ประเมินตนเองสู่อาชีพ

การวางแผนศึกษาต่อเพื่อเลือกอาชีพ

เมื่อจบการศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 แล้ว แต่ละคนจะต้องคิดว่าจะเรียนต่อหรือจะทำงาน ทุกคนควรมีการวางแผนชีวิตในการศึกษาต่อไว้ล่วงหน้า เมื่อเรียนจบแล้วจะได้ประกอบอาชีพตามที่ต้องการ และตรงกับความสนใจและความถนัด และสามารถปฏิบัติได้ตามที่วางแผนไว้ ก็เชื่อว่าทุกคนต้องประสบความสำเร็จในชีวิตการศึกษาต่อและการประกอบอาชีพซะว่าจะสามารถทำให้ตัดสินใจหรือวางแผนแนวทางศึกษาต่อและประกอบอาชีพได้ถูกต้องเหมาะสมกับตนเองมากที่สุด ซึ่งการวางแผนศึกษาต่อเพื่อเลือกอาชีพควรมีปัจจัยต่างๆพิจารณาประกอบดังนี้

1. ต้องรู้จักตนเอง

1.1 ความชอบหรือความสนใจของบุคคล ในการเลือกอาชีพที่เหมาะสมกับตนเองควรนำเอาผลการสำรวจด้านต่างๆ มาประกอบการพิจารณา เช่นมีบุคลิกภาพแบบใด ความสามารถด้านใด ชอบทำกิจกรรมอะไรซึ่งจะช่วยให้พิจารณาตนเองได้ว่า ควรประกอบอาชีพอะไร ซึ่งหากเลือกอาชีพได้ตรงกับคุณสมบัติของตนเองก็จะทำให้ประกอบอาชีพนั้นได้อย่างมีความสุข และมีผลงานที่มีประสิทธิภาพ

1.2 ความถนัดของบุคคล การที่บุคคลจะวางแผนในอนาคตได้อย่างถูกต้องเหมาะสมกับตนเองได้นั้นบุคคลต้องรู้จักความถนัดของตนเอง ทุกคนมีความถนัด แต่ละด้านแตกต่างกันไป เมื่อทำสิ่งใดได้ดีก็จะทำให้มีความสุข และเกิดความภาคภูมิใจในตนเอง การรู้จักจุดด้อยของตนเองจะช่วยให้พัฒนาได้ถูกต้อง และเรียนรู้ที่จะปรับปรุงด้านที่ไม่ถนัด ความถนัดและความสนใจมักเป็นสิ่งที่คู่กันไปความถนัด อาจสังเกตได้จากการที่บุคคลทำกิจกรรมใดหรือสิ่งใดแล้วทำได้ดีคล่องแคล่ว ทำแล้วประสบความสำเร็จ

1.3 สติปัญญาและความสามารถ การที่จะดูว่าสติปัญญาหรือความสามารถดีหรือไม่ดีนั้นอาจดูได้จากผลการเรียนที่ผ่านมาในแต่ละวิชาที่สอบ ได้ผลการเรียนเป็นอย่างไรถ้าได้ผลการเรียนในวิชานั้นสูงก็แสดงว่าระดับสติปัญญาหรือความสามารถในการเรียนวิชานั้นสูง แต่ถ้าผลการเรียนในวิชานั้นต่ำก็แสดงว่าสติปัญญาหรือความสามารถในการเรียนวิชานั้นต่ำ ถ้าบุคคลรู้ว่าตนเองมีความสามารถด้านใดก็จะช่วยทำให้ เลือกแนวทางที่เหมาะสมกับตนเองมากที่สุด

1.4 ค่านิยม การที่บุคคลจะวางแผนอนาคตได้อย่างถูกต้องเหมาะสมกับตนเองได้นั้น ต้องรู้ค่านิยมในงานที่ตนยึดไว้เป็นหลักค่านิยมในตนเองมีผลต่อการเลือกแนวทางต่างๆในชีวิต การสำรวจค่านิยมในงานอาชีพจะช่วยชี้นำไปสู่อาชีพที่ตรงกับความต้องการของตนเอง มีโอกาสประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานสูง แต่ก็ควรจะนำคุณสมบัติด้านอื่นๆมาประกอบกับค่านิยมของตนเองด้วย เพื่อช่วยให้พิจารณาอาชีพที่ควรเลือกทำ เพื่อจะไปประกอบอาชีพในอนาคต

