avxilivm grammaticvm
SECVNDA LĒCTIŌ.
Tempus Praeteritum et Supīnum.
Britannia victa
Iūlius Caesar ad Britanniam vēnit, quod Britannōs vincere et nostram patriam imperiō Rōmānō addere volēbat. Britannī, cum Caesarem venire audiverunt, ad ōram dēscendērunt Rōmānōs spectātum.
Capillī eīs longī erant et flāvī, bracchia caerulea; neque multa vestīmenta gerēbant. Rōmānī autem contrā barbarōs inimīcē adīre incēpērunt; illī igitur domum fūgērunt, quia arma sēcum nōn habēbant. Iacula gladiōs clipeōs sūmpsērunt et ad pūgnam rediērunt. Diū patriam dēfendērunt, sed, exercitū Romanō praevalentē, Caesar eōs tandem vīcit.
Rēgulus igitur Britannōrum ad Rōmanōs pācem petītum vēnit. Tum Iūlius Caesar ad Ītaliam rediens et victōriam populō Rōmānō nārrāns: 'Ad novam -inquit- īnsulam Ōceanum trānsiī; Britannia vocātur. Bona est terra Britannōrum; hanc terram cēpī. Validī sunt barbarī et bene pūgnant; hōs vīcī. Spectāte, Ō Rōmānī, meōs captīvōs; hī erunt vestrī servī; vestra erit hōrum terra. Vēnī, vīdī, vīcī.'
Generē passivō
Iacula, gladii, clipei a Britannis sumuntur/sūmpti sunt. Britanni exercitū Romanō praevalentē a Caesarē vincuntur/victi sunt. Victoria a Caesarē populō Romanō narratur/narrata est.
Modō Coniunctivō (Praesens et Praeteritum Perfectum)
CONIVNCTIVVS PRAESENS
CONIVNCTIVVS PRAETERITVM PERFECTVM
Iūlius Caesar ad Britanniam vēnire vult. "Vtinam iste numquam ad nos veniat! Dei istos Romanos perdant! Britanni clamabant, quod Caesar Britannos vincere volebat.
Simus enim fortes, ut eum vincamus, liberi fiamus et numquam in Romanorum servitudinem veniamus et redigamur...!
Ecce, Caesaris classem, magnā tempestatē saevientē, cladem magnam habuisse nuntiant!
O dei boni! Vtinam venti totam eius classem deleverint! Vtinam tempestas eius naves procul a nobis proiecerit!
PĒNSUM. A. Scribē: Enuntiationem hōrum verbōrum: spectō, doceō, petō, aperiō. B. Respondē: (i) Quō cōnsiliō ad lēctum īs? (ii) Quō cōnsiliō ad mēnsam īs? (iii) Quō cōnsiliō in campum īs? (iv) Cūr Iūlius ad Britanniam vēnit? (v) Quō cōnsiliō Britannī ad ōram dēscendērunt? (vi) Dēscrībe antīquōs Britannōs. (vii) Cūr Britannī domum fūgērunt? (viii) Quid sūmpsērunt? (ix) Cūius erat victōria? (x) Quō cōnsiliō rēgulus ad Iūlium īvit? (xi) Cuī Iūlius victōriam nārrāvit? (xii) Quibus verbīs victōriam nārrāvit? C. Tū es antīquus Britannus: fābulam nārrā.
VOCABVLA
Britannia : ae, f. : Bretaña, Gran Bretaña
uinco : is, ere, uici, uictum : vencer
uiuo : is, ere, uixi, uictum : vivir
Iulius : ii, m. : Julio
Caesar : aris, m. : César, emperador
ad : prep. + ac. : hacia, a, cerca de
uenio : is, ire, ueni, uentum : venir
qui : quae, quod : que ; interr. ¿quién? ¿cuál?
quod : 1. pron. relativo nom. o ac. neutro sing.: que 2. falso relativo = et id 3. conj. : puesto que 4. despué de si, nisi, ne, num = aliquod = cualquier cosa 5. adjectivo interrogativo nom. o ac. neutro sing. = ¿cuál?
