Παρατηρήσεις στο ονοματικό σύνολο των ελληνικών γλωσσικών ιδιωμάτων της Αλβανίας

Κωστάντω Μπαρούτα-Ξέρρα¹ & Ευανθία Μπαρούτα²

Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου^{1, 2}

Η παρούσα ανακοίνωση εξετάζει τα ελληνικά γλωσσικά ιδιώματα που μιλιούνται σήμερα στην Αλβανική επικράτεια είτε σε μορφή γλωσσικών νησίδων (όπως είναι οι περιοχές Χιμάρας και Άρτας Αυλώνας) είτε ως γεωγραφική συνέχεια της Νεοελληνικής γλώσσας (όπως είναι οι περιοχές Δρόπολης — Πωγωνίου και Δελβίνου — Αγίων Σαράντα), δίνοντας έμφαση στην περιγραφή των μορφολογικών και συντακτικών χαρακτηριστικών του ονοματικού συστήματος. Τα εμπειρικά δεδομένα που θα εξετάσουμε προέρχονται από την περιοχή της Δρόπολης, των Αγίων Σαράντα – Δελβίνου, της Χιμάρας και της Άρτας Αυλώνας (βλ, Σπύρου 2008· Βαγιακάκος 1983· 1988· Κυριαζή, Σπύρου 2011).

Το ονοματικό σύστημα εμφανίζει διαφοροποιήσεις όσον αφορά τη μορφολογική κλίση, όπως για παράδειγμα στο σχηματισμό της γενικής στο (1) και τον τύπο του άρθρου της γενικής πληθυντικού στο (2).

(1) Aυτουνώνε του(ν) κοπελώνε

(2) Οι σκεπές του σπιτιώνε

Διαφοροποιήσεις επίσης παρατηρούνται και σε συντακτικό επίπεδο. Για παράδειγμα στο (3), παρατηρούμε ότι όταν το ουσιαστικό προσδιορίζεται από επίθετο, αυτό εισάγεται υποχρεωτικά με το άρθρο.

(3) Του μικρώνε του παιδιώνε

Η δομή αυτή παραπέμπει σε δομές πολύ-οριστικότητας (το σπίτι το πράσινο). Θα δείξουμε τις διαφορές με την Κοινή Νέα Ελληνική και θα εξετάσουμε την περίπτωση γλωσσικής επαφής από τα αλβανικά.

Συγκεκριμένα θα δούμε τις μορφολογικές διαφοροποιήσεις ως προς την κλίση τόσο του άρθρου όσο και των ουσιαστικών στις τέσσερις αυτές περιπτώσεις. Στη συνέχεια θα δούμε πώς λειτουργεί η δομή της ονοματικής φράσης σε συνδυασμό με τα άρθρα, με άλλα ουσιαστικά, με επίθετα, αντωνυμίες και μετοχές.