ลำไยอบแห้ง “สีทองลำพูน”: เรื่องเล่าจากภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่มาตรฐานสากล

บทนำ

เช้าตรู่ปลายฤดูเก็บเกี่ยว กลิ่นหอมหวานของลำไยคละเคล้ากับควันไฟจากไม้ลำไยที่ถูกใช้เป็นเชื้อเพลิงในโรงอบเล็ก ๆ ของชุมชน บ้านเชตวัน จังหวัดลำพูน ภาพเหล่านี้คือรากเหง้าของภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ถ่ายทอดต่อกันมาหลายชั่วอายุคน จนกลายเป็น “ลำไยอบแห้งเนื้อสีทองลำพูน” ซึ่งในปัจจุบันได้รับการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) และยกระดับสู่การค้าทั้งในและต่างประเทศ (Department of Intellectual Property, 2013).

อัตลักษณ์และมาตรฐาน GI

“ลำไยอบแห้งเนื้อสีทองลำพูน” มีเอกลักษณ์คือเนื้อสีทองนวล กลิ่นหอมหวานธรรมชาติ ไม่ปรุงแต่งสีหรือกลิ่น และต้องผลิตในพื้นที่จังหวัดลำพูนตามกรรมวิธีที่กำหนดในเอกสาร GI (Department of Intellectual Property, 2013). ลักษณะเฉพาะเหล่านี้ไม่เพียงสะท้อนความเป็นท้องถิ่น แต่ยังเป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้ผู้บริโภคเชื่อมั่นในคุณภาพและความปลอดภัย.

กรรมวิธีการผลิต

กระบวนการผลิตประกอบด้วยการคัดผลแก่จัด ทำความสะอาด ลวกผล และนำไปอบด้วยอุณหภูมิประมาณ 60–70°C เป็นเวลาหลายชั่วโมงจนเนื้อแห้งและได้สีทอง (National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards [ACFS], 2006a). หลังจากนั้นมีการคัดเกรด ตรวจสอบความชื้นและสิ่งปนเปื้อน ก่อนจะบรรจุภัณฑ์และติดฉลากตามมาตรฐานที่กำหนด (ACFS, 2006b).

บรรจุภัณฑ์และการจัดจำหน่าย

บรรจุภัณฑ์ไม่เพียงช่วยรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ แต่ยังเป็นสัญลักษณ์สะท้อนอัตลักษณ์ท้องถิ่น โดยนิยมใช้ถุงลามิเนตกันความชื้นหรือกล่องของฝาก พร้อมระบุเครื่องหมาย GI อย่างชัดเจน (Department of Intellectual Property, 2013). ช่องทางจำหน่ายมีทั้งตลาดของฝากในท้องถิ่น ร้านค้า OTOP การค้าส่งไปยังอุตสาหกรรมแปรรูป และการจำหน่ายผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ (Community Development Department, 2021).

มาตรฐานและความปลอดภัย

เพื่อตอบโจทย์ตลาดและความปลอดภัยของผู้บริโภค ลำไยอบแห้งสีทองลำพูนจึงต้องผ่านมาตรฐาน GAP, GMP, HACCP และการสุ่มตรวจสอบความชื้นและการปนเปื้อน (ACFS, 2024). การควบคุมเหล่านี้ช่วยสร้างความเชื่อมั่นและเพิ่มศักยภาพการส่งออกของผลิตภัณฑ์.

