Việt Nam có những câu nói rất hay, ý nghĩa về truyền thống giáo dục như “Tôn sư trọng đạo” hay “Tiên học lễ, hậu học văn”. Từ bao đời nay, đó có lẽ là sự thể hiện cho nền văn hóa giáo dục đã có từ rất lâu ở Việt Nam, trong các trường từ tiểu học đến đại học luôn có câu nói này trên cổng trường hoặc những nơi trang trọng trong trường học. Điều đó cho thấy sự tôn trọng và đề cao vai trò của người thầy trong lĩnh vực giáo dục, nhân cách con người được xây dựng trong quá trình từ nhỏ đến lớn, chính trong câu nói đó đã cho thấy, đầu tiên phải học lễ nghĩa, sau đó mới học chữ, học văn; hay nói cách khác, cái gốc rễ của con người là ở đạo đức và nhân cách, tuy nhiên phải có tài năng, phải có chuyên môn, kiến thức thì mới thành công và làm mọi việc sẽ dễ dàng hơn, còn nếu con người mà tài giỏi nhưng không có đạo đức thì vẫn là vô dụng, không sử dụng được, khả năng con người làm sai trái và gây hại cho tổ chức, xã hội là rất lớn. Do đó, đào tạo con người vừa hồng vừa chuyên là cực kỳ khó khăn trong một môi trường mà xã hội luôn biến đổi, sự phát triển của kinh tế, xã hội, văn hóa càng đa dạng như hiện nay, con người sống, hoạt động và làm việc trong một xã hội có quá nhiều thông tin, quá nhiều rủi ro luôn rình rập buộc họ phải phải biết chọn lọc thông tin để tiếp nhận và phải tự bảo vệ chính bản thân mình. Việc hình thành nhân cách của con người phải được thực hiện từ lúc còn bé đến khi trưởng thành, đồng thời có vai trò quan trọng của giáo viên, gia đình và xã hội, trong đó vai trò của giáo viên trong thực hiện quy tắc về văn hóa ứng xử là rất quan trọng, việc ứng xử của giáo viên có thể dẫn đến thái độ học tập của sinh viên tốt hơn, tạo môi trường thân thiện trong học tập và NCKH.

Nhận thức được vai trò quan trọng của giảng viên trong quá trình hình thành và góp phần đào tạo sinh viên vừa hồng vừa chuyên, tạo nền tảng cho sự cạnh tranh của UEH với các trường đại học khác trên phạm vi cả nước, tạo nên những giá trị khác biệt của UEH trong môi trường giáo dục, xây dựng văn hóa, chuẩn mực đạo đức cho từng cán bộ giảng viên trong trường, UEH đã xây dựng bộ quy tắc ứng của giảng viên, trong đó có văn hóa ứng xử với người học, cụ thể:

Giảng viên cần thể hiện sự gương mẫu và đúng mực trong quá trình giao tiếp với sinh viên, làm việc và giảng dạy trên lớp cũng như ngoài lớp học. Đón tiếp sinh viên thật sự tận tình, chu đáo, thể hiện sự lịch sự của nhà giáo, sẵn sàng đón tiếp khi sinh viên yêu cầu và đúng với quy định, chuẩn mực làm việc tại UEH.

