Giang mai: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách chẩn đoán, điều trị, phòng ngừa

Tổng quan về bệnh giang mai

Giang mai (syphilis) là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra. Đây là một bệnh lý nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể như da, niêm mạc, hệ thần kinh và tim mạch nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 6 triệu ca mắc giang mai mới trên toàn cầu. Đặc biệt, bệnh có thể lây truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai, gây ra giang mai bẩm sinh với nhiều hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi và trẻ sơ sinh.

Nguyên nhân gây bệnh giang mai

Nguyên nhân gây bệnh giang mai là do một loại vi khuẩn có tên Treponema pallidum, thuộc nhóm xoắn khuẩn. Đây là loại vi khuẩn hình lò xo, có khả năng di chuyển linh hoạt và xâm nhập qua niêm mạc hoặc vết xước nhỏ trên da khi tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh.

Các con đường lây truyền của bệnh giang mai

Giang mai là bệnh lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn. Vi khuẩn Treponema pallidum có trong dịch tiết từ vết loét (săng giang mai) hoặc mảng niêm mạc của người bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể người lành thông qua các vết trầy xước nhỏ ở niêm mạc sinh dục, hậu môn hoặc miệng. Vì vậy, quan hệ qua đường âm đạo, hậu môn hoặc quan hệ bằng miệng đều có thể dẫn đến lây nhiễm.

Một con đường nguy hiểm khác là lây truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai hoặc khi sinh thường. Nếu người mẹ mắc giang mai nhưng không được điều trị, xoắn khuẩn có thể xâm nhập vào bào thai qua nhau thai, gây ra giang mai bẩm sinh. Trẻ sơ sinh có thể bị dị tật bẩm sinh, sinh non, hoặc tử vong ngay sau sinh.

Ngoài ra, giang mai còn có thể lây qua truyền máu nếu máu từ người nhiễm chưa được sàng lọc kỹ. Tuy nhiên, con đường này rất hiếm nhờ các quy trình kiểm tra máu nghiêm ngặt hiện nay.

Bệnh không lây qua tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm hôn xã giao, dùng chung chén đũa hoặc toilet.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết giang mai theo từng giai đoạn

Giang mai phát triển qua nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn có đặc điểm triệu chứng khác nhau.

• Giai đoạn 1 (sơ cấp): Xuất hiện vết loét gọi là săng giang mai tại vị trí vi khuẩn xâm nhập như âm đạo, dương vật, miệng hoặc hậu môn. Vết loét thường tròn, bờ nhẵn, không đau, không ngứa, có thể kèm sưng hạch bẹn. Săng thường tự biến mất sau 3 - 6 tuần, khiến người bệnh lầm tưởng đã khỏi.

• Giai đoạn 2 (thứ cấp): Xoắn khuẩn lan vào máu, gây phát ban toàn thân, đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân. Kèm theo là sốt nhẹ, đau đầu, rụng tóc từng mảng, nổi hạch toàn thân và xuất hiện mảng niêm mạc ẩm ướt ở miệng, sinh dục.

• Giai đoạn 4 (tiềm ẩn): Không có triệu chứng rõ ràng, kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm. Tuy nhiên, vi khuẩn vẫn tồn tại âm thầm trong cơ thể.

• Giai đoạn 3 (muộn): Vi khuẩn tấn công nội tạng, thần kinh và tim mạch. Có thể gây mù lòa, rối loạn tâm thần, liệt, tổn thương mạch máu lớn, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán bệnh giang mai chính xác

Việc chẩn đoán bệnh giang mai chủ yếu dựa vào khám lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm huyết thanh nhằm phát hiện sự hiện diện của xoắn khuẩn Treponema pallidum trong cơ thể.

Trong giai đoạn sớm, bác sĩ có thể quan sát các vết loét đặc trưng (săng giang mai) và chỉ định làm soi kính hiển vi nền tối từ dịch vết loét để phát hiện trực tiếp xoắn khuẩn. Tuy nhiên, phương pháp này cần điều kiện kỹ thuật cao và chỉ áp dụng tại một số cơ sở chuyên sâu.

Thông thường, bệnh được xác định qua các xét nghiệm huyết thanh học, gồm hai nhóm:

• Xét nghiệm không đặc hiệu như RPR (Rapid Plasma Reagin) hoặc VDRL (Venereal Disease Research Laboratory) giúp tầm soát bệnh và theo dõi hiệu quả điều trị.

• Xét nghiệm đặc hiệu như TPHA (Treponema pallidum Hemagglutination Assay) hoặc FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption Test) dùng để xác nhận chẩn đoán.

