Nhằm mang đến cơ hội đối thoại giữa các nhà khoa học, các chuyên gia và những nhà hoạch định chính sách, cũng như tìm kiếm giải pháp phù hợp cho quá trình phát triển thị trường mua bán nợ và xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, Khoa Ngân hàng, Tạp chí Phát triển kinh tế và Viện Nghiên cứu kinh doanh, với sự hỗ trợ của Ngân hàng nhà nước Việt Nam chi nhánh TP.HCM đã tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề: “Phát triển thị trường mua bán nợ và xử lý nợ xấu tại Việt Nam” vào ngày 20.12.2017 tại Hội trường A.204, trường Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH).

Khách mời đến tham dự hội thảo bao gồm: TS. Nguyễn Mạnh Hùng (Công ty Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng - VAMC); Ông Nguyễn Văn Nguyện (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh TP.HCM); PGS.TS Trần Hoàng Ngân - Giám đốc Học viện cán bộ TP.HCM; TS. Cấn Văn Lực (BIDV); TS. Trần Quốc Tuấn (Ủy ban Chứng khoán nhà nước), cùng đại diện các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, đại diện các trường đại học và viện nghiên cứu.

Về phía UEH, có PGS.TS Phan Thị Bích Nguyệt - Phó Hiệu trưởng; GS.TS Nguyễn Trọng Hoài - Phó Hiệu trưởng; PGS.TS Nguyễn Hữu Huy Nhựt - Phó Hiệu trưởng; TS. Nguyễn Thị Thùy Linh - Trưởng khoa Ngân hàng, Trưởng ban tổ chức hội thảo; GS.TS. Sử Đình Thành - Tổng biên tập Tạp chí PTKT và các giảng viên Khoa Ngân hàng.

Hội thảo đã nhận được nhiều tham luận từ các nhà hoạch định chính sách, quản lý cấp cao của các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, các định chế tài chính và các nhà khoa học là giảng viên, NCS tại các trường đại học thuộc khối kinh tế trong cả nước.

BTC đã tổng hợp và lựa chọn được 23 bài tham luận cho kỷ yếu hội thảo. Những tham luận này tập trung phân tích về tình hình nợ xấu, nguyên nhân gây ra nợ xấu trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, những khó khăn vướng mắc trong quá trình xử lý nợ xấu, quá trình hình thành và phát triển thị trường mua bán nợ tại Việt Nam, thực tế tình hình mua bán nợ trong thời gian qua, những kinh nghiệm xử lý nợ xấu và phát triển thị trường mua bán nợ của các quốc gia trên thế giới, cũng như đề xuất giải pháp và các hàm ý chính sách cho quá trình phát triển thị trường mua bán nợ và xử lý nợ xấu tại Việt Nam trong thời gian tới. Kỷ yếu hội thảo đã mang đến cho độc giả nguồn tài liệu tham khảo có ý nghĩa, phục vụ cho các công trình nghiên cứu tiếp theo cũng như là cơ sở để cho những nhà quản trị ngân hàng, các nhà hoạch định chính sách có thể đưa ra được những quyết định phù hợp, có lợi nhất cho tổ chức, cá nhân, các chủ thể khác và cho nền kinh tế.

Sau các nghi thức mở đầu, trình bày tham luận tại hội thảo, TS. Nguyễn Mạnh Hùng, Trưởng ban Kiểm soát - VAMC cho biết từ năm 2012-2016, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 611.000 tỷ đồng. Trong số nợ xấu đã xử lý này thì nợ bán cho VAMC chiếm tỷ trọng lớn nhất với với hơn 41%, tương đương trên 253.000 tỷ đồng, tiếp đến là các tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng rủi ro 25,4%; khách hàng trả nợ gần 20%, còn lại là các hình thức xử lý khác. Các hình thức xử lý nợ xấu như bán nợ cho VAMC và tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng đang nảy sinh nhiều vấn đề tồn tại có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. VAMC hiện nay đang gặp nhiều khó khăn do thị trường mua bán nợ chưa phát triển tại Việt Nam và do những rào cản về pháp lý khi xử lý tài sản bảo đảm. Nguyên nhân là do việc phát mãi tài sản bảo đảm để thu hồi nợ đạt hiệu quả thấp. Khả năng trả nợ của khách hàng cũng còn hạn chế do sản xuất kinh doanh còn nhiều khó khăn. Mặt khác, với phương thức tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng, ngân hàng không chỉ tiết giảm chi phí mà còn phải điều chỉnh kế hoạch kinh doanh theo hướng giảm lãi suất huy động đồng thời tăng lãi suất cho vay, dễ dẫn đến nhiều tác động tiêu cực cho người gởi tiền, doanh nghiệp vay vốn, cho cả ngân hàng và nền kinh tế.