Đối với sự giao tiếp trên lớp học, giảng viên cần thể hiện thái độ quan tâm sinh viên, chào họ khi họ chào hỏi mình, thể hiện sự nhiệt tình và chu đáo trong giảng dạy, cung cấp đầy đủ, rõ ràng tất cả các thông tin cho sinh viên nắm và hiểu về những nội dung trong quá trình học. Tạo môi trường học tập thân thiện, cởi mở, nhẹ nhàng, không áp lực cho sinh viên để họ cảm thấy lớp học là nơi họ sẵn sàng thể hiện bản thân, thể hiện ý kiến của mình, họ có thể giao tiếp hăng say với các bạn trong lớp học. Ngoài ra văn hóa trong lớp học còn thể qua việc giáo viên không nên áp đặt các suy nghĩ phong cách quản lý bảo thủ trong lớp học, sẵn sàng lắng nghe và tôn trọng tất cả các ý kiến, quan điểm của sinh viên trong quá trình học. Trong giao tiếp, nên thể hiện sự nhã nhặn, nhỏ nhẹ, tận tình, gần gũi, không hống hách, phách lối, tự cao ta đây, sử dụng các từ ngữ đúng mực nhưng có văn hóa. Văn hóa ứng xử trong giao tiếp trên lớp còn thể hiện rõ ràng trong quá trình trình bày, giảng dạy các nội dung của bài học, cách thức giáo viên sử dụng những từ ngữ và phương pháp giảng dạy phải phù hợp với môi trường và những đối tượng học khác nhau. Giảng viên và nhà trường cần tạo mọi điều kiện tốt nhất cho người học, lấy người học làm trung tâm của quá trình giảng dạy và học tập. Vận dụng hữu hiệu các phương pháp giảng dạy tiên tiến và hiệu quả, phù hợp cho từng đối tượng học như sinh viên chính quy, hệ vừa làm vừa học, hệ cao học. Đối với các hệ, các đối tượng khác nhau cần tìm hiểu quan điểm, nhu cầu, mục tiêu học của từng sinh viên để có cách ứng xử phù hợp và linh hoạt, tạo nên một môi trường văn hóa riêng biệt cho từng lớp học khác nhau

Đối với sự giao tiếp ngoài trường, mỗi giáo viên cần có những quy tắc riêng để không làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của chính giảng viên và UEH, không nên thẳng thắn từ chối bất cứ cuộc gặp nào với sinh viên bên ngoài lớp, ngoài trường mà cần tìm hiểu kỹ mục tiêu, nội dung của cuộc hẹn ngoài UEH. Giao tiếp đúng mực, giữ gìn đúng tư cách, chuẩn mực của người giảng viên UEH. Tuyệt đối không vì danh lợi, một chút vật chất nhỏ nhoi mà làm những hành vi hoặc có những ứng xử không văn hóa, không vì lợi ích vật chất mà cư xử lệch lạc, thiên vị trên lớp học.

Đề xuất phương hướng xây dựng, phát triển văn hóa ứng xử tại UEH

Văn hóa UEH cũng cần dựa trên nền tảng của văn hóa tổ chức. Theo đó thì văn hoá tổ chức của một nhà trường là hệ thống niềm tin, giá trị, chuẩn mực, thói quen và truyền thống hình thành trong quá trình phát triển của nhà trường, được các thành viên trong nhà trường thừa nhận, làm theo và được thể hiện trong các hình thái vật chất và tinh thần, từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi tổ chức (Phạm Quang Huân).

Trong mỗi nhà trường, văn hóa tồn tại một cách tự nhiên, khách quan. Do vậy, nhà trường nào cũng có văn hóa của riêng mình. Để tạo lập và phát triển bản sắc văn hóa riêng ấy, mỗi nhà trường cần nhận thức rõ bản chất của văn hóa của trường mình; đồng thời, quá trình xây dựng và phát triển văn hóa ở một nhà trường phải là việc làm lâu dài, có chủ đích rõ ràng và tiếp nối của các chủ thể quản lý nhà trường cùng với sự thống nhất, đồng thuận của tập thể sư phạm.

Xây dựng và phát triển văn hóa UEH là cả một quá trình liên tục, lâu dài, không phải chuyện ngày một ngày hai, vì vậy cần có những bước đi phù hợp. Các nhà nghiên cứu đã đề xuất nhiều mô hình văn hóa nhà trường. Trên quan điểm tiếp cận của mình, tôi xin đề xuất phương hướng xây dựng, phát triển văn hóa nhà trường, mà trọng tâm là văn hóa ứng xử đối với sinh viên của giảng viên ở UEH gồm các bước cụ thể sau:

