Nguyên nhân, biểu hiện và phương pháp điều trị lichen phẳng

Lichen phẳng là một bệnh da liễu không nguy hiểm, không lây và thường ít gây các triệu chứng khó chịu, tuy nhiên trong một số trường hợp, bệnh vẫn để lại những phiền toái dẫn đến giảm chất lượng cuộc sống. Hãy cùng Docosan tìm hiểu về bệnh lichen phẳng trong bài viết dưới đây.

Lichen phẳng là bệnh gì?

Lichen phẳng (lichen planus) được phân loại vào nhóm bệnh da liễu có sẩn và bong vảy. Đây là bệnh viêm da cấp hoặc mạn tính ảnh hưởng đến da, niêm mạc, tóc và móng. Bệnh có thể gây khó chịu và đau đớn cho người bệnh trong một số trường hợp và cần đến điều trị dùng thuốc hoặc liệu pháp ánh sáng. Lichen phẳng không phải là bệnh lây nhiễm.

Những ai có thể bị lichen phẳng?

• Bệnh thường khởi phát ở độ tuổi từ 30 đến 60. Thời điểm phát bệnh ở phụ nữ thường gặp là độ tuổi 50 – 60 trong khi nam giới thường phát bệnh sớm hơn.

• Bệnh ít xảy ra ở trẻ em và người già.

• Không có sự khác nhau giữa các chủng tộc, vùng địa lý và giới tính.

Nguyên nhân của bệnh lichen phẳng

• Cơ thể tự sinh ra các phản ứng chống lại chính các tế bào sừng thượng bì trên bề mặt da, bằng những cơ chế phức tạp và còn chưa được hiểu rõ, có thể do di truyền.

• Một số loại thuốc điều trị bệnh tim mạch (beta blocker, thuốc lợi tiểu, ức chế ACE,…) nhóm thuốc NSAID hay các thuốc trị sốt rét cũng có thể gây bệnh lichen phẳng.

• Có mối liên quan giữa lichen phẳng và bệnh nhiễm virus viêm gan C, bệnh viêm gan mạn thể hoạt động.

• Các kim loại nặng, các vật liệu hàn trám răng được sử dụng trong nha khoa.

Biểu hiện của bệnh lichen phẳng

Lichen phẳng có biểu hiện đa dạng ở nhiều nơi trên cơ thể.

Da

• Đặc trưng bởi các sẩn dẹt, phẳng, từ 1-10mm, có thể rải rác hoặc dính thành mảng lớn, màu hồng đỏ hay tím, trên bề mặt sẩn thường có những đường kẻ trắng nhìn rõ khi bôi dầu hoặc soi kính lúp.

• Các sẩn thường thấy ở các vị trị như các nếp gấp cổ tay, cẳng tay, mắt cá chân, chân, thân mình, hoặc sẩn có thể mọc ở các chỗ vết thương nhỏ như trầy xước ở da.

• Có những trường hợp bệnh ảnh hưởng đến da đầu. Da đầu trở nên mẩn đỏ, kích ứng và nổi mụn li ti, tóc có thể bắt đầu mỏng và có thể xảy ra các mảng rụng tóc.

• Hầu hết sẩn lặn sau đi sau một thời gian và tại đó sẽ thay thế bằng những vùng nhiễm sắc tố có hình dáng tương tự những sẩn trước đó và có thể tiếp tục tồn tại vài tháng, thậm chí hàng năm sau. Màu sắc của vùng này có thể sẽ chuyển dần từ màu hồng tới màu xanh rồi chuyển sang màu đen.

Niêm mạc

Tổn thương ở niêm mạc là thường gặp, có thể xuất hiện riêng lẻ mà không kèm với các sang thương ở da. Các vị trí thường gặp là:

Miệng

• Thường xảy ra ở lưỡi và niêm mạc má.

• Dạng tổn thương ở niêm mạc miệng thường là những đường trắng đan xen nhau trông như dải thêu ren hay hình lá cây dương xỉ.

• Tổn thương ở lưỡi thường tập trung thành đám, mảng, hơi lõm hơn so với phần xung quanh, thường xuất hiện ở mặt trên và cạnh lưỡi nhiều hơn là ở mặt dưới.

• Các sang thương có thể không biểu hiện bất kì triệu chứng nào, tuy nhiên có môt số trường hợp gây nóng rát và đau khiến việc ăn uống trở nên khó khăn.

Bộ phận sinh dục

• Nam: thường là những sẩn hình vòng ở quy đầu, thân dương vật và bìu, ít khi có loét.

• Nữ: các tổn thương tương tự ở âm hộ và âm đạo, thường gây đau rát dữ dội. Gặp phổ biến ở nữ trung niên.

