; 

กึสุโก ตุ ปลาโสถ, อริฏฺโฐ เผณิโล ภเวฯ (เผนิโล)

๕๕๖. 

มาลูร เพลุวา พิลฺโล, ปุนฺนาโค ตุ จ เกสโร; 

สาลโว ตุ จ โลทฺโทถ, ปิยาโล สนฺนกทฺทุ จฯ 

๕๕๗. 

ลิโกจโก ตถา’งฺโกโล, อถ คุคฺคุลุ โกสิโก; 

อมฺโพ จูโต สโห ตฺเวโส, สหกาโร สุคนฺธวาฯ 

๕๕๘. 

ปุณฺฑรีโก จ เสตมฺโพ, เสลุ ตุ พหุวารโก; 

เสปณฺณี กาสฺมิรี จาถ, โกลี จ พทรีตฺถิยํฯ 

๕๕๙.

โกลํ จานิตฺถี พทโร, ปิลกฺโข ปิปฺปลี’ตฺถิยํ; 

ปาฏลี กณฺหวณฺฏา จ, สาทุกณฺโฏ วิกงฺกโตฯ (กณฺหวนฺตา)

๕๖๐. 

ตินฺทุโก กาฬกฺขนฺโธ จ, ติมฺพรูสก ติมฺพรู; 

เอราวโต ตุ นารงฺโค, กุลโก กากตินฺทุโกฯ 

๕๖๑. 

กทมฺโพ ปิยโก นีโป, ภลฺลี ภลฺลาตโก ติสุ; 

ฌาวุโก ปิจุโล จาถ, ติลโก ขุรโก ภเวฯ 

๕๖๒. 

จิญฺจา จ ตินฺติณี จาถ, คทฺทภณฺโฑ กปีตโน; 

สาโล’สฺสกณฺโณ สชฺโชถ, อชฺชุโน กกุโธ ภเวฯ 

๕๖๓. 

นิจุโล มุจลินฺโท จ, นีโปถ ปิยโก ตถา; 

อสโน ปีตสาโลถ, โคลีโส ฌาฏโล ภเวฯ 

๕๖๔. 

ขีริกา ราชายตนํ, กุมฺภี กุมุทิกา ภเว; 

ยูโป ตุ กมุโก จาถ, ปฏฺฏิ ลาขาปสาทโนฯ

๕๖๕. 

อิงฺคุที ตาปสตรุ, ภุชปตฺโต ตุ อาภุชี; 

ปิจฺฉิลา สิมฺพลี ทฺวีสุ, โรจโน โกฏสิมฺพลีฯ 

๕๖๖. 

ปกิริโย ปูติโกถ, โรหี โรหิตโก ภเว; 

เอรณฺโฑ ตุ จ อามณฺโฑ, อถ สตฺตุผลา สมีฯ 

๕๖๗. 

นตฺตมาโล กรญฺโชถ, ขทิโร ทนฺตธาวโน; 

โสมวกฺโก ตุ กทโร, สลฺโล ตุ มทโน ภเวฯ 

๕๖๘. 

อถาปิ อินฺทสาโล จ, สลฺลกี ขารโก สิยา; 

เทวทารุ ภทฺททารุ, จมฺเปยฺโย ตุ จ จมฺปโกฯ 

๕๖๙.

ปนโส กณฺฏกิผโล, อภยา ตุ หรีตกี; 

อกฺโข วิภีตโก ตีสุ, อมตา’มลกี ติสุฯ 

๕๗๐. 

ลพุโช ลิกุโจ จาถ, กณิกาโร ทุมุปฺปโล; 

นิมฺโพ’ริฏฺโฐ ปุจิมนฺโท, กรโก ตุ จ ทาฬิโมฯ

๕๗๑. 

สรโล ปูติกฏฺฐญฺจ, กปิลา ตุ จ สึสปา; 

สามา ปิยงฺคุ กงฺคุปิ, สิรีโส ตุ จ ภณฺฑิโลฯ

๕๗๒. 

โสณโก ทีฆวณฺโฏ จ, วกุโล ตุ จ เกสโร; (ทีฆวนฺโต)

กาโกทุมฺพริกา เผคฺคุ, นาโค ตุ นาคมาลิกาฯ 

๕๗๓. 