et : conj. : y. adv. también
noster : tra, trum : adj. nuestro, -a pronom : el nuestro
patria : ae, f. : patria
patrius : a, um : paterno, del padre, tradicional, transmitido de padres a hijos
imperium : ii, n. : mando, poder absoluto [incluso de vida o muerte]; imperio
Romanus : a, um : romano (Romanus, i, m. : el romano)
addo : is, ere, didi, ditum : añadir
uolo : uis, uelle : querer
cum : inv. :1. Preposición + abl. = con 2. conjunción + ind. = cuando, como, mientras 3. conjunción + subj. : al tiempo que, mientras
audio : is, ire, iui, itum : 1. escuchar 2. oír 3. asentir, aprobar 4. bene, male audire : tener buena o mala reputación
ora : ae, f. : borde, limite; costa, ribera, orilla
descendo : is, ere, di, sum : descender ; - in certamen : acudir a un combate
specto : as, are : mirar
capillus : i, m. : cabello, cabellera, barba, pelo
is : ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (pr. anafórico)
longus : a, um : largo
sum : es, esse, fui : ser; al inicio de frase: hay
flauus : a, um : amarillo, dorado, rojizo
bracchium : ii, n. : brazo
caeruleus : a, um : azul, azul oscuro
ne : adv. : ... quidem : ni siquiera ; conj. + subj. : que (verbos de temor o prohibición), para que no, que no (verbos de voluntad)
neque : adv. : = ni, y no
multa : ae, f. : multa
multo (2) : as, are : castigar, multar
multus : a, um : mucho, abundante (sobre todo en plural : numeroso)
uestimentum : i, n. : el vestido
gero : is, ere, gessi, gestum : llevar; engendrar, producir, hacer
autem : conj. : pero, sin embargo, en cuanto a, en cambio
contra : adv : al contrario, enfrente ; prep+acc : contra
barbarus : a, um : bárbaro
inimicus : a, um : enemigo
inimicus (2) : i, m. : enemigo
adeo (2) : is, ire, ii, itum : ir a, ir hacia
incipio : is, ere, cepi, ceptum : comenzar
ille : illa, illud : aquel, aquella, aquello
illus : illa, illud (arcaico de ille)
igitur : conj. : así pues, por consiguiente
domus : us, f. : casa
fugio : is, ere, fugi : huir [de], apartarse, esquivar
quia : conj. : porque, puesto que
quini : ae, a : de cinco en cinco
arma : orum, n. : armas
armo : as, are : armar,fortificar
secum : = cum se : consigo
non : neg. : no
habeo : es, ere, bui, bitum : tener
iaculor : aris, ari : lanzar, disparar; herir, atravesar
iaculus : a, um : que expulsa, que lanza
gladius : i, m. : espada
clipeus : i, m. : escudo
sumo : is, ere, sumpsi, sumptum : 1. tomar, cogerse de 2. elegir 3. arrogarse, atribuirse 4. admitir
pugna : ae, f. : batalla, combate; pugilato
redeo : is, ire, ii, itum : volver, regresar
diu : adv. : largo tiempo, larga duración
defendo : is, ere, fendi, fensum : defender, preservar, guardar
sed : conj. : pero, sino
exercitus : us, m. : ejército
praeualeo : es, ere, ualui, - : prevalecer, valer más
tandem : adv. : finalmente
Regulus : i, m. : Régulo
regulus : i, m. : joven rey, joven príncipe, reyezuelo
pax : pacis, f. : paz
peto : is, ere, iui, itum : 1. buscar, esperar, atacar, 2. intentar llegar a , obtener, investigar, exigir, reclamar
tum : adv. : entonces
Italia : ae, f. : Italia
uictoria : ae, f. : victoria
populor : aris, atus sum : devastar, asolar
populus : i, m. : pueblo
narro : as, are : narrar, contar
nouus : a, um : nuevo
inquit : vb. défectif : dice
insula : ae, f. : isla; casa de vecinos
Oceanus : i, m. : Océano
transeo : is, ire, ii, itum : pasar,atravesar
uoco : as, are : llamar