Với các trường hợp nghi ngờ giang mai thần kinh, bác sĩ sẽ chỉ định chọc dò dịch não tủy để tìm dấu hiệu viêm màng não hoặc phát hiện xoắn khuẩn.

Việc kết hợp nhiều phương pháp xét nghiệm giúp tăng độ chính xác trong chẩn đoán, phân biệt các giai đoạn bệnh và hỗ trợ theo dõi sau điều trị hiệu quả.

Phác đồ điều trị giang mai: thuốc, liều dùng, hiệu quả và lưu ý

Phác đồ điều trị giang mai hiện nay ưu tiên sử dụng Penicillin G benzathine - loại kháng sinh đặc hiệu, hiệu quả cao trong tiêu diệt xoắn khuẩn Treponema pallidum.

Với các trường hợp giang mai sơ cấp, thứ cấp hoặc tiềm ẩn dưới 1 năm, người bệnh được tiêm 1 mũi duy nhất Penicillin G 2.4 triệu đơn vị vào cơ mông.

Nếu bệnh ở giai đoạn tiềm ẩn muộn hoặc giang mai tam cấp, cần tiêm 3 mũi liên tiếp, mỗi mũi cách nhau 1 tuần, cùng liều lượng như trên. Phác đồ này giúp tiêu diệt xoắn khuẩn đã lan rộng và tồn tại lâu trong cơ thể.

Đối với người dị ứng Penicillin, bác sĩ có thể chỉ định thay thế bằng doxycycline hoặc azithromycin, tùy tình trạng cụ thể.

Điều trị đúng phác đồ mang lại tỷ lệ khỏi bệnh rất cao, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương thần kinh, tim mạch hay giang mai bẩm sinh. Sau điều trị, cần xét nghiệm huyết thanh định kỳ để theo dõi hiệu quả: 12 tháng với giang mai sớm và 24 tháng với giang mai muộn.

Một lưu ý quan trọng là một số bệnh nhân có thể gặp phản ứng Jarisch-Herxheimer (sốt, ớn lạnh, đau đầu…) sau tiêm, cần được bác sĩ tư vấn kỹ để xử lý kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm của giang mai khi không điều trị kịp thời

Nếu không được phát hiện và điều trị đúng lúc, giang mai có thể tiến triển âm thầm qua nhiều năm và gây ra những biến chứng nghiêm trọng trên toàn cơ thể.

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất là giang mai thần kinh, khi xoắn khuẩn tấn công vào hệ thần kinh trung ương, gây đau đầu, mất trí nhớ, sa sút tâm thần, thậm chí liệt hoặc tử vong. Ngoài ra, giang mai tim mạch có thể gây tổn thương động mạch chủ, dẫn đến phình mạch, suy tim và nguy cơ đột tử.

Giang mai cũng có thể gây tổn thương ở da, xương, gan, hình thành các khối viêm gọi là củ giang mai, phá hủy mô và gây đau đớn kéo dài.

Đối với phụ nữ mang thai, không điều trị giang mai kịp thời có thể dẫn đến giang mai bẩm sinh, khiến thai nhi bị dị tật, sinh non hoặc tử vong.

Cách phòng ngừa giang mai hiệu quả

Các chuyên gia y tế hướng dẫn phòng ngừa bệnh giang mai như sau:

• Sử dụng bao cao su đúng cách trong mọi hình thức quan hệ (âm đạo, hậu môn, miệng).

• Hạn chế quan hệ với nhiều bạn tình.

• Không dùng chung kim tiêm hoặc vật dụng cá nhân có dính máu, đặc biệt với người tiêm chích ma túy.

• Không quan hệ nếu thấy dấu hiệu nghi ngờ ở bộ phận sinh dục của mình hoặc bạn tình.

• Xét nghiệm giang mai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) thường xuyên, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ cao.

• Phụ nữ nên xét nghiệm giang mai trong thai kỳ để phòng ngừa giang mai bẩm sinh cho con.

Giang mai tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện kịp thời. Chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, quan hệ tình dục an toàn và nâng cao nhận thức cộng đồng là những biện pháp quan trọng giúp ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh này.

Diag

Địa chỉ: 414-420 Đường Cao Thắng, Phường 12, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Số điện thoại: 19001717

Xét nghiệm giang mai TPHCM

Bệnh giang mai

Giang mai có lây không

Triệu chứng của bệnh giang mai

Điều trị giang mai

Nguyên nhân bệnh giang mai