อโสโก วญฺชุโล จาถ, ตกฺการี เวชยนฺติกา; 

ตาปิญฺโฉ จ ตมาโลถ, กุฏโช คิริมลฺลิกาฯ 

๕๗๔. 

อินฺทยโว ผเล ตสฺสาคฺ-, คิมนฺโถ กณิกา ภเว;

นิคุณฺฑิ’ตฺถี สินฺทุวาโร, ติณสูลํ ตุ มลฺลิกาฯ (นิคุณฺฐิตฺถี, ติณสุญฺญํ)

๕๗๕. 

เสผาลิกา นีลิกาถ, อปฺโผฏา วนมลฺลิกา; 

พนฺธุโก ชโสุมนํ, ภณฺฑิโก พนฺธุชีวโกฯ 

๕๗๖. 

สุมนา ชาติสุมนา, มาลตี ชาติ วสฺสิกี; 

ยูถิกา มาคธี จาถ, สตฺตลา นวมลฺลิกาฯ 

๕๗๗. 

วาสนฺตี,ตฺถี อติมุตฺโต, กรวีโร’สฺสมารโก; 

มาตุลุงฺโค พีชปูโร, อุมฺมตฺโต ตุ จ มาตุโลฯ 

๕๗๘. 

กรมนฺโท สุเสโน จ, กุนฺทํ ตุ มาฆฺยมุจฺจเต; 

เทวตาโส ตุ ชีมูโต-, ถา’มิลาโต มหาสหาฯ 

๕๗๙.

อโถ เสเรยฺยโก ทาสี, กึกิราโต กุรณฺฏโก; 

อชฺชุโก สิตปณฺณาโส, สมีรโณ ผณิชฺชโกฯ 

๕๘๐. 

ชปา ตุ ชยสุมนํ, กรีโร กกโจ ภเว; 

รุกฺขาทนี จ วนฺทากา, จิตฺตโก ตฺว’คฺคิสญฺญิโตฯ 

๕๘๑. 

อกฺโก วิกีรโณ ตสฺมึ, ตฺว’ ฬกฺโก เสตปุปฺผเก;

ปูติลตา คโฬจี จ, มุพฺพา มธุรสาปฺยถฯ 

๕๘๒. 

กปิกจฺฉุ ทุผสฺโสถ, มญฺชิฏฺฐา วิกสา ภเว; 

อมฺพฏฺฐา จ ตถา ปาฐา, กฏุกา กฏุโรหิณีฯ

๕๘๓. 

อปามคฺโค เสขริโก, ปิปฺปลี มาคธี มตา; 

โคกณฺฏโก จ สิงฺฆาโฏ, โกลวลฺลี’ภปิปฺปลีฯ (ปิปฺผลี)

๕๘๔. 

โคโลมี ตุ วจา จาถ, คิริกณฺยปราชิตา; 

สีหปุจฺฉี ปญฺหิปณฺณี, สาลปณฺณี ตุ จ’ตฺถิราฯ (จถิรา)

๕๘๕. 

นิทิทฺธิกา ตุ พฺยคฺฆี จ, อถ นีลี จ นีลินี; 

ชิญฺชุโก เจว คุญฺชาถ, สตมูลี สตาวรีฯ 

๕๘๖. 

มโหสธํ ตฺว’ติวิสา, พากุจี โสมวลฺลิกา; 

ทาพฺพี ทารุหลิทฺทาถ, พิฬงฺคํ จิตฺรตณฺฑุลาฯ 

๕๘๗. 

นุหี เจว มหานาโม, มุทฺทิกา ตุ มธุรสา; 

อถาปิ มธุกํ ยฏฺฐิ-, มธุกามธุยฏฐิกา ฯ

๕๘๘. 

วาติงฺคโณ จ ภณฺฑากี, วาตฺตากี พฺรหตีปฺยถ; 

นาคพลา เจว ฌสา, ลางฺคลี ตุ จ สารทีฯ 

๕๘๙. 

รมฺภา จ กทลี โมโจ, กปฺปาสี พทรา ภเว; 

นาคลตา ตุ ตมฺพูลี, อคฺคิชาลา ตุ ธาตกีฯ 

๕๙๐. 

