Hình 1. Viêm bờ mi trước
Hình 2. Viêm bờ mi sau
1.Định nghĩa
Viêm bờ mi là tình trạng viêm ở bờ mi mắt trước hoặc bờ mi mắt sau. Viêm bờ mi trước thể do staphylococcus hoặc thể tăng tiết bã nhờn do nấm Pityrosporum ovale. Viêm bờ mi sau do tăng tiết bã nhờn tuyến meibomius (meibomian seborrhoea) hoặc do viêm tuyến Meibomius (meibomianitis).
2.Lâm sàng
Viêm bờ mi trước:
- Kích thích, đỏ mắt, rát bỏng, chảy nước mắt, mỏi mắt do điều tiết.
- Mi mắt: Đóng vảy và đóng váng dọc theo chân lông mi. Cương tụ bờ mi, rụng lông mi. Loét hoại tử nang lông mi.
- Giác mạc: Loét biểu mô dạng chấm (VGM chấm cực dưới), tân mạch và thâm nhiễm vùng rìa giác mạc.
Viêm bờ mi sau:
- Triệu chứng không đặc hiệu mạn tính: Vảy mi, đỏ mắt, cảm giác dị vật, nhìn mờ, chảy nước mắt, cảm giác bỏng rát
- Mi mắt:
+ Tăng tiết bã nhờn của tuyến meibomius: chất tiết quá nhiều kèm tình trạng viêm ít.
+ Viêm tuyến meibomius: lỗ tuyến dãn và nổi rõ, nút kín, lôi kéo xê dịch.
+ Với thời gian: Chế tiết của tuyến meibomius đục mờ và hoặc giảm; Dãn thậm chí teo tuyến meibomius; Dày và đỏ bờ mi; Rụng lông mi một phần; Khuyết mi; Dãn mạch.
- Kết mạc: Xung huyết lan tỏa. Tăng sản nhú. Nhuộm hồng bengal (+). Phim nước mắt có mảnh vỡ, nổi bọt xà phòng, TBUT giảm.
- Giác mạc: viêm kết giác mạc do tuyến meibomius, bệnh giác mạc chấm nông ở cực dưới giác mạc.
- Da: Viêm da tăng tiết bã nhờn, mụn trứng cá, cứng da tăng tiết bã nhờn.
3.Cận lâm sàng
Lấy chất tiết ở bờ mi xét nghiệm vi sinh học trong những trường hợp bệnh kéo dài, không đáp ứng với điều trị.
4.Điều trị
-Nguyên tắc điều trị chung
Vệ sinh mi mắt; loại bỏ nguyên nhân gây viêm bờ mi; giảm thiểu tối đa tình trạng viêm và các tác động xấu khác đến bề mặt nhãn cầu như khô mắt, viêm kết giác mạc…Phòng ngừa biến chứng giác mạc.
-Các phương pháp điều trị
Viêm bờ mi trước: Vệ sinh mi mắt 2 lần/ngày bằng đánh bờ mi (gỡ lấy vẩy và chà rửa bờ mi bằng champoo dành cho trẻ em), chườm ấm mi mắt trong 15 phút x 2-4 lần/ngày và massage mi mắt. Kháng sinh tại chỗ như mỡ erythromycin, ofloxacin, gatifloxacin, levofloxacin... Nếu có biểu hiện viêm thì tra mỡ corticosteroid vào bờ mi và lông mi hoặc thoa dung dịch selenium sulfite để giảm viêm. Trong trường hợp bệnh dai dẳng thì dùng kháng sinh toàn thân như oxacilline, Doxycycline, erythromycine.
Viêm bờ mi sau: Vệ sinh mi mắt 2 lần/ngày bằng nặn tuyến bờ mi (day ấn chất tiết ứ đọng ra khỏi tuyến meibomius), chườm ấm mi mắt trong 15 phút x 2-4 lần/ngày, Massage mi và rửa sạch bờ mi. Tra mỡ kháng sinh (erythromycin, bacitracin, gentamicin, Sulfacetamide, chloramphenicol, fucithalmic) 3lần/ngày trong 3tuần. Nếu có tổn thương giác mạc thì doxycyclin 100mg x 1viên/ngày hay erythromycin 250mg x 4viên/ngày uống trong 8tuần. Trong trường hợp nặng, Corticosteroids (prednisolone acetat 0.5%, loteprednol, fluorometholone) nhỏ 3-4lần/ngày trong 2 tuần và cyclosporine 0.05% nhỏ 2lần/ngày. Điều trị khô mắt và bệnh ngoài da đi kèm. Các biện pháp khác tác động lên tuyến bờ mi như làm thông lỗ tuyến Meibomius, Laser tăng cường.