Embedded Files
Hluti 2 - Hlaupagreinar
Hluti 2 - Hlaupagreinar
Í þessum hluta námskeiðsins er farið yfir öll atriði sem dómarar í hlaupagreinum þurfa að hafa á hreinu. Hér fyrir neðan er fyrirlesturinn um hlaupagreinar en einnig glærurnar sem farið er yfir (glærurnar hafa verið uppfærðar síðan fyrirlestrarnir voru teknir upp svo það er ekki algjört samræmi. Það er verið að vinna í að taka fyrirlestrana upp aftur með uppfærðu námsefni). Ef þú ert að skoða síðuna í tölvu er hægt er að hlaða glærunum niður með því að smella á pop-out merkið í efra hægra horni glærurammans og svo á download merkið.
Neðst á síðunni má svo finna samantekt á textaformi.
Dómaranámskeið - hlaup.pdfSamantekt á dómgæslu í hlaupagreinum
Samantekt á dómgæslu í hlaupagreinum
Stöðluð utanhúss hlaupabraut er 400 m. Innri brún brautarinnar er afmörkuð af 50-65 mm háum kanti (sarg). Sarg þarf ekki nauðsynlega að vera á beinu köflunum. Ef það er fjarlægt úr beygjum þarf að setja niður keilur, að lágmarki 15 cm háar með í mesta lagi 4 m millibili. Keilurnar eru settar á línuna sem afmarkar brautina, þannig að brún keilunnar sem er nær brautinni liggi á brún línunnar sem afmarkar brautina, sem er nær brautinni.
Innanhúss er iðulega keppt á 200 m braut. Keilur sem settar eru í stað sargs á 200 m braut eru með í mesta lagi 1,5 m millibili.
Í raun ekkert sem bannar að keppa á 400 m braut innanhúss, eða 200 m braut utanhúss. Nú er aðeins talað um langa braut (400 m, long track) og stutta braut (200 m, short track). Met eru ekki utanhússmet og innanhússmet heldur met á langri eða stuttri braut.
Hér má nálgast merkingaplan fyrir 400 m braut.
Hér má nálgast merkingaplan fyrir 200 m braut.
Ræsing
Ræsing
Ræsing úr rásblokk
Rásblokkir eru notaðar í öllum hlaupum til og með 400 m ásamt boðhlaupum þar sem fyrsti sprettur er 400 m eða styttri.
Rásblokkin má ekki ná yfir ráslínuna og þarf að vera innan brautarinnar sem hlaupið er á (aftari endinn má þó ná út á næstu braut fyrir utan ef hann er ekki fyrir öðrum keppanda).
Áður en er ræst þarf ræsir/hlaupstjóri að ganga úr skugga um að allt sé til reiðu, t.d. hvort tímataka og vindmæling sé tilbúin, brautarverðir á sínum stað og brautin auð.
Þegar allt er til reiðu til að hefja hlaup lætur ræsir keppendur vita, t.d. með því að blása í flautu og/eða kalla Gerið ykkur klár/a/ar. Keppendur klæða sig þá úr upphitunarfötum og standa fyrir aftan rásblokkir.
Skipanir ræsis þegar ræst er úr rásblokk:
Takið ykkur stöðu
Keppendur taka sér stöðu í rásblokkinni, alveg innan sinnar brautar og aftan við ráslínuna. Báðar hendur og a.m.k. eitt hné þurfa að snerta jörðina. Báðir fætur snerta fótplöturnar.
Viðbúin
Keppendur lyfta mjöðmunum, þannig að báðar hendur og báðir fætur séu enn í snertingu við jörðu og fótplöturnar. Allir keppendur þurfa að vera kyrrir í þessari stöðu áður en skotið er.
Skotið úr byssu
Ræsing úr standandi stöðu
Í hlaupum lengri en 400 m er ræst úr standandi stöðu.
Áður en er ræst þarf ræsir/hlaupstjóri að ganga úr skugga um að allt sé til reiðu, t.d. hvort tímataka og vindmæling sé tilbúin, brautarverðir á sínum stað og brautin auð.
Þegar allt er til reiðu til að hefja hlaup lætur ræsir keppendur vita, t.d. með því að blása í flautu og/eða kalla Gerið ykkur klár/a/ar. Keppendur klæða sig þá úr upphitunarfötum og standa fyrir aftan rásblokkir.