ติวุตา ติปุฏา จาถ, สามา กาฬา จ กถฺยเต; 

อโถ สิงฺคี จ อุสโภ, เรณุกา กปิฬา ภเวฯ (กปิลา)

๕๙๑. 

หิริเวรญฺจ วาลญฺจ, รตฺตผลา ตุ พิมฺพิกา; 

เสเลยฺย’มสฺมปุปฺผญฺจ, เอลา ตุ พหุลา ภเวฯ 

๕๙๒. 

กุฏฺฐญฺจ พฺยาธิ กถิโต, วาเนยฺยํ ตุ กุฏนฺนฏํ; 

โอสธิ ชาติมตฺตมฺหิ, โอสธํ สพฺพ’มชาติยํฯ 

๕๙๓. 

มูลํ ปตฺตํ กฬีร’คฺคํ, กนฺทํ มิญฺชา ผลํ ตถา; 

ตโจ ปุปฺผญฺจ ฉตฺตนฺติ, สากํ ทสวิธํ มตํฯ 

๕๙๔. 

ปปุนฺนาโฏ เอฬคโล, ตณฺฑุเลยฺโย’ปฺปมาริโส; 

ชีวนฺติ ชีวนี จาถ, มธุรโก จ ชีวโกฯ 

๕๙๕. 

มหากนฺโท จ ลสุณํ, ปลณฺฑุ ตุ สุกนฺทโก; 

ปโฏโล ติตฺตโก จาถ, ภิงฺคราโช จ มกฺกโวฯ 

๕๙๖. 

ปุนนฺนวา โสถฆาตี, วิตุนฺนํ สุนิสณฺณกํ; (สุนิสนฺนกํ)

การเวลฺโล ตุ สุสวี, ตุมฺพฺยา’ลาพุ จ ลาพุ สาฯ 

๕๙๗. 

เอฬาลุกญฺจ กกฺการี, กุมฺภณฺโฑ ตุ จ วลฺลิโภ; 

อินฺทวารุณี วิสาลา, วตฺถุกํ วตฺถุเลยฺยโกฯ 

๕๙๘. 

มูลโกนิตฺถิยํ จุจฺจุ, ตมฺพโก จ กลมฺพโก; 

สากเภทา กาสมทฺท-, ฌชฺฌรี ผคฺควา’ทโยฯ 

๕๙๙.

สทฺทโล เจว ทุพฺพา จ, โคโลมี สา สิตา ภเว;

คุนฺทา จ ภทฺทมุตฺตญฺจ, รสาโล ตุ’จฺฉุ เวฬุ ตุฯ 

๖๐๐. 

ตจสาโร เวณุ วํโส, ปพฺพํ ตุ ผลุ คณฺฐิ โส; 

กีจกา เต สิยุํ เวณู, เย นทนฺตฺยา’นิลทฺธุตาฯ 

๖๐๑. 

นโฬ จ ธมโน โปฏ-, คโล ตุ กาสมิตฺถิ น; 

เตชโน ตุ สโร มูลํ, ตู’ สีรํ พีรณสฺส หิฯ 

๖๐๒. 

กุโส วรหิสํ ทพฺโพ, ภูติณกํ ตุ ภูติณํ; 

ฆาโส ตุ ยวโส จาถ, ปูโค ตุ กมุโก ภเวฯ 

๖๐๓. 

ตาโล วิเภทิกา จาถ, ขชฺชุรี สินฺทิ วุจฺจติฯ

๖๐๔. 

หินฺตาล, ตาล, ขชฺชูรี, นาลิเกรา ตเถว จ; 

ตาลี จ เกตกี นารี, ปูโค จ ติณปาทปาติฯ 

อิติ อรญฺญวคฺโคฯ

๒.๖. อรญฺญาทิวคฺค 

๒.๖.๑. เสลาทิ

๖๐๕. 

ปพฺพโต คิริ เสโล’ทฺทิ, นคา’จล,สิลุจฺจยา; 

สิขรี ภูธโรถพฺภ, ปาสาณา’สฺโม’ปโล สิลาฯ 

๖๐๖. 