• Tìm hiểu môi trường và các yếu tố ảnh hưởng tới chiến lược phát triển của UEH trong tương lai, xem những yếu tố nào có ảnh hưởng tích cực làm thay đổi chiến lược phát triển của UEH.
• Xác định đâu là giá trị cốt lõi làm cơ sở cho thành công của UEH. Đây là bước cơ bản nhất, các giá trị cốt lõi phải là các giá trị không phai nhòa theo thời gian và là trái tim và linh hồn của UEH.
• Xây dựng tầm nhìn, một bức tranh lý tưởng trong tương lai mà UEH sẽ vươn tới. Đây là định hướng để xây dựng văn hóa UEH, thâm chí có thể tạo lập một nền văn hóa tương lai cho nhà trường khác hẳn trạng thái hiện tại. Đánh giá văn hóa hiện tại và xác định những yếu tố văn hóa nào cần thay đổi.
• Xác định vai trò của lãnh đạo trong việc dẫn dắt thay đổi và phát triển văn hóa UEH. Lãnh đạo phải thực hiện vai trò người đề xướng, người hướng dẫn các nỗ lực thay đổi. Lãnh đạo lại có vai trò hoạch định tầm nhìn, truyền bá cho mọi thành viên nhận thức đúng tầm nhìn đó, có sự tin tưởng và cũng nỗ lực thực hiện; cũng như chính lãnh đạo là người có vai trò xua đi những đám mây ngờ vực, lo âu của các thành viên trong tổ chức nhà trường.
• Soạn thảo một kế hoạch, một phương án hành động cụ thể, chi tiết tới từng việc, từng người, phù hợp cho giảng viên với các điều kiện thời gian và nguồn lực khác để có thể thực thi được kế hoạch đó, giảng viên cần xem đó là cơ sở để hành động và thực thi, đồng thời góp phần xây dựng văn hóa ứng xử tại UEH. UEH phổ biến văn hóa để mọi người cùng chia sẻ, từ đó, động viên tinh thần, tạo động lực cho đội ngũ cán bộ giáo viên trong UEH có sự đồng thuận, hiểu rõ vai trò, vị trí, quyền lợi và trách nhiệm của mình trong việc nỗ lực tham gia xây dựng, phát triển văn hóa UEH.
• UEH cần giúp cho mọi người, mọi bộ phận nhận rõ những trở ngại của sự thay đổi một cách cụ thể, từ đó động viên, khích lệ các cá nhân mạnh dạn từ bỏ thói quen cũ không tốt, chấp nhận vất vả để có sự thay đổi tích cực hơn. UEH tập trung vào vai trò của giảng viên và cán bộ viên chức trong thực hiện văn hóa ứng xử với người học tại UEH.
• Thường xuyên đánh giá văn hóa UEH và thiết lập các chuẩn mực mới, những giá trị mới mang tính thời đại, đặc biệt là các giá trị học tập không ngừng và thay đổi thường xuyên. Việc truyền bá các giá trị mới cho mọi thành viên trong nhà trường cần được coi trọng song song với việc duy trì những giá trị, chuẩn mực tốt đã xây dựng được là lọc bỏ những chuẩn mực, giá trị cũ lỗi thời hoặc gây ra ảnh hưởng tiêu cưc cho tiến trình phát triển của văn hóa nhà trường. Giám sát, kiểm định định thường xuyên và định kỳ về văn hóa ứng xử với người học tại UEH, theo dõi, giám sát giảng viên và cán bộ viên chức trong thực thi văn hóa ứng xử, cần thu thập thông tin đầy đủ, rõ ràng hơn về giảng viên và những vấn đề có liên quan từ phía người học ở các cấp bậc, các hệ khác nhau, ngoài ra có thể thu thập thông tin về văn hóa ứng xử của giảng viên thông qua các thành viên khác trong UEH để có những hành động thay đổi tích cực nhằm nâng cao văn hóa ứng xử tại UEH.@

LƯƠNG ĐỨC THUẬN (Khoa Kế toán)