Figuur-tekens

Bij een normaal bakproces in veldovens was het aantal stenen van afwijkende kleur eerder beperkt. Eerder dan afzonderlijk afwijkende koppen te gaan bakken of gevelvullende decoraties aan te brengen, gingen metselaars met dit beperkter aanbod op kleinere schaal gekende betekenisgeladen 'mythische' tekens aanbrengen. De basistekens waren ruiten en maalkruisen die in de gevelvullende voorbeelden genoegzaam herkenbaar waren. Verder viel men terug op kruisvormen en gekende iconen, symbolen uit de tijdsperiode.

Het lijkt een tweede voor de hand liggend scenario dat bij de verwerking van de afwijkende stenen toevallig figuren zichtbaar werden. Zo was het maar een kleine stap naar ordening van de afwijkende stenen tot een kleine decoratieve toevoeging of tot het realiseren van gekende symbooltekens.

De heropleving van het baksteenmetselwerk was in gans Europa een gelijklopend fenomeen. Waarbij het is bewezen dat metselwerkvoorbeelden van elders zeker gekend waren. Zo kon de toepassing van teken-figuren snel evolueren naar een behoorlijk veralgemeende traditie in een groot deel van West-Europa.

Deze ontstaansvisie over het gebruik van baksteenmateriaal waarin per definitie stenen van een afwijkende kleur zaten vermengd, kan ook verklaren waarom een dergelijke traditie niet voorkwam in natuurstenen constructies. Veelal werd in de meeste natuurstenen gebouwen één soort natuursteen gebruikt (of meerdere, maar het gros van de lokale natuurstenen heeft een vergelijkbare egale lichte kleur). Waar twee soorten met duidelijk afwijkende kleur werden vermengd, gebeurde dit louter in een speklagenpatroon.

Binnen dit strakke patroon was er geen ruimte voor de inbreng van (grote) figuren, noch fysisch, noch esthetisch.

Metselaarstekens komen meer voor in regio's of gebouwen waar baksteen meer aandacht kreeg en de toepassing van natuursteen eerder beperkt bleef.

Het gebruik om geïsoleerde metselaarstekens te plaatsen is gelijklopend met de heropleving van baksteenmetselwerk ontstaan en werd behoorlijk frequent toegepast. Het werd duidelijk als een normaal gebruik ervaren dat pas met de eeuwen verminderde. Het percentage gebouwen met metseltekens slonk, evenals het aantal tekens per gebouw.