คิชฺฌกูโฏ จ เวภาโร, เวปุลฺโล’สิคิลี นคา;

วิญฺโฌ ปณฺฑว วงฺกาที, ปุพฺพเสโล ตุ โจ’ทโย; 

มนฺทโร ปรเสโล’ตฺโถ, หิมวา ตุ หิมาจโลฯ 

๖๐๗. 

คนฺธมาทน เกลาส, จิตฺตกูฏ สุทสฺสนา; 

กาลกูโฏติกูฏา’สฺส, ปตฺโถ ตุ สานุ นิตฺถิยํฯ 

๖๐๘. 

กูโฏ วา สิขรํ สิงฺคํ, ปปาโต ตุ ตโฏ ภเว; 

นิตมฺโพ กฏโกนิตฺถี, นิชฺฌโร ปสโว’มฺพุโนฯ 

๖๐๙.

ทรี’ตฺถี กนฺทโร ทฺวีสุ, เลณํ ตุ คพฺภรํ คุหา; 

สิลาโปกฺขรณี โสณฺฑี, กุญฺชํ นิกุญฺชมิตฺถิ นฯ 

๖๑๐. 

อุทฺธ มธิจฺจกา เสลสฺ-, สาสนฺนา ภูมฺยุ ปจฺจกา;

ปาโท ตุ’ปนฺตเสโล ถ, ธาตุ’ตฺโต เคริกาทิโกฯ 

อิติ เสลาทิฯ

๒.๖.๒. สีหาทิ

๖๑๑. 

มิคินฺโท เกสรี สีโห, ตรจฺโฉ ตุ มิคาทโน; 

พฺยคฺโฆ ตุ ปุณฺฑรีโกถ, สทฺทูโล ทีปินี’ริโตฯ 

๖๑๒. 

อจฺโฉ อิกฺโก จ อิสฺโส ตุ, กาฬสีโห อิโสปฺยถ; 

โรหิโส โรหิโต จาถ, โคกณฺโณ คณิ กณฺฏกาฯ

๖๑๓. 

ขคฺค ขคฺควิสาณา ตุ, ปลาสาโท จ คณฺฑโก; 

พฺยคฺฆาทิเก วาฬมิโค, สาปโทถ ปฺลวงฺคโมฯ 

๖๑๔. 

มกฺกโฏ วานโร สาขา-, มิโค กปิ วลีมุโข; 

ปลวงฺโค, กณฺหตุณฺโฑ, โคนงฺคุโลติ โส มโตฯ 

๖๑๕. 

สิงฺคาโล ชมฺพุโก โกตฺถุ, เภรโว จ สิวาปฺยถฯ 

พิฬาโร พพฺพุ มญฺชาโร, โกโก ตุ จ วโก ภเวฯ 

๖๑๖. 

มหิโส จ ลุลาโยถ, ควโช ควโย สมา; (มหึโส)

สลฺโล ตุ สลฺลโก ถา’สฺส, โลมมฺหิ สลลํ สลํฯ 

๖๑๗. 

หริโณ มิคสารงฺคา, มโค อชินโยนิ จ; 

สูกโร ตุ วโรโหถ, เปลโก จ สโส ภเวฯ 

๖๑๘. 

เอเณยฺโย เอณิมิโค จ, ปมฺปฏโก ตุ ปมฺปโก; 

วาตมิโค ตุ จลนี, มูสิโก ตฺวา’ขุ อุนฺทุโรฯ 

๖๑๙.

จมโร ปสโท เจว, กุรุงฺโค มิคมาตุกา; 

รุรุ รงฺกุ จ นีโก จ, สรภาที มิคนฺตราฯ 

๖๒๐. 

ปิยโก จมูรุ กทลี-, มิคาที จมฺมโยนิโย; 

มิคา ตุ ปสโว สีหา-, ทโย สพฺพจตุปฺปทาฯ 

๖๒๑. 

ลูตา ตุ ลูติกา อุณฺณ-, นาภิ มกฺกฏโก สิยา; 

วิจฺฉิโก ตฺวา’ฬิ กถิโต, สรพู ฆรโคฬิกาฯ 

๖๒๒. 

โคธา กุณฺโฑปฺยโถ กณฺณ-, ชลูกา สตปทฺยถ; 

กลนฺทโก กาฬกาถ, นกุโล มงฺคุโส ภเวฯ 

๖๒๓. 

