ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ

Γεννήθηκε στη Σαμαρίνα της Πίνδου στα τέλη του 18ου μ.Χ. αιώνα. Έγινε μοναχός στο μοναστήρι της Πατρίδας του, την Άγια Παρασκευή, όπου με προσευχή και νηστεία εξάγνισε το σώμα και την ψυχή του.

Μετά την κατάπνιξη, από τον Αλή Πασά το 1808, της επανάστασης που υποκίνησε ο παπα Ευθύμιος Βλαχάβας, ο Δημήτριος βγήκε από το μοναστήρι του και γύριζε τα χωριά κηρύττοντας τον λόγο του Θεού και διδάσκοντας υπομονή στις θλίψεις. Μετά από συκοφαντία τον συνέλαβε ο Αλή Πασάς και τον φυλάκισε.

Ο Αλή Πασάς ανέκρινε τον μάρτυρα, ο οποίος κρατούσε στο στήθος του ένα εικόνισμα της Παναγίας. Κατόπιν διέταξε τον άγριο βασανισμό του λέγοντάς του ειρωνικά: «Ας δούμε αν θα σε υπερασπιστεί τώρα η Παναγία».

Έτσι οι δήμιοι με καλαμένιες ακίδες τρύπησαν τους βραχίονες του και έπειτα τις έμπηξαν στα νύχια των χεριών και των ποδιών του. Από το στόμα του μάρτυρα έβγαιναν μόνο οι λέξεις: «Κύριε ἐλέησον τόν δοῦλον σου, Βασίλισσα τῶν οὐρανῶν ἱκέτευε ὑπέρ ἡμῶν». Στη συνέχεια έσφιξαν το κεφάλι του σε μέγγενη και κατόπιν αφού τον κρέμασαν ανάποδα τον έκαιγαν από κάτω με φωτιά.

Βλέποντας κάποιος Τούρκος την γενναιότητα του Δημητρίου, πίστεψε στον Χριστό και έπειτα μαρτύρησε. Ύστερα ο Αλή Πασάς έκτισε τον Δημήτριο μέσα σ’ έναν τοίχο, αφήνοντας μόνο το κεφάλι του απ’ έξω για να παρατείνει το μαρτύριο. Ο Μάρτυρας άντεξε έτσι 10 ημέρες. Τελικά παρέδωσε το πνεύμα του στον Θεό, το έτος 1808. Το μαρτύριο του συνέγραψε ο πρόξενος της Γαλλίας στα Ιωάννινα Ε. Pouqueville.

Ο μεγάλος ποιητής μας Αριστοτέλης Βαλαωρίτης αφιέρωσε στον Νεομάρτυρα Δημήτριο και στον Εθνομάρτυρα παπά–Ευθύμη Βλαχάβα (ετεμαχίσθη το σώμα του με εντολή του Αλή) το περίφημο επικό ποίημα «Τα Μνημόσυνα».

Το 1984 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ενέκρινε την Ασματική Ακολουθία του Αγίου Νεομάρτυρος Δημητρίου, η οποία συνετέθη από τον μοναχό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη κατόπιν αιτήματος της Ιεράς Μητροπόλεως Γρεβενών.

Το 2007 ο αείμνηστος Μητροπολίτης Γρεβενών Σέργιος συνέγραψε το βιβλίο «Οι τρεις Άγιοι των Γρεβενών». Εκεί κάθε φιλέρευνο πνεύμα μπορεί να μάθει περισσότερα για τον Άγιο Δημήτριο τον εκ Σαμαρίνης καθώς και για τον Όσιο Νικάνορα, τον κτίτορα της Ιεράς Μονής Ζάβορδας τον θαυματουργό (+1549), και για τον Νεομάρτυρα Γεώργιο από το Τσούρχλι (νυν Άγιος Γεώργιος) Γρεβενών, ο οποίος επίσης μαρτύρησε στα Ιωάννινα το 1838.