Zigzagdans stekelbaars

De zigzagdans van de stekelbaars

Bij vissen denk je niet meteen aan dansen, of nestjes bouwen. Toch is dat wat de volwassen stekelbaars in onze contreien doet.  Het is een klein visje (7 - 9 cm) zonder schubben. De stekels vormen de voorste van de twee rugvinnen.

De Gasterosteus  aculeatus (driedoornig stekelbaarsje) trekt in het voorjaar naar kanalen en rivieren. De mannetjes kiezen een territorium en verjaagt daaruit de andere mannetjes die een "rode keel" hebben.
In het centrum van zijn gebied graaft hij meestal als basis een kuiltje door zand weg te happen en elders uit te spuwen. Daarna maakt hij een soort mat van algen e.a. plantaardig materiaal  dat hij met een kleverige afscheiding van zijn nieren aan elkaar lijmt. Vervolgens boort hij zich er door om er een nest van te maken. Soms wordt het nest ook in de waterplanten gehangen.

De Nederlander Nico Tinbergen bestudeerde het liefdesleven van stekelbaarsjes. Als het voortplantingsseizoen nadert krijgt het mannetje fellere kleuren en  een rood buikje. Hij probeert een of meer wijfjes te overtuigen en te lokken. Komen ze op zijn terrein dan zwemt hij er onmiddellijk naartoe, en doet zijn ritmische, rituele zigzagdans, heen en weer dansend tussen het nest en het vrouwtje.

Hij bekomt hiermee dat het vrouwtje opgewonden raakt, en in de stemming om te paren.
Al dansend leidt hij haar naar zijn nest. Daar gaat het mannetje op zijn zij liggen met zijn kop vlakbij de nestingang
om het vrouwtje de weg te wijzen. Zij wurmt zich het nest in. Sidderend stimuleert het mannetje haar zodat zij haar eitjes daar achter laat.

Vrijwel meteen daarna zwemt het mannetje door het nest en bevrucht met zijn homvocht de pas gelegde eitjes die  2mm in doorsnee zijn. Meteen daarna is de liefde over. Het mannetje verjaagt het vrouwtje als was het een indringster. Hij bewaakt het nest en de jongen. Tijdens de 5 - 12 dagen durende ontwikkeling bewaaiert het mannetje zijn broed door het nest heen. De babyvisjes zijn bij het verlaten van het ei 4 mm groot. Hun vader blijft ze beschermen tot ze oud genoeg zijn om het nest te verlaten. In een jaar tijd zullen ze tot 2,5 - 5 cm groeien, en naar zee trekken om te overwinteren.

Aan de kieskeurigheid van vrouwtjes en hun selectie van mannelijke partners danken die vaak kenmerken als hun opvallende kleuren, ogen op stelen, lange sleepstaarten of acrobatische baltsbewegingen. Voor stekelbaarsjes is dit dus blijkbaar de felle en rode kleur, en de zigzagdans.