กกณฺฏโก จ สรโฏ, กีโฏ ตุ ปุฬโว กิมิ; 

ปาณโก จาปฺยโถ อุจฺจา-, ลิงฺโค โลมสปาณโกฯ 

๖๒๔. 

วิหงฺโค วิหโค ปกฺขี, วิหงฺคมขค’ณฺฑชา; 

สกุโณ จ สกุนฺโต วิ, ปตงฺโค สกุณี ทฺวิโชฯ 

๖๒๕. 

วกฺกงฺโค ปตฺตยาโน จ, ปตนฺโต นีฬโช ภเว; 

ตพฺเภทา วฏฺฏกา ชีวญฺ-, ชีโว จโกรติตฺติราฯ

๖๒๖. 

สาฬิกา กรวีโก จ, รวิหํโส กุกุตฺถโก; 

การณฺฑโว จ ปิลโว, โปกฺขรสาตกา’ทโยฯ 

๖๒๗. 

ปตตฺตํ เปขุณํ ปตฺตํ, ปกฺโข ปิญฺฉํ ฉโท ครุ; 

อณฺฑํ ตุ ปกฺขิพีเชถ, นีโฬนิตฺถี กุลาวกํฯ 

๖๒๘. 

สุปณฺณมาตา วินตา, มิถุนํ ถีปุมทฺวยํฯ 

ยุคํ ตุ ยุคลํ ทฺวนฺทํ, ยมกํ ยมลํ ยมํฯ (ยุคฬํ)

๖๒๙.

สมูโห คณสงฺฆาตา, สมุทาโย จ สญฺจโย; 

สนฺโทโห นิวโห โอโฆ, วิสโร นิกโร จโยฯ 

๖๓๐. 

กาโย ขนฺโธ สมุทโย, ฆฏา สมิติ สํหติ; 

ราสิ ปุญฺโช สมวาโย, ปูโค ชาตํ กทมฺพกํฯ 

๖๓๑. 

พฺยูโห วิตาน คุมฺพา จ, กลาโป ชาล มณฺฑลํ; 

สมานานํ คโณ วคฺโค, สงฺโฆ สตฺโถ ตุ ชนฺตุนํฯ 

๖๓๒. 

สชาติกานํ ตุ กุลํ, นิกาโย ตุ สธมฺมินํ;

ยูโถนิตฺถี สชาติย-, ติรจฺฉานานมุจฺจเตฯ 

๖๓๓. 

สุปณฺโณ เวนเตยฺโย จ, ครุโฬ วิหคาธิโป; 

ปรปุฏฺโฐ ปรภโต, กุณาโล โกกิโล ปิโกฯ

๖๓๔. 

โมโร มยูโร วรหี, นีลคีวสิขณฺฑิโน; 

กลาปี จ สิขี เกกี, จูฬา ตุ จ สิขา ภเวฯ 

๖๓๕. 

สิขณฺโฑ วรหญฺเจว, กลาโป ปิญฺฉมปฺยถ; 

จนฺทโก เมจโก จาถ, ฉปฺปโท จ มธุพฺพโตฯ 

๖๓๖. 

มธุลีโห มธุกโร, มธุโป ภมโร อลิ; (อฬิ)

ปาราวโต กโปโต จ, กกุโฏ จ ปาเรวโตฯ (ปาเรวโฏ)

๖๓๗. 

คิชฺโฌ คทฺโธถ กุลโล, เสโน พฺยคฺฆีนโสปฺยถ; 

ตพฺเภทา สกุณคฺฆิ’ตฺถี, อาโฏ ทพฺพิมุขทฺวิโชฯ 

๖๓๘. 

อุหุงฺกาโร อุลูโก จ, โกสิโย วายสาริ จ; 

กาโก ตฺว’ริฏฺโฐ ธงฺโก จ, พลิปุฏโฐ จ วายโสฯ

๖๓๙.

กาโกโล วนกาโกถ, ลาโป ลฏุกิกาปฺยถ; 

วารโณ หตฺถิลิงฺโค จ, หตฺถิโสณฺฑวิหงฺคโมฯ 

๖๔๐. 

