SEPTIMA ET VĪCĒNSIMA LĒCTIŌ.
Cum–praepositiō. Cum–coniūnctiō.
Pūgna.
Ōlim Rōmānus cum Hispānō Massiliam ībat: subitō ex silvā duo Gallī exsiliunt eōsque longīs hastīs oppūgnant. Rōmānus et Hispānus statim gladiōs stringunt et dēfendere sē incipiunt. Alter Gallōrum Hispānum in fluvium propinquum hastā trūdit; ille mortuus ad īmum fluvium cōnsīdit. Rōmānus, quia nunc sine sociō pūgnābat, circum sē spectābat: haud procul aberat parvus mūrus: hūc currit, sē post murum pōnit, Gallōs exspectat. Tum prīmus appropinquat, et, cum hastam trūdit, Rōmānus eam vītat et Gallum gladiō ferit. Statim ille mortuus cadit. Deinde alter Gallus, cum socium mortuum videt, tergum vertit. Rōmānus clāmat et sine morā super mūrum salit. Mox Gallum sinistrā capit et gladiō caedit. Ita sōlus ambōs Gallōs occīdere poterat.
Rōmānus Massiliam abit; Gallī autem alter cum alterō humī iacēbant et, sī nēmō illōs inveniet, semper ibi iacēbunt.
PĒNSUM. A. Dēclīnā in tempore praesentī: capiō, inveniō; in tempore futūrō: exspectō, occīdō; in tempore imperfectō: iaceō, absum. B. Respondē: (i) Quōcum ad lūdum venīs? (ii) Quot cum amīcīs herī lūdēbās? (iii) Quot cum magistrīs crās labōrābis? (iv) Quot puerī tēcum in camerā adsunt? (v) Cum pilā lūdis, quōcum lūdis? (vi) Uter sine sociō erat, Gallus an Rōmānus? C. Respondē per coniūnctiōnem cum: e. g. Cum cēnō, ad mēnsam sedeō. (i) Quandō ad mēnsam sedēs? (ii) Quandō ad tabulam stās? (scrībere.) (iii) Quandō 'Salvē, magister!' dīcēs? (intrāre.) (iv) Quandō silēbis? (respōnsum nescīre.) (v) Quandō in silvīs errātis? (ōtium agere.) (vi) Quandō dormīs? (in lēctō iacēre.) D. Tū es Rōmānus; dēscrībe pūgnam.