Dans der spreeuwen

Dans der spreeuwen

Ongelofelijke filmpjes en foto’s zijn er van te vinden. Duizenden spreeuwen die in enorme groepen dicht bij elkaar door de lucht vliegen, waarbij de zwerm allerhande imponerende vormen en bewegingen laat zien. Het lijkt alsof de hele zwerm één levend wezen is.

De spreeuw (Sturnus vulgaris)  is 22 cm. Hij lijkt zwart en heeft een purper- groen glanzend verenkleed en een korte staart. Na de rui in de zomer draagt hij een herfstkleed met parelbleke puntjes die in de winter weer wegslijten tot gewoon zwart.
Het is een trekvogel die hier het hele jaar door te zien is. Dat komt omdat de noordelijke exemplaren naar hier afzakken, en de onze verder naar het warmere zuiden trekken. Grote troepenbewegingen kunnen er zijn van september tot maart.

Ze maken fluitende en klikkende geluiden, maar kunnen ook geweldig goed imiteren: een sirene, wekker, een kwakende kikker ….
Deze groepsvorming voor de trek gebeurt stap voor stap. Iedere dag sluiten er weer nieuwe reizigers bij de meute aan. Dat leidt uiteindelijk tot de bekende spreeuwenwolken. Op de slaapplaatsen kunnen soms wel tienduizenden vogels neerstrijken.

In het Deens gebruikt men hiervoor het begrip Sort Sol. In het Engels heet dit Black Sun, of murmuration vanwege het geruis.

Waarom ze zo massaal samenkomen is voor ornithologen nog steeds niet duidelijk. Naar analogie met andere diersoorten (muggen, vissen, zebra’s…)wordt verondersteld dat het individu veiliger is in de groep. Een rover heeft het moeilijker om zich op één exemplaar te concentreren.
Want veilig zijn ze zo niet echt. Hun oorverdovend groepsgekwetter trekt zeker aandacht van ver, allicht ook van roofvogels.
De Britse biologe Wynne-Edwards veronderstelt dat spreeuwen willen inschatten met hoeveel ze zijn, met het oog op de beschikbare hoeveelheid voedsel in de omtrek.

In de groep probeert iedere vogel zo dicht mogelijk bij zijn buur te vliegen. Hij kopieert dan ook zoveel mogelijk iedere verandering onmiddellijk. Door de grootte van de groep levert dat spectaculaire bewegingen op. Een kleine verandering wordt door duizenden versterkt en levert uiteindelijk een imponerend en wervelend beeld op. Volgens de ornitholoog Paul Stancliffe kan het aantal in een zwerm tot één miljoen spreeuwen aangroeien.
De lucht ziet dan  werkelijk zwart van de spreeuwen. Tot bijna angstwekkend. De wisselende dichtheid van stippen tekent bewegende patronen in de lucht. Een geweldig schouwspel, een collectieve dans. De enorm grote, soepel bewegende wolk danst voortdurend heen en weer.

Niet alleen in de lucht, maar ook op de grond en in de bomen van de slaapplaats zorgen ze voor een indrukwekkende balletvoorstelling, een fascinerend spreeuwenspektakel .

Geen enkele wil buiten de groep vallen. Of wil als eerste op de grond of op een tak landen. Ze blijven steeds maar draaien en keren, zonder ooit tegen elkaar vliegen. Of gebeurt dit toch en merken wij het niet?

Geïnteresseerde fotografen kunnen best een paraplu meenemen om zich te beschermen tegen de vallende poep.