Raadhuisbeelden uit Duitsland

Het is één van de best bewaarde geheimen van Kampen: de middeleeuwse Raadhuisbeelden in de Koornmarktspoort. Aangetast door weer en wind en buiten het oog van stadsbestuur en publiek zijn zij sinds 1932/36 opgeborgen in een stadspoort. Onbekendheid met de historie en betekenis van deze voor Nederland unieke beelden, leidt in Kampen al jaren tot aan verwaarlozing grenzende onverschilligheid.

Rond 1350 bouwde het stadsbestuur van Kampen een Raadhuis aan de Oudestraat. Ter verfraaiing van het Raadhuis werden beelden aan de gevel gehangen. Koos men elders in die tijd voor genealogische reeksen van landsheren, in Kampen viel de keuze op een reeks met helden (9 beelden) en en een reeks met deugden (7 beelden). De combinatie van helden naast deugden is voor die tijd uniek. Met een plan om in totaal zestien beelden rondom het Raadhuis te hangen, toonde het middeleeuwse stadsbestuur zijn ambitie.  Oorspronkelijk waren de beelden van een hoge gemiddelde kwaliteit, maar door de eeuwenlange blootstelling aan weer en wind zijn veel details verloren gegaan. De iconografie van de  Kamper beelden wijst op Noord-Duitse invloed.  

Van de Kamper raadhuisbeelden uit de middeleeuwen zijn er nog zes over. Het is uitzonderlijk dat in een stad nog zo veel beelden van zo’n hoge ouderdom aanwezig zijn. De oudste beelden, Karel de Grote en Alexander de Grote, dateren rond 1400, daarna volgen Matigheid en Trouw uit de periode 1470/80 en de jongste beelden zijn Justitia en Naastenliefde uit de periode 1480-1520. De zes beelden en hun consoles hebben al voor de brand (1543) aan het Raadhuis gehangen en waren vanaf 1543 tot 1932/36 bevestigd aan de westgevel langs de Oudestraat. Tussen 1932 en 1938 zijn de beelden twee aan twee wegens hun slechte staat van de gevel gehaald. Sinds 1954  zijn de beelden opgesteld op de bovenste verdieping van de Koornmarktspoort. De volgorde is gelijk aan de wijze waarop zij tot in de jaren ’30 van de 20e eeuw aan het Raadhuis hingen. 

Er zijn een paar aanwijzingen dat er vroeger meer beelden zijn geweest. Op een afbeelding uit ongeveer 1665 van A. Beerstraten is te zien, dat op de noordgevel van het Raadhuis een beeld hangt. Door de eeuwen heen vinden reparaties aan de raadhuisbeelden plaats, waarbij tot in de 17e eeuw gesproken werd van beelden ‘rontomme het Raethuys’. Tot slot zijn de consoles van Karel de Grote en Alexander de Grote eigenlijk te breed voor plaatsing in de nissen aan de westgevel van het Raadhuis. Dit zou kunnen wijzen op een eerdere plaatsing aan een ander muurgedeelte van het gebouw. Niet alleen het aantal van zes beelden, maar ook de uitzonderlijke iconografie van de beelden, maakt de Kamper reeks tot een unicum in Nederland. 


©cultuurZIEN, 2020