Η υποκοριστική επιθηματοποίηση στις διαλεκτικές ποικιλίες της Τσακωνιάς και της Μάνης

Χριστίνα Μπασέα-Μπεζαντάκου

ΚΕΝΔΙ-ΙΛΝΕ της Ακαδημίας Αθηνών

Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι η διερεύνηση της παραγωγικής διαδικασίας του υποκορισμού μέσω της επιθηματοποίησης στις διαλεκτικές ποικιλίες της Μάνης και της Τσακωνιάς. Πρόκειται για δυο διαλεκτικές ποικιλίες που σχετίζονται στενά όχι μόνο διότι ανήκουν στα ιδιώματα της ζώνης της Δωρικής διαλέκτου, αλλά κυρίως διότι σε αυτές εντοπίζεται λακωνικό υπόστρωμα, όπως αποδεικνύουν ορισμένα κοινά διαλεκτικά στοιχεία τους, που αποτελούν χαρακτηριστικά της αρχαίας Λακωνικής.

Η έρευνα των υποκοριστικών επιθημάτων που απαντούν στις διαλεκτικές ποικιλίες της Μάνης και της Τσακωνιάς έδειξε την σημαντική ποικιλότητα που παρουσιάζουν αυτά στη μορφή τους (π.χ. επιθήματα: ‑άθι, ‑άλι, ‑άτσι (‑άτι), ‑άρι ,‑αφι, ‑ίδι, ‑όνι, ‑ούθι, ‑ούνι κλπ.). Στο πλαίσιο μελέτης της παραγωγικής διαδικασίας του υποκορισμού θα εξετασθεί η ποικιλότητα στην έκφραση του γένους, καθώς και η δημιουργία μορφολογικών δομών με συνδυασμό υποκοριστικών επιθημάτων. Θα εντοπιστούν κοινά υποκοριστικά επιθήματα στις εξεταζόμενες διαλεκτικές ποικιλίες, καθώς και διαφορές κατά την πραγμάτωση του υποκορισμού σε επίπεδο αλλομορφίας ή και σημασίας των επιθημάτων με βάση σημασιολογικά χαρακτηριστικά και στο πλαίσιο της Αξιολογικής Μορφολογίας. Επιπλέον, ιδιαίτερο ετυμολογικό ενδιαφέρον, πέραν της μορφολογικής θεώρησης, παρουσιάζουν ορισμένα υποκοριστικά επιθήματα, όπως αποδεικνύεται από την ιστορική διερεύνηση αυτών.

Η προσέγγιση των προαναφερθέντων θεμάτων θα γίνει στο πλαίσιο των σύγχρονων θεωριών Μορφολογίας (π.χ. Bauer 2001; Ράλλη 2005; Grandi & Kortvelyessy 2015) και στη βάση θεώρησης του υποκορισμού ως αποτελέσματος παραγωγικής επιθηματοποίησης.

Τα διαλεκτικά δεδομένα για την παρούσα μελέτη προέρχονται από το αρχειακό διαλεκτικό υλικό των χειρογράφων γλωσσικών συλλογών του Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων — ΙΛΝΕ της Ακαδημίας Αθηνών, από προσωπικό αρχείο καταγραφής μανιάτικου διαλεκτικού υλικού, καθώς και από σχετικές με τις εξεταζόμενες διαλεκτικές ποικιλίες δημοσιευμένες εργασίες.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Andreou, M. 2015. On the headship status of Greek diminutive suffixes: a view from lexical semantics. SKASE Journal of Theoretical Linguistics 12. 1, http://www.skase.sk/Volumes/JTL27/pdf_doc/03.pdf.

Bauer, L. 2001. Morphological productivity. Cambridge: Cambridge University Press.

Efthymiou, A. 2015. Modern Greek diminutive and augmentative adjectives (in a cross–linguistic perspective). SKASE Journal of Theoretical Linguistics 12. 1, http://www.skase.sk/Volumes/JTL27/pdf_doc/04.pdf.

Giannoulopoulou, G. 1999. Diminutive suffixes in Modern Greek dialects. In Y. Agouraki, A. Arvaniti, J. I. M. Davy, D. Goutsos, M. Karyolaimou, A. Panayotou, A. Papapavlou, P. Pavlou & A. Roussou (eds.), Proceedings of the 4^thInternational Conference of Greek Linguistics, 75–80. Thessaloniki: University Studio Press.

Grandi, N. & L. Kortvelyessy (eds.). 2015. Evaluative morphology. Edinburgh: Edinburgh University Press.

Melissaropoulou, D. & A. Ralli. 2008. Headedness in diminutive formation: evidence from Modern Greek and its dialectal variation. Acta Linguistica Hungarica 55. 1–2: 183–204.

Pernot, H. 1934. Introduction à l’étude du dialecte tsakonien. Paris: Belles Lettres.

Ralli, A. 1999. Gender in Greek Nouns. In Y. Agouraki, A. Arvaniti, J. I. M. Davy, D. Goutsos, M. Karyolaimou, A. Panayotou, A. Papapavlou, P. Pavlou & A. Roussou (eds.), Proceedings of the 4^th international conference of Greek linguistics, 154–162. Thessaloniki: University Studio Press.

Βαγιακάκος, Δ. 1986. Κοινά γλωσσικά στοιχεία εις την διάλεκτον της Τσακονιάς και της Μάνης. Χρονικά των Τσακώνων 7, 76–126.

Κωστάκης, Θ. 1951. Σύντομη γραμματική της Τσακωνικής διαλέκτου. Αθήνα: Institut Français d’Athènes.

Μπασέα-Μπεζαντάκου, Χ. Υπό έκδ. Το ιδίωμα της Μάνης. Στο Χ. Τζιτζιλής (επιμ.), Νεοελληνικές διάλεκτοι. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη].

Ράλλη, Α. 2005. Μορφολογία της Νέας Ελληνικής. Αθήνα: Εκδ. Πατάκη.