ความรู้สู่ประชาชน

ตาขี้เกียจรักษาหายหรือไม่ ?

พญ.กัญญ์วสี กาญจนา

นพ.ธงทอง ภาระพรมราช

อ.พญ.สิรินยา สุวรรณราช

ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

ตาขี้เกียจ คือ สภาวะที่ตามีการมองเห็นลดลง สาเหตุเกิดจากการขาดพัฒนาการในการมองเห็นของตาข้างนั้นในช่วงระยะเวลาที่สำคัญของการพัฒนาของตา โดยปกติพัฒนาการการมองเห็นในเด็กจะเกิดขึ้นตั้งแต่แรกคลอดไปจนถึงอายุ 6-7 ขวบ หลังจากนั้นจะหยุดพัฒนา ซึ่งอาจเป็นตาเดียวหรือ 2 ตาก็ได้ ดังนั้นหากรักษาไม่ทันและปล่อยไว้นานเกินไป อาจทำให้สูญเสียการมองเห็นในระยะยาวได้

การรักษาตาขี้เกียจให้หายได้หรือไม่ ขึ้นอยู่กับ 2 ปัจจัยหลัก คือ

1. ทราบสาเหตุของตาขี้เกียจ และสามารถแก้ไขสาเหตุนั้นได้

2. ช่วงระยะเวลาการรักษาและวิธีการรักษามีความเหมาะสม

สาเหตุของตาขี้เกียจ มีดังนี้

1. ตาเหล่ หมายถึง สภาวะที่มีตาข้างหนึ่งเหล่ เด็กจะใช้ตาข้างที่ตรงเพียงข้างเดียวในการมองวัตถุ ทำให้ตาข้างที่เหล่ไม่ได้ใช้งานและมีผลต่อพัฒนาการของตาข้างนั้น ทำให้เกิดสภาวะตาขี้เกียจตามมา

2. สภาวะค่าสายตาที่ผิดปกติ หมายถึง ค่าสายตา (สั้น ยาว เอียง) ของตาแต่ละข้างมีค่ามากเกินไป หรือ ค่าสายตาระหว่างตา 2 ข้างมีค่าแตกต่างกันมากเกินไป ทำให้เด็กใช้ตาข้างที่มองเห็นชัดกว่าเป็นหลัก ส่งผลให้ตาข้างที่มองเห็นน้อยกว่าเกิดตาขี้เกียจตามมา หรือถ้าตามองไม่เห็นทั้ง 2 ข้างก็จะเกิดตาขี้เกียจทั้ง 2 ข้างเช่นกัน

3. สภาวะที่เกิดจากโรคต่าง ๆ ที่มาบดบังการมองเห็น ทำให้การมองเห็นของตาข้างนั้นลดลง ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของตาได้ตั้งแต่ เปลือกตา กระจกตา เลนส์ตาไปจนถึงจอประสาทตา เช่น สภาวะเปลือกตาตก กระจกตาขุ่น ต้อกระจกในเด็ก และโรคทางจอประสาทตา เป็นต้น

การรักษาตาขี้เกียจ

จุดประสงค์ คือ ทำให้การมองเห็นของตาขี้เกียจนั้นกลับมามองเห็นปกติหรือดีที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ โดยมีวิธีการดังนี้

1. การปิดตาข้างที่ดีเพื่อกระตุ้นให้ตาขี้เกียจทำงาน โดยนิยมใช้แผ่นทึบปิดตาเพื่อป้องการไม่ให้แอบมอง โดยระยะเวลาที่เปิด ส่วนใหญ่อยู่ในช่วง 2-6 ชั่วโมงต่อวัน ระยะเวลาการปิดตาขึ้นกับอายุ สาเหตุและระดับความรุนแรงของตาขี้เกียจ

2. การใช้ยาหยอดตาหรือใส่แว่นตาเพื่อให้ตาข้างที่ดีมองไม่ชัด จะกระตุ้นตาที่ขี้เกียจให้ถูกใช้งาน มักใช้วิธีนี้กับเด็กที่ไม่สามารถปิดตาได้

3. การแก้ไขค่าสายตา (สั้น ยาว เอียง) โดยการใส่แว่นตา เพื่อแก้ไขปัญหาของค่าสายตาที่ผิดปกติทำให้มองเห็นภาพชัดขึ้น เพื่อกระตุ้นพัฒนาการของตาข้างที่ขี้เกียจ

4. การผ่าตัดตาเขให้ตาตรงนั้น ไม่สามารถแก้ไขสภาวะตาขี้เกียจได้ ควรรักษาตาขี้เกียจด้วยวิธีการปิดตาดังที่กล่าวไป แล้วค่อยผ่าตัดให้ตาตรงภายหลัง

5. การผ่าตัดแก้ไขสภาวะต่าง ๆ ที่มาบดบังการมองเห็นในเด็ก เช่น หนังตาตกและต้อกระจก ควรรีบผ่าตัดเพื่อแก้ไขสภาวะดังกล่าวโดยเร็ว