Oświadczenie posła Jana Kulasa

Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego (1876-1938)

W roku 2010 obchodzimy jubileusz 90. lecia powrotu Pomorza. Dlatego szczególnie warto promować szeroko rozumianą literaturę pomorską. A w tej sferze wielkie i wybitne postacie związane z Pomorzem. Niewątpliwie do takich Stolemów, herosów Pomorza należy Aleksander Majkowski (1876-1938). W roku 2008 wydano cenną i ciekawą książkę Augustyna Hirsza pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego”. Książka liczy sobie 208 stron. Jej autor, starannie i profesjonalnie udokumentował biografię i bogaty dorobek życia, dodajmy 62 lat A. Majkowskiego.

Praktycznie każdy kto żyje na Pomorzu musiał słyszeć o Aleksandrze Majkowskim. Należy on bowiem do sztandarowych postaci ruchu kaszubsko-pomorskiego. W ruchu kaszubskim trzeba go postawić obok tak wielkich postaci jak Florian Ceynowa, Hieronim Derdowski, ksiądz Bernard Sychta i Lech Bądkowski. Książka H. Hirsza pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego” ma znamiona pracy naukowej. Pierwotnie została zaplanowana jako praca doktorska. Jedynie względy doktrynerskie systemu komunistycznego i niechęć prof. Andrzeja Bukowskiego, uniemożliwiły realizację tego celu. Rzeczywiście jednak „Kronikę” czyta się jako solidną i starannie udokumentowaną publikację. Autor pokazuje swojego bohatera na szerokim tle społecznym i kulturowym. Wskazuje na ogromną pasję A. Majkowskiego, jego wielką miłość do Pomorza i Kaszub. Nie ukrywa jednak też pewnych wyostrzonych cech charakteru. Bowiem A. Majkowski był bardzo wyrazistą postacią i nie ukrywał swoich ocen i poglądów. Być może, że czasem formułował je zbyt otwarcie i surowo. O takich niepospolitych postaciach czasem mówi się wielka postać, ale z trudnym charakterem.

Książkę A. Hirsza pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego” czyta się dobrze, a nawet bardzo dobrze. W jakimś sensie jest to historia o Pomorzu, o Diecezji Chełmińskiej, o Kościerzynie, Gdańsku i Sopocie. Naturalnie jest to wielowątkowa historia opowiedziana na przykładzie bardzo interesujących, trudnych i złożonych losów A. Majkowskiego. Dobrze, że na końcu książki, dla bardziej dociekliwych czytelników, załączono przypisy i nade wszystko obszerny wybór bibliografii.

Książka A. Hirsza pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego” w dość przystępny i w gruncie rzeczy ciekawy sposób przybliża wielką i wybitnie zasłużoną postać dla Pomorza i Kaszub. Za życia nie brakowało A. Majkowskiemu przeciwników i opozycjonistów. Dlatego szerzej i lepiej jego działalności i dorobek zostały docenione już po śmierci. Dzisiaj nie da się wyobrazić ruchu kaszubsko-pomorskiego bez Aleksandra Majkowskiego. Nie przypadkiem też największa i bardzo wpływowa organizacja, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, ogłosiło rok 2008 – „Rokiem Aleksandra Majkowskiego”. Dobrze też się stało, że A. Majkowski doczekał się biografii historycznej, pióra prof. Józefa Borzyszkowskiego.

Książka pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego” dokumentuje dzieło wielkiej postaci i budzi do niego sympatię. Pokazuje jego liczne i trudne zmagania o realizację swoich idei i dochodzenie do swoich racji. Daje nam świadectwa zmagań o wolną Polskę, przybliża solidaryzm narodowy na Pomorzu (w Prusach zachodnich) w ciężkich latach niewoli zaboru pruskiego. Następnie ukazuje świt odradzającej się Polski. Wskazuje na głęboki żal pokolenia ówczesnych Polaków, szczególnie na Pomorzu, gdy Gdańsk, decyzją wielkich mocarstw na Konferencji Wersalskiej, pozostał poza granicami Polski. Takiej sytuacji nie wyobrażano sobie w najczarniejszych snach. Potem to Wolne Miasto Gdańsk, niestety, z rok na rok, stawało się coraz bardzie nieprzyjazne wobec Polski. Nasza „Kronika” nie ukrywa ostrych i gorących sporów o kształt II Rzeczypospolitej. Nie pomniejsza krzywdy jakiej doświadczali Kaszubi i szerzej Pomorzanie, z tytułu nie zawsze właściwego i godnego zachowania urzędników władzy centralnej. Pomorze powracające do Polski w 1920 roku miało szlachetne i wielkie marzenia, na miarę „szklanych domów” Stefana Żeromskiego. A. Majkowskie doświadczał całej złożoności losów Pomorza w II Rzeczypospolitej. W większym stopniu opowiadał się za władzą bardziej scentralizowaną i uporządkowaną. Miał sympatię dla marsz. J. Piłsudskiego, ale nie zawsze podzielał wszystkie zachowania obozu sanacyjnego, szczególnie po 1935 roku.

Książka pt. „Kronika życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego” może być podstawową lekturę dla miłośników i sympatyków Pomorza i Kaszub. Poznajemy dzięki niej wielkiego lidera regionalnego, publicystę, twórcę i pisarza, i to w wielu wymiarach. Na zakończenie wymieńmy największe życiowe dokonania A. Majkowskiego: czasopismo „Gryf”, szczególnie z lat 1908-1912, Towarzystwo Młodokaszubów i arcydzieło literatury kaszubskiej pt. „Życie i przygody Remusa”. Na oddzielną uwagę zasługuje „Historia Kaszubów”, którą autor pisał przez wiele lat. Jednakże historycy i znawcy literatury pomorskiej bardziej określają tą publikację jako opowieść o dziejach Kaszubów-Pomorzan. W sumie te dokonania, i dzieła, sytuują A. Majkowskiego wśród najwybitniejszych twórców, regionalistów ostatnich dwóch stuleci. Zatem z wielu i istotnych powodów, warto i trzeba przeczytać „Kronikę życia i twórczości Aleksandra Majkowskiego”.

poseł Jan Kulas