อุกฺกุโส กุรโร โกลฏฺ-, ฐิปกฺขิมฺหิ จ กุกฺกุโห; 

สุโว ตุ กีโร จ สุโก, ตมฺพจูโฬ ตุ กุกฺกุโฏฯ

๖๔๑. 

วนกุกฺกุโฏ จ นิชฺชิวฺโห, อถ โกญฺจา จ กุนฺตนี; 

จกฺกวาโก ตุ จกฺกวฺโห, สารงฺโค ตุ จ จาตโกฯ 

๖๔๒. 

ตุลิโย ปกฺขิพิฬาโล, สตปตฺโต ตุ สารโส; 

พโก ตุ สุกฺกกาโกถ, พลากา วิสกณฺฐิกาฯ 

๖๔๓. 

โลหปิฏฺโฐ ตถา กงฺโก, ขญฺชรีโฏ ตุ ขญฺชโน; 

กลวิงฺโก ตุ จาฏโก, ทินฺทิโภ ตุ กิกี ภเวฯ

๖๔๔. 

กาทมฺโพ กาฬหํโสถ, สกุนฺโต ภาสปกฺขินิ; 

ธูมฺยาโฏ ตุ กลิงฺโคถ, ทาตฺยูโห กาฬกณฺฐโกฯ 

๖๔๕. 

ขุทฺทาที มกฺขิกาเภทา, ฑํโส ปิงฺคลมกฺขิกา;

อาสาฏิกา มกฺขิกาณฺฑํ, ปตงฺโค สลโภ ภเวฯ (ปฏงฺโค)

๖๔๖. 

สูจิมุโข จ มกโส, จีรี ตุ ฌลฺลิกาถ จ;

ชตุกา ชินปตฺตาถ, หํโส เสตจฺฉโท ภเวฯ 

๖๔๗. 

เต ราชหํสา รตฺเตหิ, ปาทตุณฺเฑหิ ภาสิตา;

มลฺลิกา’ขฺยา ธตรฏฺฐา, มลีเนหฺยสิเตหิ จฯ

๖๔๘. 

ติรจฺโฉ ตุ ติรจฺฉาโน, ติรจฺฉานคโต สิยาติฯ 

อิติ สีหาทิฯ

อิติ อรญฺญาทิวคฺโคฯ

๒.๗. ปาตาลวคฺค 

๖๔๙.

อโธภุวนํ ปาตาลํ, นาคโลโก รสาตลํ; 

รนฺธํ ตุ วิวรํ ฉิทฺทํ, กุหรํ สุสิรํ พิลํฯ 

๖๕๐. 

สุสิ’ตฺถี ฉิคฺคลํ โสพฺภํ, สจฺฉิทฺเท สุสิรํ ติสุ;

ถิยํ ตุ กาสุ อาวาโฏ, สปฺปราชา ตุ วาสุกีฯ 

๖๕๑. 

อนนฺโต นาคราชาถ, วาหโส’ชคโร ภเว; 

โคนโส ตุ ติลิจฺโฉถ, เทฑฺฑุโภ ราชุโล ภเวฯ (ติริจฺโฉถ)

๖๕๒. 

กมฺพโล’สฺสตโร เมรุ-, ปาเท นาคาถ ธมฺมนี;

สิลุตฺโต ฆรสปฺโปถ, นีลสปฺโป สิลาภุ จฯ 

๖๕๓. 

อาสิวิโส ภุชงฺโค’หิ, ภุชโค จ ภุชงฺคโม; 

สรีสโป ผณี สปฺปา-, ลคทฺทา โภคิปนฺนคาฯ 

๖๕๔. 

ทฺวิชิวฺโห อุรโค วาโฬ, ทีโฆ จ ทีฆปิฏฺฐิโก; 

ปาทูทโร วิสธโร, โภโค ตุ ผณิโน ตนุฯ

๖๕๕.  

อาสี’ตฺถี สปฺปทาฐาถ, นิมฺโมโก กญฺจุโก สมา; 

วิสํ ตฺว’นิตฺถี ครฬํ, ตพฺเภทา วา หลาหโลฯ 

๖๕๖. 

กาฬกูฏาทโย จาถ, วาฬคฺคาตฺยหิตุณฺฑิโกฯ 

๖๕๗. 

