Sint-Vitusdans

Chorea van Sydenham of chorea minor is een zeldzame neurologische ziekte, vroeger sint-vitusdans genoemd. Het is één vorm van chorea die vooral voorkomt bij kinderen (5-15 jaar). Kenmerkend zijn de schokkerige bewegingen van gelaat of ledematen. De symptomen duren meestal enkele maanden en verdwijnen dan.
De term sint-veitsdans wordt ook gebruikt voor de Sint-Jansziekte, waarbij de getroffen personen een ziekelijke drang hebben om te (blijven) dansen. Deze danszucht of choreomanie werd voor het eerst waargenomen in 1374 te Aken.

Paracelsus gaf als drie verschillende oorzaken: verbeelding, zinnelijke drang en lichamelijke oorzaken. Danszucht verspreidde zich later ook over de Nederlanden. Nog in de zestiende eeuw werd ze gezien te Molenbeek (Brussel).
De voornaamste oorzaak voor de plaag was volgens Hecker hysterie door religieuze waanzin. Dit uitte zich in epilepsie-achtige spasmen, schokken, en (wat leek op) dansen. Soms met de dood tot gevolg.
Andere verklaringen die werden geopperd zijn vergiftiging door moederkoorn en angst voor de heersende pestepidemie (1347-1350). Hierdoor zou een soort trancestoornis zijn ontstaan.
Moederkoren is een schimmel die op rogge en tarwe groeit. De schimmel produceert ergotamine dat bij overmatig gebruik hallucinaties veroorzaakt. Ergotamine kan ook de kriebelziekte (ergotismus) veroorzaken.
In Italië dacht men dat het door de beet van een giftige spin, de tarantula kwam.

De Sint-Vitusdans zou ook bestaan hebben als oude Germaanse elfendans. In de mythologie was het een onweerstaanbare melodie, die door elfen werd gebracht. Als een mens ze hoorde, kon hij niet meer stoppen met dansen, tenzij de melodie achterstevoren werd gespeeld of iemand de snaren van het instrument deed springen. Deze dans speelde een rol bij de midzomernachtfeesten.

Sint Vitus is een heilige en martelaar van de Katholieke kerk. Hij werd geboren op Sicilië. Toen hij ongeveer 7 jaar was werd hij Christelijk. Zijn verbolgen vader probeerde hem door martelingen weer van het Christendom af te krijgen. Hij vluchtte naar Rome. Daar werd hij gemarteld op 15 juni 303. Hij was toen 12 of veertien jaar. Ja, ook in het beschaafde westen waren/ zijn er tweebenigen die meer beest dan mens zijn. Of eigenlijk erger. Hij werd de beschermheilige van de 'danszuchtigen'.
Nu nog worden op verschillende plaatsen in Europa (dans)processies gehouden ter ere van Sint Vitus.

Een mooie verklaring voor de dansende processie vertelt de legende van Lange Veit, een lokale paardendief in Luxemburg. Hij was tot de galg veroordeeld en zou opgehangen worden op de markt. In die tijd was een terechtstelling topamusement: er was een massa publiek. Veits laatste wens werd toegestaan, hij mocht nog één keer op zijn viool spelen. De melodie was zo aanstekelijk dat op een mum van tijd iedereen aan het dansen en muziek maken was. En zoveel plezier had dat ze niet in de gaten hadden dat Veit er vandoor ging.

Echternach is gekend om de jaarlijkse springprocessie op Pinksterdinsdag, maar ook als uitdrukking voor iets dat niet vooruit gaat: 'als de processie van Echternach'.

Het principe is drie stappen vooruit en vervolgens twee stappen achteruit, zoals men die in de bewuste processie zou zetten. Maar dat blijkt onterecht. Het zou nooit, of zeker al lang niet meer gebruikt zijn. Er wordt gesprongen van het linker- op het rechterbeen, telkens even naverend. Iedereen in de rij houdt het uiteinde van een doek vast. Dat zijdelings springen kan de indruk geven dat men àchteruit stapt.
Aangenomen wordt dat sinds de vroege middeleeuwen de dansprocessie een typische 'verdrijvings'-processie was, met therapeutische doeleinden. Door via de dans uitbeelding te geven aan gevreesde ziektes als de pest, epilepsie, Sint-Vitusdans (spasmes) wou men de ziektes bezweren, volgens het principe 'hetzelfde genezen door hetzelfde'.