Skipanir ræsis þegar ræst er úr standandi stöðu:
Takið ykkur stöðu
Keppendur taka sér stöðu fyrir aftan ráslínuna. Aðeins fætur mega snerta jörðina. Allir keppendur þurfa að vera kyrrir í þessari stöðu áður en skotið er.
Skotið úr byssu
Þjófstart
Mikilvægt að hafa skilgreininguna á því að fara af stað (e. to commence the start) á hreinu:
Í krjúpandi starti: Hreyfing keppanda sem veldur því að hann hættir snertingu við aðra eða báðar fótplötur eða önnur eða báðar hendur hætta snertingu við jörðu.
Í standandi starti: Hreyfing keppanda sem veldur því að annar eða báðir fætur hætta snertingu við jörðu.
Dæma skal þjófstart ef
keppandi fer af stað áður en að hann fær merki frá byssunni.
keppandi byrjar hreyfingu áður en skotið er úr byssunni sem hættir ekki áður en farið er af stað (rúllandi start).
Þjófstart (eða önnur ástæða til að hætta við ræsingu) er gefið til kynna með því að skjóta aftur úr rásbyssu (ræsir eða aðstoðarræsir).
Sá keppandi sem þjófstartar skal dæmdur úr leik og honum sýnt rautt/svart spjald.
Á ekki við um fjölþrautarkeppni, þar sem hver riðill má þjófstarta einu sinni.
Í keppni 14 ára og yngri er leyft eitt þjófstart í riðli, eins og í fjölþrautarkeppni.
Ef aðrir keppendur bregðast við þjófstarti annars með því að fara af stað er aðeins sá sem fór fyrst af stað dæmdur úr leik. Ef tvö eða fleiri þjófstört eru talin ótengd má dæma báða/alla keppendur úr leik.
Ef keppandi í standandi starti missir jafnvægið er honum venjulega ekki refsað.
Spjöld
Mikilvægt að dómarar í hlaupum hafi og kunni að nota spjöldin:
Rautt/svart: Sýnt keppanda sem er dæmdur úr leik fyrir þjófstart.
Gult/svart: Sýnt keppanda í fjölþraut sem fær viðvörun vegna þjófstarts og í kjölfarið öðrum keppendum í hlaupinu.
Rautt/hvítt: Sýnt keppanda sem er leyft að taka þátt í hlaupi undir mótmælum.
Grænt: Sýnt öllum keppendum þegar hætta þurfti við ræsingu en engum keppanda er refsað eða sýnd viðvörun.
Gult: Sýnt keppanda sem fær viðvörun vegna annars en þjófstart, t.d. agabrot eða óíþróttamannsleg hegðun.
Rautt: Sýnt keppanda sem er dæmdur úr leik fyrir annað en þjófstart, t.d. agabrot.
Önnur atriði
Ef keppendur eru órólegir í blokkinni (kippa) án þess að missa snertingu við rásblokk eða jörð er það ekki dæmt sem þjófstart (þeir fóru ekki af stað).
Ef keppendur valda óþarfa töf í rásferlinu eða trufla aðra keppendur skal hætta við ræsingu. Veita ætti aðvörun (gult spjald).
Ef ræsi eða aðstoðarræsi finnst ræsing ekki hafa farið rétt fram skal kalla keppendur til baka með því að skjóta úr byssu.
Fleira en þjófstart getur valdið því að skotið sé til baka, t.d. óróleiki keppenda í rásblokkunum, ef rásblokkir renna til o.þ.h.
Þjófstartsbúnaður
Á stærstu mótum (MÍ, bikar o.fl.) er sjálfvirkur þjófstartsbúnaður notaður.
Ef búnaðurinn nemur þrýsting fljótar en 0,100 s eftir skotið er hætt við ræsingu.
ATH: Ekki endilega um þjófstart að ræða.
Venjulega ætti ekki að taka til greina mótmæli vegna þjófstarts ef búnaður gefur til kynna þjófstart en rásdómari má þó leyfa keppanda að hlaupa „undir mótmælum“.
Staðsetning ræsis og aðstoðarræsis
Ekki ein rétt leið. Margar ólíkar tillögur.
