QUIZ IX. TYPOWE BŁĘDY. Dla uczniów szkół (ponad)podstawowych. (W PRZYGOTOWANIU)
POLECENIE: w kolejnych punktach wskazano nazwę (typ) pojawiających się w tekstach błędów wraz z przykładowym zdaniem. Wskaż ten wariant fragmentu tekstu (A., B., C. czy D.?), który nie budzi wątpliwości poprawnościowych w kontekście przykładowo przytoczonych wypowiedzi (z zachowaniem ich domyślnego sensu).
1. Błąd ortograficzny. Przykład: uczeń napisał wypracowanie „o żółwiu na saharze, który pżekraczał granice z pasją”.
A. Żółw przekraczał pustynię z pasją. B. Żółw przemierzał saharę w rytmie samby. C. Pustynia była gorąca, ale żółw nie tracił zapau. D. Żółw pżekraczał Sahare z pasjom.
2. Błąd leksykalny (niewłaściwy dobór słowa). Przykład: „byłem ambitny, nie odrobiłem więc lekcji, bo cenię wolność”.
A. Lubię wolność, odrobiłem więc zadania wcześniej. B. Byłem leniwy, nie odrobiłem więc lekcji. C. Zależało mi na czasie, zorganizowałem się więc dobrze i nie odrobiłem zadania. D. Ambicja nie pozwolił mi skupić się na nauce.
3. Błąd rzeczowy. Przykład: „Mieszko I koronował się w roku 1410 po bitwie pod Cedynią”.
A. Mieszko I przyjął chrzest w 966 roku. B. Bitwa pod Cedynią odbyła się w 972 roku. C. Mieszko I nie koronował się po bitwie pod Grunwaldem. D. Władysław Łokietek został koronowany w 1320 roku.
4. Błąd logiczny (gdy coś jest mało prawdopodobne). Przykład: „gdy miałem dwa lata, przeczytałem całą Trylogię”.
A. Mama czytała mi fragmenty książki przed snem. B. W wieku dwóch lat nie przeczytałem tomów dzieł Sienkiewicza, gdyż nie umiałem czytać. C. W szkole podstawowej zainteresowałem się literaturą. D. Trylogia zainteresowała mnie dopiero w liceum.
5. Pleonazm (tautologia). Przykład: „ojciec cofnął się do tyłu wstecz, bo zapomniał swojego własnego portfela”.
A. Musiał się wycofać wstecz. B. Cofnął się do tyłu. C. Wrócił po portfel do tyłu. D. Zorientował się, że zapomniał portfela i wrócił do domu.
6. Błąd składniowy (syntaktyczny, szyk w zdaniu). Przykład: „mama, że poszła do sklepu kupić chleb i mleko”.
A. Mama poszła do sklepu po chleb i mleko. B. Poszła mama, żeby zrobić zakupy, do sklepu. C. Mama, że poszła do sklepu. D. Mama wyszła, żeby zdążyć przed zamknięciem sklepu, wcześniej.
7. Błąd fleksyjny (odmiana wyrazów). Przykład: „na podłodze leżały wiele śmieci i skórki od bananów”.
A. Na podłodze leżały śmieci i skórki bananów. B. Leżały wiele śmieci i skórki. C. Na ziemi znajdowały się wielu śmieci. D. Skórki od bananów były rozrzucone wszędzie.
8. Błąd stylistyczny (i kolokwializm, czasem wulgaryzm). Przykład: „zaiste, mordę miał srogą”.
A. Jego twarz wyrażała srogi gniew. B. Zaiste, mordę miał srogą. C. Spoglądał groźnie. D. Wyglądał, jakby był bardzo zdenerwowany.
9. Błąd interpunkcyjny. Przykład: „proszę jedzcie tylko dzieci!”
A. Proszę, jedzcie tylko, dzieci! B. Proszę, jedzcie tylko dzieci! C. Proszę, jedzcie, tylko, dzieci! D. Proszę jedzcie tylko dzieci!
10. Powtórzenie (niezamierzone) struktury składniowej (redundancja). Przykład: „i przyszedł, i usiadł, i zjadł, i wypił”.
A. Przyszedł, usiadł, zjadł i wypił. B. Wszedł, zjadł, wypił i wyszedł. C. I przyszedł, i usiadł, i zjadł. D. Przyszedł, zajął miejsce i rozpoczął posiłek.