• Các ảnh hưởng này có thể gây rối loạn chức năng tình dục.

Ngoài các vị trí thường gặp trên, trong một số trường hợp có thể xuất hiện ở niêm mạc thực quản gây khó nuốt, hay cả ở màng nhĩ, có thể sẽ khiến người bệnh nghe kém đi.

Móng

• Móng tay thường bị ảnh hưởng nhiều hơn móng chân, đặc biệt là ở ngón cái.

• Biểu hiện bằng những gờ lồi lên dọc theo chiều dài móng.

Lichen phẳng được chẩn đoán như thế nào?

Khi có các dấu hiệu trên, bạn nên đến các bác sĩ chuyên khoa da liễu để được thăm khám và đưa ra các điều trị phù hợp.

Các bác sĩ sẽ quan sát các tổn thương trên cơ thể bạn, trong một vài trường hợp khó chẩn đoán và cần phân biệt với các bệnh da liễu khác, bác sĩ sẽ tiến hành lấy một mẫu da tại nơi tổn thương để đem đi soi dưới kính hiển vi, gọi là sinh thiết.

Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ hỏi thêm về tiền sử bệnh lý cũng như dùng thuốc của bạn, có thể làm thêm một vài xét nghiệm về viêm gan siêu vi B, C để tìm ra nguyên nhân.

Bệnh lichen phẳng điều trị như thế nào?

Trong hầu hết các trường hợp, lichen phẳng nếu không gây triệu chứng khó chịu gì sẽ biến mất trong vòng 2 năm mà không cần điều trị. Nếu bạn có các triệu chứng sau thì nên được điều trị:

• Cảm giác ngứa và đau nhiều ở da hay bộ phận sinh dục.

• Các tổn thương ở miệng gây nóng rát, đau đớn làm ảnh hưởng đến ăn uống.

• Lichen phẳng ở da đầu, điều trị rất quan trọng để ngăn ngừa rụng tóc vĩnh viễn.

Corticosteroid

• Thường được sử dụng nhiều nhất với dạng chế phẩm là thuốc bôi tại chỗ.

• Khi không hiệu quả với thuốc bôi, bác sĩ có thể sẽ chuyển qua các dạng viên uống, tuy nhiên Corticosteroid đường uống gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn, vì vậy chỉ nên điều trị trong thời gian ngắn và phải tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Thuốc kháng histamine

Đây là một loại thuốc chống dị ứng với tác dụng làm dịu đi các vấn đề về ngứa của bạn.

Liệu pháp ánh sáng

• Liệu pháp ánh sáng sử dụng psoralen cùng với tia cực tím A (PUVA) hoặc UV dải hẹp (NBUVB) là một phương pháp thay thế cho liệu pháp uống, đặc biệt khi điều trị uống thuốc không hiệu quả.

• Người bệnh cần điều trị 2 – 3 lần/tuần và kéo dài trong vài tuần.

Thuốc ức chế miễn dịch

• Là các thuốc gây suy giảm hệ miễn dịch của cơ thể, khiến cho chúng giảm tấn công các tế bào sừng thượng bì trên da của chính mình.

• Chỉ dùng cho các trường hợp thật sự nghiêm trọng, vì thuốc làm cho cơ thể suy yếu trước những mầm bệnh khác.

Bên cạnh đó còn các thuốc điều trị khác như Retinol, kháng sinh, các thuốc mỡ bôi khác,…

Tự chăm sóc tại nhà bệnh lichen phẳng như thế nào?

Như đã nói, bệnh lichen phẳng nếu không gây các triệu chứng khó chịu như đau rát, ngứa,… thì không cần điều trị, vì vậy cách chăm sóc tại nhà là quan trọng.

• Tránh gãi các tổn thương, thay vào đó hãy chườm mát.

• Nếu có tổn thương ở bộ phận sinh dục, nên mặc quần thoải mái không bó sát.

• Cần giữ vệ sinh răng miệng tốt và tránh các thức ăn cay chua, ngưng hút thuốc lá, uống rượu khi có lichen phẳng ở miệng.

• Nên dùng các kem dưỡng ẩm cơ thể, các chiết xuất từ lô hội và yến mạch cho thấy có tác dụng làm dịu da.

• Nghệ được chứng minh là có tác dụng tốt với các lichen phẳng ở miệng.

Lời kết

Lichen phẳng là bệnh không lây, thường không nguy hiểm và có thể tự khỏi mà không cần điều trị, vì vậy biết về bệnh lichen phẳng và một vài biện pháp chăm sóc tại nhà là điều cần thiết. Tuy nhiên, khi có các triệu chứng đau, ngứa và khó chịu, hãy đến các cơ sở y tế để được điều trị phù hợp.