นิรโย ทุคฺคติ’ตฺถี จ, นรโก, โส มหา’ฏฺฐธา;

สญฺชีโว กาฬสุตฺโต จ, มหาโรรุว โรรุวา; 

ปตาปโน อวีจิ’ตฺถี, สงฺฆาโต ตาปโน อิติฯ

๖๕๘. 

ถิยํ เวตรณี โลห-, กุมฺภี ตตฺถ ชลาสยา;

การณิโก นิรยโป, เนรยิโก ตุ นารโกฯ 

๖๕๙.

อณฺณโว สาคโร สินฺธุ, สมุทฺโท รตนากโร; 

ชลนิธฺยุ’ทธิ, ตสฺส, เภทา ขีรณฺณวาทโยฯ 

๖๖๐. 

เวลา’สฺส กูลเทโสถ, อาวฏฺโฏ สลิลพฺภโม; 

เถโว ตุ พินฺทุ ผุสิตํ, ภโม ตุ ชลนิคฺคโมฯ

๖๖๑. 

อาโป ปโย ชลํ วาริ, ปานียํ สลิลํ ทกํ; 

อณฺโณ นีรํ วนํ วาลํ, โตยํ อมฺพุ’ทกญฺจ กํฯ 

๖๖๒. 

ตรงฺโค จ ตถา ภงฺโค, อูมิ วีจิ ปุมิตฺถิยํ; 

อุลฺโลโล ตุ จ กลฺโลโล, มหาวีจีสุ กถฺยเตฯ 

๖๖๓. 

ชมฺพาโล กลลํ ปงฺโก, จิกฺขลฺลํ กทฺทโม ปฺยถ; 

ปุลินํ วาลุกา วณฺณุ, มรู’รุ สิกตา ภเวฯ 

๖๖๔. 

อนฺตรีปญฺจ ทีโป วา, ชลมชฺฌคตํ ถลํ;

ตีรํ ตุ กูลํ โรธญฺจ, ปตีรญฺจ ตฏํ ติสุฯ 

๖๖๕. 

ปารํ ปรมฺหิ ตีรมฺหิ, โอรํ ตฺว’ปารมุจฺจเต;

อุฬุมฺโป ตุ ปฺลโว กุลฺโล, ตโร จ ปจฺจรี’ตฺถิยํฯ 

๖๖๖. 

ตรณี ตริ นาวา จ, กูปโก ตุ จ กุมฺภกํ; 

ปจฺฉาพนฺโธ โคฏวิโส, กณฺณธาโร ตุ นาวิโกฯ 

๖๖๗. 

อริตฺตํ เกนิปาโตถ, โปตวาโห นิยามโก; 

สํยตฺติกา ตุ นาวาย, วาณิชฺชมาจรนฺติ เยฯ 

๖๖๘. 

นาวายงฺคา’ลงฺกาโร จ, วฏากาโร ผิยาทโย;

โปโต ปวหนํ วุตฺตํ, โทณิ ตฺวิ’ตฺถี ตถา’มฺพณํฯ 

๖๖๙.

คภีร นินฺน คมฺภีรา, อุตฺตานํ ตพฺพิปกฺขเก; (โถตฺตานํ)

อคาธํ ตฺว’ตลมฺผสฺสํ, อนจฺโฉ กลุสา’วิลาฯ 

๖๗๐. 

อจฺโฉ ปสนฺโน วิมโล, คภีรปฺปภุตี ติสุ; 

ธีวโร มจฺฉิโก มจฺฉ, พนฺธ เกวฏฺฏ ชาลิกาฯ

๖๗๑. 

มจฺโฉ มีโน ชลจโร, ปุถุโลโม’มฺพุโช ฌโส; 

โรหิโต มคฺคุโร สิงฺคี, พลโช มุญฺช ปาวุสาฯ 

๖๗๒. 

สตฺตวงฺโก สวงฺโก จ, นฬมีโน จ คณฺฑโก; 

สุสุกา สผรี มจฺฉ-, ปฺปเภทา มกราทโยฯ 

๖๗๓. 

มหามจฺฉา ติมิ ติมิ-, งฺคโล ติมิรปิงฺคโล; 

อานนฺโท ติมินนฺโท จ, อชฺฌาโรโห มหาติมิฯ 

๖๗๔. 