Fer eftir því hvort notuð er púðurbyssa eða rafmagnsbyssa með færanlegum hátalara og hvort þjófstartsbúnaður er notaður.
Jafnvægi milli eftirfarandi atriða
Keppendur heyra í byssunni sem fyrst eftir að skotið er
Allir keppendur heyra í byssunni samtímis (eða því sem næst).
Allir keppendur eru í sjónlínu einhvers ræsis eða aðstoðarræsis.
Myndir 1-3 sýna æskilegar staðsetningar og sjónsvið ræsis og aðstoðarræsa þegar ræst er á beinni braut annars vegar og í beygju hins vegar, bæði þegar notaður er þjófstartsbúnaður eða púðurbyssa.
Mynd 1: Æskilegar staðsetningar og sjónsvið ræsis og aðstoðarræsa þegar ræst er á beinni braut.
Mynd 2: Æskilegar staðsetningar og sjónsvið ræsis og aðstoðarræsa þegar ræst er í beygju með þjófstartsbúnaði þar sem hátalari er fyrir aftan hverja blokk.
Mynd 3: Æskilegar staðsetningar og sjónsvið ræsis og aðstoðarræsa þegar ræst er í beygju með púðurbyssu eða einum hátalara (punkthljóðuppsprettu)
Hlaupið
Hlaupið
Truflun í hlaupi
Allir keppendur eiga rétt á sínu plássi á brautinni, bannað er að hrinda, trufla eða svína fyrir aðra keppendur.
Ef keppandi er óviljandi truflaður þannig að það komi verulega niður á árangri hans má yfirdómari láta endurtaka hlaupið eða leyfa keppandanum að fá sæti í næstu umferð keppninnar.
Ef annar keppandi er talinn bera ábyrgð á trufluninni má dæma hann/lið hans úr leik.
Í báðum tilvikum þarf sá sem verður fyrir truflun að klára hlaupið af alvöru.
Farið út fyrir braut
Þegar hlaupið er á brautum mega keppendur einu sinni í hlaupinu stíga á línuna vinstra megin við sína braut.
Ef keppandi stígur í annað skipti á eða yfir línu er hann dæmdur úr leik
Á beinum köflum má stíga út fyrir sína braut svo lengi sem það truflar ekki aðra keppendur.
Í hlaupum sem ekki eru hlaupin á brautum má einu sinni stíga út fyrir sargið (í beygju), svo lengi sem það er ekki gert viljandi.
Ef keppandi stígur í annað skipti yfir sargið (eða á línu þar sem ekki er sarg)
Ef keppanda er ýtt eða hann neyddur útaf brautinni af öðrum skal ekki telja það sem brot á reglum.
Meginreglan er að það telst brot á reglu ef keppandi hagnast á því (leiðin styttist eða truflar annan keppanda).
Vindmæling
Vindmælir á að vera staðsettur innan við fyrstu braut, 50 m frá endamarki, í 1,22 m hæð og ekki meira en 2 m frá brautinni. Taflan hér að neðan sýnir hversu lengi á að mæla vind í hverju hlaupi. Sé keppt í 60 m hlaupi utanhúss er mælirinn staðsettur 30 m frá endamarki og vindur mældur í 5 sekúndur.
Vindur er mældur í metrum á sekúndu, námundað upp að fyrsta staf eftir kommu.
Dæmi: Vindmæling upp á +2,03 m/s er skráð +2,1. Vindmæling upp á -2,03 m/s er skráð -2,0.
Ef vindur er meiri en +2,0 m/s er árangurinn ekki gildur sem met (persónulegt met, landsmet...).
Break-línan
Break-línan sýnir hvar brautarskiptingu lýkur, þ.e. þar sem keppendur mega færa sig yfir á fyrstu braut.
800 m hlaup
4×400 m (og ýmis önnur) boðhlaup
Langhlaup þar sem ræst er í tveimur hópum
Keilur eru settar niður þar sem break-línan og brautarlínurnar skerast, þ.e.a.s. á undan break-línunni, ekki ofan á línuna.
Mynd 6: Break-line og rétt staðsettar keilur. Hlaupaátt er frá vinstri til hægri.
Hringatalning
Í öllum hlaupum sem eru lengri en einn hringur er hringatalning.
Hringateljari sýnir aðeins hversu marga hringi fremsti hlaupari á eftir.