Theo PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, khi bàn về nợ, nên nhìn 2 khía cạnh tích cực và tiêu cực. Khía cạnh tích cực là dư nợ tăng cao chính là tăng đòn bẩy tài chính cho doanh nghiệp để phát triển và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng tiêu dùng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Riêng đối với ngân hàng, tín dụng vẫn là nguồn thu lợi nhuận chủ yếu (hiện nay chiếm hơn 80%). Cụ thể, năm 2007 khi dư nợ tín dụng tăng tới 54% thì kinh tế tăng trưởng 8,6% - mức cao nhất trong 10 năm qua. Trong khi đó, dư nợ tín dụng năm 2012 chỉ tăng 8,8% thì tăng trưởng kinh tế chỉ 5,2% - mức tăng trưởng thấp nhất của kinh tế Việt Nam trong 10 năm. Tuy nhiên, nếu tăng dư nợ không đảm bảo chất lượng, thiếu sự kiểm soát sẽ dễ phát sinh những tiêu cực như nợ xấu cao, khó thu hồi hoặc doanh nghiệp mất khả năng thanh toán. Hiện nay, nợ xấu của Việt Nam tương đối cao do tồn tại từ những năm trước, làm ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngân hàng và tốc độ tăng trưởng của cả nền kinh tế. Do đó, cần phải có giải pháp xử lý để khơi thông nguồn vốn.

Trao đổi về kinh nghiệm quốc tế trong việc phát triển và quản lý thị trường mua bán nợ, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho biết nhiều nước có đặc điểm tương đồng với Việt Nam như Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan… đã khá thành công trong việc phát triển thị trường mua bán nợ với sự tham gia rộng rãi của các nhà đầu tư tư nhân.Tuy nhiên, tại Việt Nam khung pháp lý về mua bán nợ chưa hoàn chỉnh, việc xử lý nợ còn gặp nhiều khó khăn trong việc định giá và đánh giá mức độ tín nhiệm các khoản nợ. Việc thiếu cơ sở dữ liệu bao quát về nợ xấu cũng là một cản trở lớn trong việc thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường mua bán nợ. Ngoài ra, nợ xấu của Việt Nam hiện nay còn liên quan nhiều đến các doanh nghiệp Nhà nước cũng là trở ngại lớn trong việc mua bán nợ xấu.

Về phát triển thị trường mua bán nợ tại Việt Nam, TS. Nguyễn Thị Thùy Linh - Trưởng khoa Ngân hàng trình bày các phương thức chứng khoán hóa các khoản nợ, rủi ro tín dụng và thanh khoản thị trường có thể áp dụng vào thị trường mua bán nợ tại Việt Nam.

Sau phần trình bày tham luận, TS. Nguyễn Mạnh Hùng đã đưa ra những đánh giá tổng quan tình hình xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng và một số giải pháp phát triển thị trường mua bán nợ. Trao đổi thảo luận tại hội thảo, các chuyên gia đều có chung nhận định là Việt Nam cần phát triển thị trường mua bán nợ, trong đó có nợ xấu, nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng cho hệ thống ngân hàng, lành mạnh hóa tình hình tài chính của các tổ chức tín dụng đồng thời tạo ra một kênh đầu tư mới cho các nhà đầu tư, góp phần phát triển thị trường tài chính Việt Nam.

Kết thúc hội thảo, TS Nguyễn Thị Thùy Linh phát biểu tổng kết và thay mặt BTC cảm ơn Ngân hàng Nhà nước Việt Nam CN TP.HCM, VAMC, BIDV đã cùng phối hợp với khoa Ngân hàng, Tạp chí Phát triển kinh tế và Viện Nghiên cứu kinh doanh của UEH tổ chức hội thảo. TS. Nguyễn Thị Thùy Linh cũng ngỏ lời cảm ơn sâu sắc những đóng góp về mặt học thuật và kinh nghiệm thực tiễn của các diễn giả tại hội thảo, sự quan tâm hỗ trợ của Ban Giám hiệu, lãnh đạo các đơn vị UEH để hội thảo được diễn ra thành công tốt đẹp.@

THS. NGUYỄN THỊ HỒNG NHUNG