11. Błąd fonetyczny (przejęcie formy wyrazu zasłyszanego i identyczne oddanie go w piśmie). Przykład: „byłem u wuja na łódzce”.
A. Byłem u wuja na łódce. B. Byłem u wuja na łódzce. C. Pływaliśmy łódką po jeziorze. D. Spędziłem weekend na wodzie.
12. Błąd semantyczny (znaczeniowy, leksykalny, nielogiczne użycie słowa). Przykład: „byłem ekspresyjnie spóźniony”.
A. Bardzo się spóźniłem. B. Byłem ekspresyjnie spóźniony. C. Pojawiłem się z ciekawym opóźnieniem. D. Spóźniłem się krwawo.
13. Błąd kolokacyjny (frazeologiczny, niewłaściwe zestawienie słów). Przykład: „nie zasypywać gruszki w popiele”.
A. Zasnął z gruszkami w dłoniach. B. Popiół wybrudził gruszki. C. Nie zasypiać gruszek w popiele. D. Oto jest duże wykroczenie.
14. Błąd z przesadną metaforą (zgrzyt stylistyczny). Przykład: „w sercu mego rozumienia zabrakło prądu”.
A. Nie mogłem tego zrozumieć. B. W sercu mego rozumienia zabrakło prądu. C. Nie pojmowałem sensu rozumienia. D. Mój umysł odmówił współpracy i wyłączył elektryczność sąsiadom.
15. Błąd w związku rządu i zgody (naruszenie tego związku). Przykład: „te drzewo miała piękne liście”.
A. To drzewo miało piękne liście. B. Te drzewo miała liście. C. Tamte drzewo zachwycało kolorami. D. Liście drzewa były wielobarwny.
16. Błąd językowy ze zbędnym anglicyzmem. Przykład: „Zrobiłem reaserch i mam insight”.
A. Przeprowadziłem analizę. B. Uzyskałem ciekawe spostrzeżenia. C. Zrobiłem reaserch i mam insight. D. Zdobyłem nową wiedzę na temat problemu, którego badać nie należy.
17. Błąd liczby mnogiej w rzeczownikach zbiorowych (fleksja). Przykład: „zebrałem dużo śniegów”.
A. Spadło dużo śniegu. B. Zebrałem dużo śniegów. C. Śnieg przykrył całe podwórko i sporo go usypałem przed domem. D. Było mnóstwo białego puchu.
18, Błąd frazeologiczny. Przykład: „podjął rękawicę i rzucił go na stół”.
A. Rzucił rękawicę jako wyzwanie na blat stołu. B. Podjął rękawiczkę i rzucił ją w kąt. C. Zdecydował się na rywalizację rękawiczkami. D. Przyjął wyzwanie bez wahania.
19. Błąd hiperbolizacji (z domieszką pleonazmu). Przykład: „jak nie zdam, to umrę na śmierć”.
A. Bardzo się stresuję przed egzaminem. B. Umrę na śmierć, jak nie zdam. C. Zdam, jakoś sobie poradzę. D. Egzamin to duże wyzwanie.
20. Błąd elipsy (nieświadome pominięcie elementu koniecznego w zdaniu). Przykład: „jak w sklepie, kupiłem chleb”.
A. Kiedy byłem w sklepie, kupiłem chleb. B. Jak w sklepie, kupiłem. C. Poszedłem po chleb do sklepu. D. W sklepie kupiłem pieczywo.
21. Błąd gramatyczny (czas form czasownikowych). Przykład: „wczoraj pójdę do kina”.
A. Wczoraj byłem w kinie. B. Jutro pójdę na seans. C. Wczoraj pójdę do kina. D. W zeszłym tygodniu byłem na filmie w kinie.
22. Błąd neosemantyczny (tworzenie własnych, nielogicznych znaczeń). Przykład: „to było bardzo moralne z jego strony, że nie oddał pieniędzy”.
A. To nie było uczciwe. B. To było bardzo moralne z jego strony. C. Postąpił etycznie. D. Nie powinien oddawać pieniędzy.
23. Błąd kontaminacji (zmieszanie dwóch fraz, ocierających się o pleonazm). Przykład: „nie spał przez sen”.
A. Nie spał przez całą noc. B. Nie spał przez sen. C. Nie męczyła go bezsenność. D. Leżał z zamkniętymi oczami, aż się obudził.
