3.1 Basis: 5 elementen Psychosociale Hulp tijdens epidemie

We overlopen de vijf elementen van psychosociale steun bij rampen en passen deze toe op een dreiging. Deze inzichten helpen bij de verdere uitoefening van jouw hulpverlening.

Veiligheid bieden

De dreiging en onzekerheid zorgen voor een verhoogd angstniveau. Normale coping, zoals het zichzelf in veiligheid brengen is minder duidelijk. Je kan er niet van weglopen en niet zomaar tegen vechten.

Met de toegenomen angst zijn er bijhorende mentale en fysieke gevolgen. Een langdurige alarmstatus van het lichaam zorgt voor uitputting. Mensen slapen slecht, krijgen sneller hoofdpijn, zijn prikkelbaarder. Dit was rond 20 maart al goed merkbaar. Er is geen reden waarom de angst zou afnemen vóór april 2020. Integendeel: het ergste moet nog komen.

Gevolg voor de hulpverlening:
Daar waar we als hulpverlener gewoon zijn om mensen op te vangen (net) na het gevaar, zitten we er mee in. De sleutelzin "hier bent u veilig" werkt nu niet. We passen onze ambitie aan. We erkennen en kaderen de angst. We helpen mensen met hun angstmanagement. We beluisteren of ze zich al houden aan de maatregelen van de overheid, of ze hun handen wassen, ...

Gevoel van Rust

Bij "gewone" schokkende gebeurtenissen zien we ongeloof en ontreddering. Bij deze crisis zien we dit ook, samen met ons bijzondere aanpassingsvermogen. Ons vermogen ons aan te passen wordt getest tot de limieten. Het lijkt erop alsof we in een snel veranderende situatie zitten die we constant moeten monitoren. Dit is fout.
De situatie blijft dagen tot wekenlang dezelfde. De adviezen blijven dezelfde (handen wassen, afstand houden, binnen blijven...). Dit is een trage crisis.

Gevolg voor de hulpverlening: "hou het simpel".
Bij je individuele hulpverlening is het cruciaal om goed na te gaan hoe iemand begrijpt of niet begrijpt wat de impact van de situatie is op zichzelf.

Stel jezelf twee vragen:

• Welke infobron volgt men en hoe vaak.

• Begrijpt men de impact op zichzelf van deze langdurige onzekerheid.

Tijdens het luisteren bereik je wellicht een gevoel van rust, maar besef heel goed dat door het hogere angstniveau je uitleg en je tips minder onthouden worden. Hou het simpel.

Zelfredzaamheid of handelingsperspectief

De frustratie groeit, want men heeft het gevoel niets te kunnen ondernemen. Toch kan men veel doen, de uitdaging is het te blijven doen.

Gevolg voor de hulpverlening: Luister en overloop hoe iemand met de situatie omgaat. Benadruk de welke stappen men al genomen heeft. Geef prioriteit aan de zelfzorg en de zorg voor het gezin. Wijs op het belang van ritme. En wijs er op dat thuisblijven in deze crisis helpen is.

Gevoel van verbondenheid

Het gevoel van verbondenheid wordt op twee niveaus getest. Er is ten eerste de isolatie en de vraag om geen fysiek contact te hebben met anderen. Ten tweede is er de vrees om naasten te verliezen. Dit laatste gevoel is zeer sterk aanwezig bij mensen met kinderen en al zeker bij mensen met kinderen uit de risicogroep. Ook mensen in een rouwproces zullen hier meer moeilijkheden ondervinden.

Gevolg voor de hulpverlening:

1. Isolatie van anderen

Mensen met een klein netwerk zullen zich eenzamer voelen. Hier kan je de klassieke tips gebruiken die mensen stimuleren om in contact te blijven met anderen. Stimuleer ook deelname aan solidariteitsacties zoals applaus voor de zorgverlener of beertjes achter het venster. Benadruk dat thuisblijven een daad van solidariteit is.

2. Bezorgdheid om naasten

Hier zijn je mogelijkheden beperkter als hulpverlener. Net als bij angst moet je hier denken aan management van dit gevoel. Je kan hier verzachting krijgen door erkenning te bieden en te normaliseren.

Hoop of toekomstperspectief

De hoge onrust zorgt ervoor dat men het vermogen om perspectief te nemen verliest. Het tijdsperspectief raakt verloren.

Gevolg voor de hulpverlening:

Afhankelijk van het niveau van onrust blijf je met je adviezen dichter bij het heden. Stelt vragen als: "Wat ga je straks doen?", "Wat ga je nog doen vandaag?". Dit zal vaak al een inspanning vergen.

Mensen met een lager stressniveau kunnen verder in de toekomst kijken. Hen kan je voorstellen een weekplanning te maken.

Het is wel goed om een perspectief op langere termijn mee te geven, bvb. "Uit China komen hoopvolle berichten".

#samenerdoor.

Lees verder in deel 3.2 Uw voorbereiding als hulpverlener.