แหล่งผลิตหลักในจังหวัดลำพูน

• วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านไร่
  ที่ตั้ง: 198 หมู่ 8 ตำบลอุโมงค์ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน 51150 จำหน่ายลำไยอบแห้งสีทองที่ผ่านมาตรฐาน GI ในราคาประมาณ 350–359 บาทต่อกล่อง สำนักงานจังหวัดลำพูน
  
  

• วิสาหกิจชุมชนลำไยอบแห้งเนื้อสีทอง (หมู่ 8 ตำบลอุโมงค์)
  รายละเอียดตรงกับที่อยู่ข้างต้น มีการขึ้นทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชนด้วย รหัสทะเบียน: 6-51-01-03/1-0002 smce2023.doae.go.th

• วิสาหกิจชุมชนบ้านสันป่าเหียง
  ตั้งอยู่ในชุมชนบ้านสันป่าเหียง หมู่ที่ 7 ตำบลมะเขือแจ้ อำเภอเมืองลำพูน เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่ดำเนินการผลิตลำไยอบแห้งเนื้อสีทองในท้องถิ่น travel.lamphunpao.go.th
  
  

• วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านริมร่อง
  ที่อยู่: 228 หมู่ 7 ตำบลมะเขือแจ้ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน 51000
  ในบทสัมภาษณ์กล่าวถึงการใช้ลำไยพันธุ์อีดอและอบด้วยเตาฟืน ให้ได้เนื้อกรอบ สีสวย พร้อมจำหน่ายภายใต้แบรนด์ “สวัสดี” จนส่งต่อสู่สนามบินสุวรรณภูมิโดย King Power ThaiPower.co
  
  

• บริษัท ฮองดา จำกัด (Hongda Group)
  ตั้งอยู่ในอำเภออุโมงค์ จังหวัดลำพูน เป็นผู้ผลิตลำไยอบแห้งสีทองที่ใช้เทคโนโลยีทันสมัยในกระบวนการผลิต มีเป้าหมายขยายกำลังการส่งออกอย่างต่อเนื่อง hongdagroup.net

สถานที่จำหน่าย (หน้าร้านและออนไลน์)

• ร้าน ลำไยถุงทอง
  จำหน่ายลำไยอบแห้งเนื้อสีทองคุณภาพสูง รับรองมาตรฐาน OTOP 5 ดาว และ GI Thailand โดยมีช่องทางออนไลน์ผ่านเว็บไซต์เพื่อขายปลีก/ส่ง toongtonglongan.com+1
  
  

• จำหน่ายผ่านช่องทางโซเชียลมีเดีย
  มีการโพสต์ขายผ่าน Facebook โดยเจ้าของหรือผู้ผลิต เช่น เพจที่เสนอราคา (AA, AAA, AAAA) และช่องทาง Line หรือโทรศัพท์ Facebook+2Facebook+2
  
  

• ตลาดของฝาก/บูธชุมชนและงาน OTOP
  ตัวอย่างเช่น ลำไยอบแห้งเนื้อสีทองของแบรนด์ “สวัสดี” เคยวางขายที่บูธ OTOP ในสนามบินสุวรรณภูมิ ซึ่งเป็นการขยายช่องทางสู่ตลาดต่างชาติโดยตรง ThaiPower.co

บทสรุป

“ลำไยอบแห้งสีทองลำพูน” ไม่ได้เป็นเพียงผลิตภัณฑ์อาหาร แต่ยังเป็นเรื่องเล่าของวิถีชีวิต ภูมิปัญญาท้องถิ่น และการปรับตัวให้เข้ากับมาตรฐานสากล การผสมผสานระหว่างความดั้งเดิมและความทันสมัยนี้ทำให้ผลิตภัณฑ์สามารถแข่งขันในตลาดได้อย่างยั่งยืน

เอกสารอ้างอิง 

• Community Development Department. (2021). OTOP products of Lamphun province. Ministry of Interior, Thailand.
  Department of Intellectual Property. (2013). Geographical indication registration: Lamphun golden dried longan. Ministry of Commerce, Thailand.

• National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards. (2006a). Dried longan flesh for processing (TAS 9-2006). Ministry of Agriculture and Cooperatives, Thailand.

• National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards. (2006b). Dried longan in shell (TAS 10-2006). Ministry of Agriculture and Cooperatives, Thailand.

• National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards. (2024). Longan standard (TAS 1-2024). Ministry of Agriculture and Cooperatives, Thailand.