Địa bàn địa chất và ứng dụng
Cấu tạo địa bàn địa chất
Các ứng dụng của địa bàn
Xác định phương hướng: Xem hướng tuyến, hướng kéo dài của địa hình hay địa vật, hướng nhà (xem phong thủy)...
Xác định các yếu tố thế nằm (góc phương vị đường hướng dốc, góc phương vị đường phương và góc dốc) của các cấu tạo địa chất: mặt lớp, khe nứt, đứt gãy, mặt phiến
Thế nằm của một cấu trúc đơn nghiêng
Đường phương: là đường thẳng nằm ngang trên mặt phẳng nghiêng, chỉ phương kéo dài của mặt nghiêng cần đo
Đường dốc: là đường dốc nhất trên mặt nghiêng
(Như vậy, đối với mặt phẳng nghiêng sẽ có vô số đường phương song song với nhau và cũng có vô số đường dốc song song với nhau).
Đường hướng dốc: là đường thẳng nằm ngang, vuông góc với đường phương và chĩa theo hướng cắm của mặt nghiêng, chỉ hướng cắm của mặt nghiêng cần đo. Đường hướng dốc là hình chiếu của đường dốc lên mặt phẳng nằm ngang.
Góc phương vị đường phương : góc lêch giữa đường phương và hướng bắc
Góc phương vị đường hướng dốc : góc lệch giữa đường hướng dốc và hướng bắc
Góc dốc : góc nghiêng của mặt phẳng nghiêng so với mặt phẳng nằm ngang, chính là góc giữa đường dốc và đường hướng dốc.
Để xác định góc phương vị của một đối tượng nào đó, ta giữ địa bàn ở độ cao tương ứng với eo người, điều chỉnh địa bàn ở vị trí nằm ngang, nhìn xuống gương của địa bàn và định hướng sao cho mục tiêu, tâm của kim địa bàn và đường ngắm trên mặt gương tạo thành một đường thẳng. Khi đã xác định được chính xác hướng của đối tượng, góc phương vị có thể xác định tại điểm giao giữa kim chỉ bắc của địa bàn.
Đo thế nằm: tại vị trí đo đạc, xác định đường phương bằng cách điểu chỉnh địa bàn nằm ngang (bọt thủy ở vị trí trung tâm) với cạnh dài của địa bàn áp vào mặt của cấu tạo. Đọc góc phương vị đường phương theo đầu kim địa bàn thích hợp. Góc dốc được xác định bằng cách áp cạnh của địa bàn xuống mặt cấu tạo và điểu chỉnh cho mặt địa bàn thẳng đứng và vuông góc với đường phương, điểu chỉnh thanh bọt thủy tới vị trí trung tâm và đọc số trên vòng chia độ tại vị trí kim chỉ độ dốc. V