Ekki farið fram og til baka fyrir keppendur sem hafa verið hringaðir.
Tölu breytt þegar fremsti hlaupari kemur inn á beina kaflann.
Bjöllu hringt fyrir hvern og einn keppanda þegar hann á einn hring eftir.
Hver dómari í hringatalningu fylgist með í mesta lagi fjórum hlaupurum, skráir framvinduna á hringatalningablað, sjá dæmi fyrir neðan. Merkt er með X í reit þegar hlaupari fer framhjá. Í þessu dæmi hefur hlaupari C verið hringaður tvisvar af B.
Endamarkið og tímataka
Endamarkið og tímataka
Keppandi kemur í mark þegar einhver hluti búksins fer yfir marklínuna. Úrslitaröðin er sú röð sem keppendur koma í í mark.
Þrjár aðferðir tímatöku eru leyfðar:
Handtímataka
Rafræn tímataka með markmynd
Flögutímataka
Á mótum á Íslandi er rafræn tímataka nær eingöngu notuð. Í götuhlaupum er flögutímataka algengust.
Markmyndadómarar eru sérstaklega þjálfaðir í notkun búnaðarins.
Mynd 7: Dæmi um markmynd. Á fullkominni markmynd eiga brautir að vera hvítar og línur svartar. Ýmislegt getur komið í veg fyrir fullkomna markmynd, t.d. hversu skýr marklínan er, lýsing, sólarljós, bleyta o.fl.
Röðun í riðla og á brautir
Röðun í riðla og á brautir
Á sumum mótum eru nokkrar umferðir í hlaupagreinum (undanriðlar, undanúrslit, úrslit). Með nokkrum undantekningum þurfa allir keppendur að fara í gegnum eina umferð til að öðlast þátttökurétt í þeirri næstu.
Algengt að 1-3 fyrstu í hverjum riðli sem komast beint áfram í næstu umferð og svo fyllt upp í laus pláss með næstu tímum.
Í höndum mótstjórnar í samráði við yfirdómara að ákveða hver skilyrðin eru til að komast áfram í næstu umferð. WA hvetur til þess að sem flestir komist áfram á sæti en ekki tíma.
Röðun í riðla: Sjá reglu 20.3 í WA Technical Rules.
Röðun á brautir í riðlum: Sjá reglu 20.4 í WA Technical Rules.
Lágmarkstími milli síðasta riðils í einni umferð og fyrsta riðils í næstu umferð:
Til og með 200 m: 45 mín
lengra en 200 m til og með 1000 m: 90 mín
Lengra en 1000 m: Ekki samdægurs
Grindahlaup
Grindahlaup
Öll grindahlaup eru hlaupin á brautum. 10 grindur á hverri braut í 400m/100m/110m grind. 5 grindur á braut í 60 m grind.
Hæðir grinda (sjá reglugerð FRÍ fyrir hæðir yngri unglinga og bil milli grinda):
Keppendur eru dæmdir úr leik ef:
þeir fara ekki yfir allar grindurnar.
Þurfa strangt til tekið ekki að fara yfir grindurnar á sinni braut svo lengi sem þeir fara yfir 10 grindur, stytta sér ekki leið og trufla ekki aðra.
fóturinn eða fótleggur er neðan við lárétta línu í framhaldi af efri brún grindar (hvoru megin sem er), þegar hann fer yfir grindina.
þ.e.a.s. ef fótur fer framhjá grind, en ekki yfir grind (eða ímyndaða framlenginu).
þeir fella eða færa grind með hönd, líkama eða efri hluta fótleggsins sem fer á undan yfir (lead leg).
þeir fella eða færa grind á þeirra eigin braut eða braut annars keppanda þannig að það trufli aðra keppendur í hlaupinu.
Hindrunarhlaup
Hindrunarhlaup
Helstu vegalengdir eru 3000 m og 2000 m. Í hverjum hring eru fimm hindranir, sú fjórða með vatnsgryfju.
Í 3000m hindrunarhlaupi skulu vera 28 hindranir og 7 hindranir með vatnsgryfju.
Fyrsta hindrun er eftir að keppendur fara fyrst yfir marklínuna. Fyrri hindranir skulu fjarlægðar þar til keppendurnir hafa farið fram hjá þeim í fyrsta skipti.