bonus : a, um : bueno, favorable, propicio (bonus, i : hombre de bien - bona, orum : los bienes)
terra : ae, f. : tierra
hic : haec, hoc : este, esta, esto
capio : is, ere, cepi, captum : coger, tomar, capturar, elegir
ualidus : a, um : que está en buen estado de salud, fuerte, sólido ; activo, eficaz, poderoso
bene : adv. : bien
pugno : as, are : combatir, luchar; estar en contradicción; esforzarse por
uicis : gén, acc. uicem : turno, retorno
uicus : i, m. : barrio, pueblo, calle
o : interjección : oh (exclamación)
meus : mea, meum : mi, mío
captiuus : a, um : prisionero, cautivo
uester : tra, trum : vuestro
seruio : is, ire, ii ou iui, itum : ser esclavo
seruus : i, m. : el esclavo
uenor : aris, ari : cazar
uenum : i, n. : venta
uideo : es, ere, uidi, uisum : ver (uideor, eris, eri, uisus sum : parecer)
Generē passivō
Iulius : ii, m. : Julio
Caesar : aris, m. : César, emperador
ad : prep. + ac. : hacia, a, cerca de
Britannia : ae, f. : Bretaña, Gran Bretaña
uenio : is, ire, ueni, uentum : venir
uolo : uis, uelle : querer
utinam : inv. : con tal que... !, si sólo... !
iste : a, ud : ese, esa; ése, ésa, eso
istus : a, ud (arc.) : ese, esa; ése, ésa, eso
numquam : inv. : nunca
nos : nostrum : nosotros
deus : i, m. : dios
Romanus : a, um : romano (Romanus, i, m. : el romano)
perdo : is, ere, didi, ditum : 1. echar a perder, arruinar, disipar 2. perder perditus, a, um : desesperado, perdido; depravado, corrompido, indigno)
clamo : as, are : gritar
qui : quae, quod : que ; interr. ¿quién? ¿cuál?
quod : 1. pron. relativo nom. o ac. neutro sing.: que 2. falso relativo = et id 3. conj. : puesto que 4. despué de si, nisi, ne, num = aliquod = cualquier cosa 5. adjectivo interrogativo nom. o ac. neutro sing. = ¿cuál?
uinco : is, ere, uici, uictum : vencer
sum : es, esse, fui : ser; al inicio de frase: hay
enim : conj. : en efecto, pues
fortis : e : fuerte, vigoroso, robusto; valiente, animoso
ut : conj. : + ind. : cuando, desde que; + subj; : para que, que, de (finalidad o verbo de voluntad), de manera que (consecuencia) adv. : como, así que
is : ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (pr. anafórico)
libeo : v. inv. : cf. libet place, agrada, gusta
liber : era, erum : libre
liberi : orum, m. pl. : niños (hijos e hijas)
fio : is, fieri, factus sum : [pasiva del verbo facio] ser hecho; suceder
et : conj. : y. adv. también
in : prep. : (ac.) a, hacia, para, contra; (abl.) en
redigo : is, ere, egi, actum : hacer volver; reducir; pagar
ecce : inv. : he aquí, he aquí que
classis : is, f. : navío, flota, clase
tempestas : atis, f. : tiempo, maltiempo
saeuio : is, ire, ii, itum : enfurecerse; gritar de rabia; mostrarse duro, cruel
clades : is, f. : desastre, calamidad, plaga, desgracia, derrota, desastre militar
magnus : a, um : grande
habeo : es, ere, bui, bitum : tener
nuntio : as, are : decir alto y claro, anunciar, revelar
o : interjección : oh (exclamación)
bonus : a, um : bueno, favorable, propicio (bonus, i : hombre de bien - bona, orum : los bienes)
uentus : i, m. : viento
totus : a, um : todo entero
deleo : es, ere, evi, etum : destruir
nauis : is, f. : nave
nauo : as, are : hacer servir con cuidado, con celo
procul : adv. : lejos, de lejos, a lo lejos
a : prep. : + Abl. : de, desde, a partir de,(con un verbo pasivo = por)
proicio : is, ere, ieci, iectum : arrojar delante, expulsar
De grammatica