24. Błąd w użyciu trybu warunkowego. Przykład: „jakbyś nie przychodził, to byśmy poszli”.
A. Gdybyś nie przyszedł, poszlibyśmy. B. Jakbyś nie przychodził, to byśmy już wrócili, nie wychodząc w ogóle. C. Gdybyś został w domu, wszyscy byliby z tobą. D. Poszlibyśmy, gdybyś przyszedł.
25. Błąd kontaminacyjny, np. z użyciem idiomu (odmiana błędu frazeologicznego). Przykład: „zjadł ciastko i wyszedł suchą nogą”.
A. Zjadł ciastko i został ukarany. B. Zjadł ciastko i wyszedł suchą stopą. C. Uniknął konsekwencji. D. Mimo wszystko – nie uniknął konsekwencji z powodu spożycia ciastka.
26. Lapsus (przejęzyczenie, zwyczajna pomyłka). Przykład: „nosił trawę i wtedy właśnie przyszła wiadomość”.
A. Kosił trawę i wtedy właśnie przyszła wiadomość. B. Kosił kawę i wtedy właśnie przyszła wiadomość. C. Nosił sławę i wtedy właśnie przyszła wiadomość. D. Głosił trawę i wtedy właśnie przyszła wiadomość.
27. Uogólnienie (słowa-wytrychy). Przykład: „jutro będą te rzeczy wyjaśnione”.
A. Jutro będą te rzeczy z prania wybielone. B. Jutro będą te wątpliwe zapisy wyjaśnione. C. Jutro nie będą te zakupy podrobione. D. Jutro nie będą te usterki naprawione.
28. Literówka (pomyłka w zapisie/druku). Przykład: „na nartach polskiej literatury dawnej”.
A. Na nartach polskiej literatury dawnej. B. Na fartach polskiej literatury dawnej. C. Na kartach polskiej literatury dawnej. D. Na Martach polskiej literatury dawnej.
29. Przesada (nadmiar). Przykład: „w tym mieście wszystko jest piękne”.
A. W tym mieście wszystko jest wstrętne. B. W tym mieście tylko noc jest piękna. C. W tym mieście nic nie jest piękne. D. W tym mieście jest wiele piękna.
30. Niedopowiedzenie (z rodzaju uproszczeń, skrótów myślowych, uniemożliwiających precyzyjne rozumienie). Przykład: „brama przesuwna otwiera się w lewo i w prawo”.
A. Brama przesuwna otwiera się w lewo i w prawo. B. Brama przesuwna otwiera się w lewo. C. Brama przesuwna otwiera się w prawo i w lewo. D. Brama przesuwna otwiera się w lewo, gdy stoisz przed posesją.
31. Stygmatyzacja. Przykład: „ten ślepy gamoń z szóstej klasy nic nie widzi i nic nie rozumie!”
A. Ten ślepy gamoń nic nie kapuje. B. Ten uczeń z szóstej klasy ma dużą wadę wzroku, dlatego z trudem przychodzi mu nauka. C. Ten ślepy gamoń nic nie widzi i rozumuje na opak. D. Ten ślepy gamoń jest nic niewart.
32. Niestosowność (kolokwializmy). Przykład: „chłop z rządu ogłosił rozporządzenie”.
A. Chłop z rządu ogłosił rozporządzenie. B. Facet z rządu ogłosił rozporządzenie. C. Minister ogłosił rozporządzenie. D. Gość z rządu ogłosił rozporządzenie.
33. Mowa nienawiści (z zamierzoną i niesprawiedliwą przesadą). Przykład: „średniowieczny motłoch żył w brudzie i smrodzie, nie dziwne więc, że również i o głodzie”.
A. Ludzie w średniowieczu żyli jak bydło. B. Średniowieczny motłoch nie zasługuje na szacunek. C. Średniowieczne społeczeństwo wskutek swoich zaniedbań roznosiło tylko choroby i zarazy. D. W średniowieczu ludzie nie dysponowali odpowiednimi środkami higienicznymi i musieli stawić czoło trudnym warunkom bytowym.
34. Innowacyjność terminologiczna (pozorna). Przykład: „1. poł. XIX wieku to nie tylko wielka literatura, bo ta wpłynęła również na romantyzację procesów produkcji”.