Í 2000m hindrunarhlaupi skulu vera 18 hindranir og 5 hindranir með vatnsgryfju.
Fyrsta stökkið er yfir þriðju hindrun í venjulegum hring. Fyrri hindranir skulu fjarlægðar þar til keppendurnir hafa farið fram hjá þeim í fyrsta skipti.
Hæðir hindrana:
Allir keppendur þurfa að fara yfir hindranirnar með allan líkamann og þurfa að fara yfir eða í gegnum vatnsgryfjuna.
Það er í lagi að stíga ofan á hindranirnar.
Boðhlaup
Boðhlaup
Helstu boðhlaup eru 4×100m, 4×200m og 4×400m.
Ýmsar aðrar gerðir til; 5×80 m, 4×800 m, 1000 m boðhlaup o.fl.
Skipting þarf að fara fram innan afmarkaðs skiptisvæðis.
Sá hlaupari sem tekur við kefli þarf að byrja innan skiptisvæðisins og þarf að halda á því einn áður en keflið fer út úr skiptisvæðinu.
Keppandi sem tekur við kefli má setja niður eitt límband á eigin braut.
Bannað er að nota efni á hendur til að auka grip.
Ef keppandi missir kefli þarf sá hinn sami að sækja það. Það er í lagi að fara af brautinni svo lengi sem vegalengdin sem hlaupin er styttist ekki. Ef keflið færist áfram i hlaupaátt þarf að snúa til baka á þann stað þar sem haldið var á keflinu þegar það var misst en haldið er áfram.
4×100 m hlaup
4×100 m hlaup er hlaupið á aðskildum brautum allan tímann. Ræst er á sömu línum og 400 m hlaup.
Skiptisvæðin eru 30 m löng og eru merkt með gulum hökum, sjá mynd 8.
Keflið þarf alveg að vera búið að skipta um hendi áður en það fer yfir seinni gula hakið.
Mynd 9 sýnir dæmi um tæpa en ólöglega skiptingu.
Mynd 8: Skiptisvæði þriðju skiptingar í 4×100 m hlaupi (gul hök)
Mynd 9: Dæmi um ólöglega skiptingu sem er þó alveg á mörkunum.
4×400 m hlaup
4×400 m hlaup er hlaupið á aðskildum brautum þrjár fyrstu beygjurnar. Ræst er á hvítum línum með blárri miðju.
Skiptisvæðin eru 20 m löng og eru merkt með bláum hökum fyrir fyrstu skiptingu en bláum línum fyrir seinni skiptingar.
Þegar skipting fer ekki fram á aðskildum brautum raðar dómari keppendum á skiptisvæðinu í sömu röð (innst → yst) og liðsfélagar þeirra eru (fremst → aftast) þegar þeir fara inn í síðustu beygjuna.
Mynd 10: Rásmark, og skiptisvæði í 4×400 m hlaupi (blá hök og bláar (strika)línur).
Dómarateymi í hlaupum
Dómarateymi í hlaupum
Rásteymi
Hlaupstjóri sem fylgist með allri framkvæmd keppninnar. Tekur allar endanlegar ákvarðanir um brottvikningar o.þ.h.
Starfsmaður sem heldur utan um ræsinguna, fylgist með að keppendur byrji á réttum brautum, gefur ræsi merki um hvenær allt er til reiðu. Er í samskiptum við tímatöku, vindmæli o.þ.h.
Ræsir
1-2 aðstoðarræsar
Starfsmaður á þjófstartsbúnaði ef hann er notaður
Skráning úrslita
Markmyndadómari (jafnvel tveir á stórum mótum). Fær sérstaka þjálfun.
Starfsmaður á vindmæli.
Brautarvarsla
Yfirbrautarvörður
Almennir brautarverðir. Fjöldi brautarvarða fer eftir vegalengd og fjölda keppenda.
Lyfta gulum fána ef þeir sjá brot á reglum (stigið á línu, keppanda hrint o.þ.h.) og tilkynna brot til yfirbrautarvarðar sem kemur því áfram til hlaupstjóra.
Staðsetningar brautarvarða
Hér á eftir koma tillögur að staðsetningum brautarvarða í mismunandi hlaupum.
Page updated
Google Sites
Report abuse