100 Anniversaire / Jarig !
L'occupation du territoire de Berchem-Sainte-Agathe est le résultat de nombreux changements historiques. Avant de se projeter dans l'avenir, il est essentiel de comprendre ces transformations passées. Le processus d'urbanisation de notre commune s'est étalé sur environ 120 ans. Jusqu'à la fin du 19ème siècle, Berchem-Sainte-Agathe était principalement une zone rurale, ses terres agricoles alimentant Bruxelles, alors en pleine expansion grâce à la révolution industrielle.
Le développement urbain a été largement déterminé par la création de voiries, essentielles non seulement pour la desserte de nouveaux quartiers, mais aussi pour définir l'alignement des bâtiments. Sept processus historiques clés ont façonné le Berchem-Sainte-Agathe que nous connaissons aujourd'hui, parmi lesquels le plan "Gisseleire-Versé" occupe une place centrale. Ce plan visionnaire a marqué un tournant dans l'urbanisation de notre quartier, établissant les bases d'une organisation moderne et cohérente de l'espace urbain.
De huidige bezetting van het grondgebied van Sint-Agatha-Berchem is het resultaat van vele historische veranderingen. Voordat we ons op de toekomst richten, is het essentieel om deze historische transformaties te begrijpen. Het verstedelijkingsproces van onze gemeente strekte zich uit over ongeveer 120 jaar. Tot het einde van de 19e eeuw was Sint-Agatha-Berchem voornamelijk een landelijke zone, waarvan de landbouwgronden Brussel, toen in volle expansie door de industriële revolutie, van voedsel voorzagen.
De stadsontwikkeling werd grotendeels bepaald door de aanleg van wegen, die essentieel waren niet alleen voor de ontsluiting van nieuwe wijken, maar ook voor het bepalen van de rooilijn van de gebouwen. Zeven historische processen hebben het Sint-Agatha-Berchem van vandaag vormgegeven, waarbij het plan "Gisseleire-Versé" een centrale rol speelt. Dit visionaire plan markeerde een keerpunt in de verstedelijking van onze wijk en legde de basis voor een moderne en coherente organisatie van de stedelijke ruimte.
En mauve / in paars : Plan Gisseleire-Versé
Il y a pour commencer l’aménagement au milieu du 19ème siècle de la ligne de chemin de fer n°50, laquelle a marqué une césure territoriale dont les effets, toujours marqués aujourd’hui, ont été ressentis dès le début du 20ème siècle.
In de eerste plaats werd rond het midden van de 19e eeuw spoorlijn 50 aangelegd die dwars door het grondgebied sneed; de effecten daarvan, die ook nu nog merkbaar zijn, deden zich vanaf het begin van de 20e eeuw voelen.
Dès 1904, l’Etat Belge décrète l’aménagement de l’avenue Charles Quint (et de l’avenue des Bardanes). Reliant le nouveau quartier du « plateau de Koekelberg » à la chaussée de Gand (dont le tracé date quant à lui du début du 18ème siècle), cette « avenue Louise » de l’ouest bruxellois devait servir de colonne vertébrale à une nouvelle extension de l’agglomération bruxelloise (à Ganshoren en particulier). L’aménagement même de l’avenue Charles Quint ne se fera qu’au milieu des années 1930, en même temps que celui de la « chaussée de Gand détournée » (aujourd’hui dénommée la chaussée de Zellik). A la fin des années 1950, la dernière intervention de l’Etat Belge à Berchem-Sainte-Agathe consiste à relier l’avenue Charles Quint à l’autoroute de la mer. Un aménagement qui sera remanié au début des années 1980, suite au bouclage du ring (échangeur de Grand-Bigard).
In 1904 besloot de Belgische staat tot de aanleg van de Keizer Karellaan (en de Klissenlaan). Deze “Louizalaan” in het westen van Brussel, die de nieuwe wijk van het plateau van Koekelberg verbindt met de Gentsesteenweg (het tracé daarvan dateert van het begin van de 18e eeuw), moest de ruggengraat worden van een nieuwe uitbreiding van de Brusselse agglomeratie (met name in Ganshoren). De eigenlijke aanleg van de Keizer Karellaan vond, tegelijk met de aanleg van de “Omgelegde Gentsesteenweg” (nu bekend als de Zelliksesteenweg), pas halfweg jaren ‘30 van de vorige eeuw plaats. Eind jaren 1950 bestond de laatste ingreep van de Belgische regering in Sint-Agatha-Berchem uit de aansluiting van de Keizer Karellaan op de snelwegverbinding naar de kust. Die werd aan het begin van de jaren 1980 na voltooiing van de ring (verkeerswisselaar GrootBijgaarden) nog aangepast.
