Νευροβιολογία ή Νευροψυχολογία?

Έργο Nachume Miller, 1995

Οι μελέτες της συναπτικής πλαστικότητας ενισχύουν την άποψη ότι υπάρχουν τρία στάδια στην πορεία ανάπτυξης συνάψεων και της περαιτέρω διατήρησης τους.

Το πρώτο στάδιο, ο σχηματισμός συνάψεων, παρατηρείται κυρίως στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης και βρίσκεται υπό τον έλεγχο γενετικών και αναπτυξιακών διαδικασιών συνήθως κυτταρικών αλληλεπιδράσεων.

Το δεύτερο στάδιο, η εκλέπτυνση των νέων σχηματιζόμενων συνάψεων, παρατηρείται κατά τη διάρκεια κλείσιμο των πρώιμων περιόδων της ανάπτυξης και αποτελεί ένα κατάλληλο σχέδιο δραστηριότητας των νευρώνων το οποίο συνήθως εξασφαλίζεται από περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Το τρίτο στάδιο, η ρύθμιση τόσο της παροδικής όσο και της μακρόχρονης αποτελεσματικότητας των συνάψεων, παρατηρείται καθημερινά σε όλη τη μετέπειτα ζωή και καθορίζεται επίσης από την πείρα.

Μία ενδιαφέρουσα άποψη είναι ότι εξαρτώμενοι από τη δραστηριότητα κυτταρικοί μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται στη συνειρμική μάθηση μπορεί να είναι όμοιοι με τους εξαρτώμενους από τη δραστηριότητα μηχανισμούς οι οποίοι παρεμβαίνουν κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων της ανάπτυξης. Μία από τις συνέπειες της άποψης αυτής είναι ότι οι δυνατότητες για κάθε συμπεριφορά σε ένα άτομο δημιουργούνται από γενετικούς και αναπτυξιακούς μηχανισμούς που δρουν στον εγκέφαλο. Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η μάθηση εμφανίζουν συγκεκριμένες ικανότητες τροποποιώντας την αποτελεσματικότητα αλλά και τις ανατομικές συνδέσεις προ υπαρχουσών οδών. Συνέπεια του επιχειρήματος αυτού είναι ότι όλα όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλο είναι βιολογικές διεργασίες.

Η σύγκλιση νευροβιολογίας και νευροψυχολογίας υπόσχεται πολλά. Η σύγχρονη γνωστική ψυχολογία έχει αποδείξει ότι ο εγκέφαλος αποθηκεύει μία εσωτερική αντιπροσώπευση του κόσμου τον οποίο βιώνει ενώ η νευροβιολογία έχει καταδείξει ότι η αντιπροσώπευση αυτή μπορεί να γίνει κατανοητή με βάση τα επιμέρους νευρικά κύτταρα και τις συνδέσεις τους. Από τη σύγκλιση αυτή αποκτήσαμε μία νέα θεώρηση για την αντίληψη, τη μάθηση και τη μνήμη.

Παρόλο που η πρώιμη συμπεριφορική ψυχολογία άνοιξε το δρόμο για τη διερεύνηση παρατηρήσιμων όψεων της συμπεριφοράς, οι πρόοδοι της σύγχρονης γνωστικής ψυχολογίας δείχνουν ότι οι έρευνες για τη συμπεριφορά οι οποίες δεν λαμβάνουν υπόψη τους μηχανισμούς του εγκεφάλου δεν είναι δυνατόν να ερμηνεύσουν ικανοποιητικά τη συμπεριφορά. Η αναγνώριση της σημασίας της εσωτερικής αντιπροσώπευσης ίσως δεν ήταν αποθαρρυντική μέχρι και πριν από 10 χρόνια όταν οι εσωτερικές νοητικές διεργασίες ήταν ουσιαστικά μη προσπελάσιμες στην πειραματική ανάλυση Ωστόσο, πρόσφατες εξελίξεις της κυτταρικής και μοριακής Βιολογίας κατέστησαν εφικτά τα βιολογικά πειράματα για τις στοιχειώδεις όψεις των εσωτερικών νοητικών διαδικασιών. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες ορισμένων, η βιολογική ανάλυση φαίνεται απίθανο να μειώσει τον θαυμασμό μας και τη σκέψη ή να κάνει τη σκέψη ασήμαντη αναγωγικά όταν τοποθετούμε τα θέματα σε πλαίσιο μοριακής βιολογίας. Η κυτταρική και μοριακή βιολογία έχουν μάλλον διευρύνει τον ορίζοντα μας επιτρέποντας σε μας να κατανοούμε μη αναμενόμενες προηγουμένως σχέσεις μεταξύ βιολογικών και ψυχολογικών φαινομένων.

Τα όρια μεταξύ γνωστικής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης είναι αυθαίρετα, συνεχώς μεταβάλλονται και έχουν επιβληθεί όχι από τα φυσικά όρια των δύο κλάδων αλλά από έλλειψη γνώσεων καθώς οι γνώσεις μας αυξάνονται; η βιολογία και η συμπεριφορά θα συγκλίνουν σε ορισμένα σημεία τα σημεία. Αυτά είναι εκείνα στα οποία η κατανόηση της νοητικής λειτουργίας θα βασίζεται σε πιο ασφαλή θεμέλια. Tο σημείο σύγκλισης της βιολογίας και της γνωστικής ψυχολογίας δεν περιορίζεται απλώς στη χρησιμοποίηση κοινών μεθόδων και αρχών. Η ένωση των δύο αυτών κλάδων αντανακλά στην νέα εμφανιζόμενη πεποίθηση ότι η επιστημονική περιγραφή της νοητικής λειτουργίας σε αρκετά επίπεδα θα συμβάλει τελικά σε μία ενιαία βιολογική κατανόηση της συμπεριφοράς.