A. Romantyzacja natchnęła umysły inżynierów, by stworzyć maszynę parową. B. Bez romantyzacji nie byłoby cywilizacji. C. Romantyzm zaznaczył się na terenach polskich w 1. poł. XIX wieku, podobnie jak rozwój technologiczny. D. Wiadomo, że romantyzm i romantyzacja idą ze sobą w parze.
35. Syntaktyka (repetycje, powtórzenia). Przykład: „to wiadro mieści 10 l wody, która jest zanieczyszczona osadem, który się pojawił w czasie, w którym wiadro stało na powietrzu, które jest zanieczyszczone smogiem, który powstał w efekcie stosowania niewłaściwych paliw, których nie wolno już stosować”.
A. Wiadro, w którym jest woda, która jest brudna od brudu, który powstał na dnie, które nie jest dziurawe. B. W stojącym na zewnątrz wiadrze jest brudna woda, widać na niej osad, ten ostatni powstał wskutek zanieczyszczeń powietrza, ponieważ znajduje się w nim wiele niepożądanych gazów – efekt stosowania nieekologicznych paliw. C. Mowa o wiadrze bez zaimka względnego „który” jest niemożliwe. D. Wiadomo, że w każdym wiadrze woda jest brudna.
36. Skrajny subiektywizm. Przykład: „poruszanie się na hulajnodze w mieście jest najlepsze, bardzo szybko można dotrzeć w każde miejsce, nigdy nie miałem wypadku, to bezpieczne i każdy taki pojazd powinien mieć!”
A. Niestety, zdarzają się poważne wypadki z udziałem osób jeżdżących na hulajnogach. B. Hulajnoga jest znakomitym rozwiązaniem dla osób niepełnosprawnych ruchowo. C. Hulajnogom nie można odmówić pierwszeństwa przejazdu na chodniku. D. Posiadanie hulajnóg elektrycznych absolutnie nie wpływa na zmiany klimatyczne.
37. Nieuzasadniona apoteoza, pochwała. Przykład: „mój wnuk w wieku trzech lat umiał na pamięć całego Pana Tadeusza i z powodzeniem recytował epopeję narodową publicznie”.
A. Publiczna recytacja to deklamacja jakichś treści w gronie najbliższej rodziny. B. Mój wnuk w wieku jednego roku umiał na pamięć całego Pana Tadeusza. C. Mój wnuk w wieku dwóch lat umiał na pamięć całego Pana Tadeusza. D. Wnuk czasem wypowiadał fragmenty Pana Tadeusza podczas spotkań rodzinnych, było sporo śmiechu, bo nie rozumiał, co to np. „dzięcielina”.
38. Lekceważenie autorytetów. Przykład: „przecież to oczywiste, nie trzeba niczego sprawdzać, w książkach naukowcy piszą same bzdury, poza tym to ściana tekstu, kto by to chciał czytać?!”
A. Jak coś widzę, to na pewno takie jest. B. Gruntowne rozeznanie w dowolnym temacie wymaga licznych kwerend, studiów i wielu lektur. C. Czytanie to strata czasu; każdy wie, jak zbudować dom – trzeba zacząć od piwnicy. D. Wszyscy uczeni otrzymali swoje tytuły naukowe za głupoty, jakie napisali.
39. Bogactwo egzemplifikacyjne (sugestia pozornej erudycji). Przykład: „długo mógłbym o tym mówić, ale nie ma na to czasu”.
A. Zakładam, że nikt nie ma czasu i trzeba egzamin szybko skończyć. B. Na szczęście nikt nigdy nie ma czasu. C. Nic nie wiem na ten temat, ale nie mogę tak powiedzieć – nie wypada; lepiej jeśli powiem, że wiem, ale nie powiem, bo jest mało czasu. D. Wszyscy dziwią się, że nie ma czasu, bo... jest go sporo.
40. Pozorne wsparcie autorytetem. Przykład: „od lat po sąsiedzku mieszkam z prof. Janem Miodkiem, to chyba muszę się wyznawać na polskiej mowie”.
A. Znajomość wybitnego językoznawcy ze sklepu czy z klatki schodowej nie prowadzi do uzyskania choćby namiastki jego wiedzy. B. Gdy widzę prof. Jana Miodka, od razu umię mówić po polsku. C. Profesor Miodek na korytarzu powiedział mi „dzień dobry”, a ty go nawet nie znasz! D. Jak profesor Miodek mówi, wreszcie rozumię.
Wersja interaktywna Quizu IX w jego wariancie. (30.07.2025)