Νευροπλαστικότητα

Τα νούφαρα, Κλωντ Μονέ

Οι μελέτες της συνοπτικής πλαστικότητας ενισχύουν την άποψη ότι υπάρχουν τρία αλληλοεπικαλύπτονται στάδια στην πορεία της ανάπτυξης συνάψεων και της περαιτέρω διατήρησής τους:

I) το πρώτο στάδιο, ο σχηματισμός συνάψεων παρατηρείται κυρίως στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης και βρίσκεται υπό τον έλεγχο γενετικών και αναπτυξιακών διαδικασιών συνήθως κυτταρικών αλληλεπιδράσεων,

II) το δεύτερο στάδιο, η εκλέπτυνση τον νέο σχηματιζόμενη των συνάψεων παρατηρείται κατά τη διάρκεια κρίσιμων προηγούμενων περιόδων της ανάπτυξης και απαιτεί ένα κατάλληλο σχέδιο δραστηριότητας των νευρώνων το οποίο συνήθως εξασφαλίζεται από περιβαλλοντικά ερεθίσματα, και

ΙΙΙ) το τρίτο στάδιο η ρύθμιση τόσο της παροδικής όσο και της μακρόχρονης αποτελεσματικότητας των συνάψεων παρατηρείται καθημερινά σε όλη τη μετέπειτα ζωή και καθορίζεται επίσης από την πείρα.

Μία ενδιαφέρουσα πιθανότητα είναι ότι εξαρτώμενοι από τη δραστηριότητα κυτταρικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται στη συνειρμική μάθηση μπορεί να είναι όμοιοι με τους εξαρτώμενους από τη δραστηριότητα μηχανισμούς οι οποίοι παρεμβαίνουν κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων της ανάπτυξης. Μία από τις συνέπειες της άποψης αυτής είναι ότι οι δυνατότητες για κάθε συμπεριφορά σε ένα άτομο δημιουργούνται από γενετικούς και αναπτυξιακούς μηχανισμούς που δρουν στον εγκέφαλο. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η μάθηση εμφανίζουν συγκεκριμένες ικανότητες, τροποποιώντας την αποτελεσματικότητα προ υπαρχουσών οδών. Συνέπεια του επιχειρήματος αυτού είναι ότι όλα όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλο από τις πιο ενδόμυχες σκέψεις μέχρι τις εντολές για κινητικές ενέργειες, είναι βιολογικές διαδικασίες. Η σύγκλιση της νευροβιολογίας και της ψυχολογίας υπόσχεται πολλά. Η σύγχρονη γνωστική ψυχολογία έχει αποδείξει ότι ο εγκέφαλος αποθηκεύει μία εσωτερική αντιπροσώπευση του κόσμου τον οποίο βιώνει ενώ η νευροβιολογία έχει καταδείξει ότι η αντιπροσώπευση αυτή μπορεί να γίνει κατανοητή με βάση τα επιμέρους νευρικά κύτταρα και της συνδέσεις τους. Από τη σύγκριση αυτή αποκτήσαμε μία νέα θεώρηση για την αντίληψη τη μάθηση και τη μνήμη.

Πηγή, Kandel E.R. et al, Νευροεπιστήμη και Συμπεριφορά. Επιμ. Α. Καραμανλίδης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018