ปาสาณมจฺโฉ ปาฐีโน, วงฺโก ตุ พฬิโส ภเว; 

สุสุมาโร ตุ กุมฺภีโล, นกฺโก กุมฺโม ตุ กจฺฉโปฯ 

๖๗๕. 

กกฺกฏโก กุฬีโร จ, ชลูกา ตุ จ รตฺตปา; 

มณฺฑูโก ททฺทุโร เภโก; คณฺฑุปฺปาโท มหีลตาฯ

๖๗๖. 

อถ สิปฺปี จ สุตฺติ’ตฺถี, สงฺเข ตุ กมฺพุ’นิตฺถิยํ; 

ขุทฺทสงฺขฺเย สงฺขนโข, ชลสุตฺติ จ สมฺพุโกฯ 

๖๗๗. 

ชลาสโย ชลาธาโร, คมฺภีโร รหโท ถ จ;

อุทปาโน ปานกูโป, ขาตํ โปกฺขรณี’ตฺถิยํฯ 

๖๗๘. 

ตฬาโก จ สโร’นิตฺถี, วาปี จ สรสี’ตฺถิยํ; 

ทโห’มฺพุชากโร จาถ, ปลฺลลํ ขุทฺทโก สโรฯ 

๖๗๙.

อโนตตฺโต ตถา กณฺณ-, มุณฺโฑ จ รถการโก; 

ฉทฺทนฺโต จ กุณาโล จ, วุตฺตา มนฺทากินี’ตฺถิยํฯ 

๖๘๐. 

ตถา สีหปฺปปาโตติ, เอเต สตฺต มหาสรา;

อาหาโว ตุ นิปานญฺจา, ขาตํ ตุ เทวขาตกํฯ 

๖๘๑. 

สวนฺตี นินฺนคา สินฺธุ, สริตา อาปคา นที; 

ภาคีรถี ตุ คงฺคาถ, สมฺเภโท สินฺธุสงฺคโมฯ 

๖๘๒. 

คงฺคา’จิรวตี เจว, ยมุนา สรภู (สรพู) มหี;

อิมา มหานที ปญฺจ, จนฺทภาคา สรสฺสตี ฯ 

๖๘๓. 

เนรญฺชรา จ กาเวรี, นมฺมทาที จ นินฺนคา;

วาริมคฺโค ปณาลี’ตฺถี, ปุเม จนฺทนิกา ตุ จฯ

๖๘๔. 

ชมฺพาลี โอลิคลฺโล จ, คามทฺวารมฺหิ กาสุยํฯ 

สโรรุหํ สตปตฺตํ, อรวินฺทญฺจ วาริชํฯ 

๖๘๕. 

อนิตฺถี ปทุมํ ปงฺเก- รุหํ นลิน โปกฺขรํ; 

มุฬาลปุปฺผํ กมลํ, ภิสปุปฺผํ กุเสสยํฯ 

๖๘๖. 

ปุณฺฑรีกํ สิตํ, รตฺตํ, โกกนทํ โกกาสโก;

กิญฺชกฺโข เกสโร นิตฺถี, ทณฺโฑ ตุ นาล มุจฺจเตฯ 

๖๘๗. 

ภิสํ มุฬาโล นิตฺถี จ, พีชโกโส ตุ กณฺณิกา; 

ปทุมาทิสมูเห ตุ, ภเว สณฺฑมนิตฺถิยํฯ 

๖๘๘. 

อุปฺปลํ กุวลยญฺจ, นีลํ ตฺวิ’นฺทีวรํ สิยา; 

เสเตตุ กุมุทญฺจสฺส, กนฺโท สาลูก มุจฺจเตฯ 

๖๘๙.

โสคนฺธิกํ กลฺลหารํ, ทกสีตลิกํ ปฺยถ; 

เสวาโล นีลิกา จาถ, ภิสินฺยมฺพุชินี ภเวฯ 

๖๙๐. 

เสวาลา ติลพีชญฺจ, สงฺเข จ ปณกาทโยติฯ 

อิติ ปาตาลวคฺโคฯ

ภูกณฺโฑ ทุติโย นิฏฺฐิโตฯ