1.5 บุคลิกภาพ เป็นลักษณะเฉพาะตัวของแต่ละบุคคลด้านต่างๆทั้งภายนอกและภายใน

ภายนอก เช่น รูปร่าง หน้าตา กิริยา มารยาท การแต่งกาย ภายใน เช่น สติปัญญา ลักษณะอารมณ์ ลักษณะต่างๆของบุคลิกภาพ ไม่สามารถแยกเป็นส่วนๆออกจากกันได้ บุคลิกภาพของบุคคลถูกหล่อหลอมด้วยพันธุกรรม การเรียนรู้ วิธีปรับตัวของบุคคลและสิ่งแวดล้อม ต้องพิจารณาว่าอุปนิสัยใจคอของตนเองเป็นอย่างไร ควรได้รับการพัฒนาจนกลายเป็นความสามารถและลักษณะเฉพาะตัว ทำให้เป็นคนมีคุณภาพ ลักษณะบางอย่างอาจนึกไม่ถึงเพราะเป็นจุดเล็กๆ แต่อาจเป็นจุดที่ดีและเด่นของตนเองก็ได้ การสำรวจตนเองจะทำให้เลือกแนวทางชีวิตได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม

1.6 รูปร่างและลักษณะของร่างกาย สถานศึกษาหลายแห่งกำหนดคุณสมบัติ รูปร่างและลักษณะของทางร่างกายไว้ด้วย เช่น สถานศึกษาด้านทหาร ตำรวจ พลศึกษา จะต้องเป็นคนที่มีสุขภาพดีคือมีรูปร่างสมบูรณ์แข็งแรง (มีส่วนสูงสัมพันธ์กับน้ำหนัก) มีลักษณะสมชายและต้องไม่พิการทางสายตา

1.7 อายุ สถานศึกษาหลายแห่ง กำหนดอายุของผู้ที่จะเข้าศึกษาไว้ ซึ่งต้องนำมาประกอบการตัดสินใจ 1.8 เพศ บางสถานศึกษาได้กำหนดเพศเอาไว้ด้วย เพื่อความเหมาะสมและความคล่องตัวในการประกอบอาชีพ เช่น พยาบาล 1.9 สัญชาติและเชื้อชาติ สถานศึกษาบางแห่งจะกำหนดว่า ผู้เข้าศึกษาต่อต้องมีสัญชาติและเชื้อชาติตามสถานศึกษานั้นกำหนด ทั้งนี้ต้องสงวนสิทธิ์ในการประกอบอาชีพบางอาชีพเพื่อคนไทย เช่น อาชีพทหารหรือตำรวจ 1.10 เป้าหมายในอนาคต ควรตั้งเป็นเป้าหมายในอนาคตว่า ต้องการประกอบอาชีพใดเพื่อจะได้ศึกษาต่อในสาขาวิชาที่สอดคล้องกับอาชีพที่ตนเองสนใจ มีความถนัดและสอดคล้องกับบุคลิกภาพของตน 1.11 ผู้ปกครอง การที่จะเลือกศึกษาต่อหรือประกอบอาชีพ ควรขอคำปรึกษาจากผู้ปกครองก่อนเพื่อช่วยชี้แนะแนวทางให้ตัดสินใจได้อย่างถูกต้อง

2. ต้องรู้จักสิ่งแวดล้อม

ต้องดูข้อมูลเกี่ยวกับสถานศึกษาที่จะศึกษาต่อว่า มีที่ตั้ง ระยะทางไป-กลับระหว่างที่พักกับสถานศึกษาระเบียบการ หลักสูตร คุณสมบัติที่ต้องการ สวัสดิการ ค่าใช้จ่าย เป็นอย่างไรหรือข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพว่า ลักษณะงาน คุณสมบัติที่ต้องมี โอกาสก้าวหน้าในอาชีพ รายได้ สวัสดิการเป็นอย่างไร และอาชีพในอนาคตเป็นที่ต้องการของตลาดแรงงานหรือไม่

3. เปรียบเทียบข้อมูลของตนเองกับสิ่งแวดล้อม

เมื่อรู้จักตนเองด้านต่างๆ รู้จักข้อมูลเกี่ยวกับสถานศึกษาที่ต้องศึกษาต่อ หรือข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพแล้วให้นำข้อมูลที่เกี่ยวกับตนเองเปรียบเทียบกับข้อมูลสิ่งแวดล้อม ว่าเหมาะสมที่จะเลือกศึกษาต่อหรือประกอบอาชีพได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม กับอัตภาพของตนโดยมีการพิจารณาอย่างรอบคอบ