En 1911, la commune de Berchem-Sainte-Agathe adopte un plan de la Commune indiquant les rues projetées. Connu sous le nom de plan « Gisseleire-Versé », ce plan déterminera par la suite l’aménagement de:
L’avenue du Roi Albert
L'avenue de Selliers de Moranville
Les voiries du quartier Basilique :
Avenue Hélène
Avenue Laure
Avenue de Koekelberg…
Avenue Comhaire
Avenue Gisseleire-Versé.
Il consacrera aussi la transformation en voiries de nombreux chemins vicinaux.
In 1911 keurde de gemeente Sint-Agatha-Berchem een Gemeentelijk Plan goed met de geplande straten. Dit plan, bekend als het plan “Gisseleire-Versé”, zou later de aanleg bepalen van de:
Koning Albertlaan
Selliers de Moranvillelaan
De straten in de Basiliekwijk
Helenalaan
Lauralaan
Koekelberglaan, enz.
Comhairelaan Gisseleire-Versélaan.
Hierin komt ook de omvorming aan bod van talloze buurtwegen tot heuse straten.
Plan de la commune de Berchem-Sainte-Agathe indiquant les rues existantes ou projetés, ainsi que les voies les ralliant aux communes voisines, pour être annexé à la convention conclue entre: la commune de Berchem-Sainte-Agathe, la Fabrique de l'Église de Berchem-Sainte-Agathe, Monsieur Paul Gisseleire-Versé et Monsieur Louis Versé.
En 1922, l’aménagement de la Cité Moderne pose un geste urbanistique original pour l’époque. Il complète une vaste « Terra incognita » laissée par le plan « Gisseleire-Versé ».
De ontwikkeling van de Moderne Wijk in 1922 was een voor die tijd origineel stedenbouwkundig gebaar. Het voltooide een uitgestrekte “Terra incognita” die het plan “Gisseleire-Versé” achterliet.
Peu avant et après la seconde guerre mondiale, quelques voiries sont créées çà et là (rue des Alcyons, rue Braille, rue Van Overstraeten, rue Rémy, rue de la Métairie…) en dehors de toute vision globale. Ces aménagements ponctuels sont conçus comme des mises à jour à une échelle locale au plan « Gisseleire-Versé », une adaptation de celui-ci au gré des opportunités.
Kort voor de Tweede Wereldoorlog en daarna werden, zonder enige globale visie, hier en daar wat wegen aangelegd (Alcyonstraat, Braillestraat, Van Overstraetenstraat, Rémylaan, Boerderijstraat, enz.). Deze selectieve ontwikkelingen zijn opgevat als lokale updates van het plan “Gisseleire-Versé”, als het ware een aanpassing ervan aan de mogelijkheden.
En 1956, le Plan Général d’Aménagement, aussi connu sous le nom de plan « Housiaux », reconsidère l’ensemble de la question. Il arrête un ambitieux programme d’urbanisation de tout le territoire berchemois. Les voiries du plateau du Potaerde, les rues du Jardinage et de la Serre, l’avenue du Hunderenveld, etc. sont aujourd’hui l’héritage de ce plan.
In 1956 werd de hele kwestie in het Algemeen Plan van Aanleg, ook gekend als het Housiauxplan, herbekeken. Dat plan pakte uit met een ambitieus draaiboek voor de verstedelijking van het volledige Berchemse gebied. Vandaag behoren de wegen op het plateau van Potaarde, de Tuinbouw- en Serrestraat, de Hunderenveldlaan, enz. tot de erfenis van dit plan.
À partir de la fin des années 1970 (et de l’abandon des ambitions portées par le plan Housiaux), les développements de nouvelles voiries (et a fortiori de quartiers) prendront un caractère géographique beaucoup plus limité (clos), régi par l’adoption de P.P.A.S. ou de permis de lotir. Ces développements viendront se raccrocher aux structures de voiries antérieurement développées.
Vanaf het einde van de jaren 1970 (nadat de ambities van het Plan Housiaux werden opgeborgen) kreeg de ontwikkeling van nieuwe wegen (en meer nog, van wijken) een geografisch meer beperkt (ingesloten) karakter, omdat het BBP of de verkavelingsvergunningen als referentie dienden. Die ontwikkelingen sluiten aan bij de eerder ontwikkelde wegenstructuren.