ก่อนตัดสินใจเลือกอาชีพจำเป็นต้องมีการวางแผนชีวิตด้านอาชีพตั้งแต่วัยเรียน ซึ่งเป็นการวางแผนระยะยาวที่ต้องใช้ระยะเวลานาน และใช้ความพยายาม การจะได้รับผลตอบแทนอย่างคุ้มค่าขึ้นอยู่กับองค์ประกอบ 2 ประการคือ

1.ปัจจัยภายนอก ได้แก่ ข้อมูลอาชีพเป็นข้อมูลที่มีขอบข่ายกว้างขวางมากซึ่งสรุปได้ดังนี้ 1.1 แนวโน้มของตลาดแรงงาน เป็นข้อมูลเกี่ยวกับความต้องการผู้ทำงานในด้านต่างๆในปัจจุบันและพยากรณ์ที่จะมีความต้องการเพิ่มขึ้นหรือลดลงใน 1.2 ลักษณะงาน งานที่จะต้องทำเป็นประจำมีลักษณะอย่างไร ที่ทำงานจะต้องทำอะไรบ้าง เป็นงานที่ทำให้เกิดความเพลิดเพลินหรือก่อให้เกิดความเบื่อหน่าย 1.3 สภาพแวดล้อมของงาน ได้แก่ สภาพแวดล้อมและบรรยากาศของงานเ ช่น ร้อน เย็น ชื้น แห้ง เปียก ฝุ่นละออง สกปรก เสียงดัง ในอาคารกลางแจ้ง ในโรงงานมีสารพิษ มีความขัดแย้ง 1.4 คุณสมบัติของผู้ประกอบอาชีพ อายุ ได้มีการกำหนดช่วงอายุในการทำงานและเกษียณไว้อย่างไร

·เพศ อาชีพนั้นๆโดยทั่วไปเป็นอาชีพสำหรับเพศหญิงหรือเพศชายหรือให้โอกาสแก่ทั้งหญิง

ทั้งชายหรือให้โอกาสแก่เพศใดเพศหนึ่งมากกว่า

1.5 การเลือกประกอบอาชีพ การประกอบอาชีพต้องมีวิธีการอย่างไร โดยการสมัครงานกับนายจ้างด้วยตนเอง ต้องมีการสอบสัมภาษณ์ หรือต้องสอบข้อเขียนด้วย ถ้าเป็นการประกอบอาชีพอิสระต้องใช้ทุนทรัพย์เพื่อดำเนินกิจการมากน้อยเพียงใด

1.6 รายได้ ในการประกอบอาชีพนั้นควรพิจารณาว่าจะมีรายได้เป็น วัน สัปดาห์ เดือน ปี โดยเฉลี่ยแล้วเป็นเงินจำนวนเท่าใด

1.7 ความก้าวหน้า อาชีพนั้นจะมีความก้าวหน้าเพียงใด จะต้องมีการศึกษาอบรมเพิ่มเติม มีความสามารถหรือประสบการณ์อย่างไรจึงจะได้เลื่อนขั้นมากน้อยเพียงใด การประกอบอาชีพเดิมนำไปสู่อาชีพใหม่หรือไม่

1.8 การกระจายของผู้ประกอบอาชีพ มีผู้ประกอบอาชีพมากน้อยเพียงใด และกระจายอยู่ทั่วประเทศหรือมีอยู่เพียงบางจังหวัด ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น ประกอบอาชีพใดก็ได้หรือจะต้องอยู่ที่ใดที่หนึ่งโดยเฉพาะ

1.9 ข้อดีและข้อเสีย อาชีพแต่ละอย่างย่อมมีทั้งข้อดีและข้อเสียขึ้นอยู่กับความพอใจและความต้องการของผู้ประกอบอาชีพ ของแต่ละคน งานบางอย่างอาจมีการทำงานล่วงเวลา ทำงานในวันเสาร์อาทิตย์หรือวันหยุด และเดินทางไปปฏิบัติในท้องที่อื่นๆ งานบางอาชีพมีความมั่นคงกว่างานอาชีพอื่น

ปัจจัยภายใน โดยแบ่งออกเป็น 2.1 ปัจจัยส่วนบุคคล เช่นความสนใจ บุคลิกภาพ สติปัญญา ความถนัด ทักษะความสัมฤทธิ์ผล ประสบการณ์ แรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ผล ความรับผิดชอบ ความอุตสาหะ ความตรงต่อเวลา ความอบอุ่น เพศ เชื้อชาติ

2.2 ปัจจัยเกี่ยวกับโครงสร้างของค่านิยม