avxilivm grammaticvm
QVARTĀ LĒCTIŌ. Adverbia.
Iter Hannibalis (II)
'Hannibalem virum fortem et prūdēntem fuisse accēpimus; nam omnia perīcula, quae vītāre poterat, prūdenter vītābat; sī tamen vītāre nōn poterat, ipse prīmus in perīculum fortiter ībat. Tandem ad īmās Alpēs cum pervēnit, ibi Gallus quīdam eī saltum mōnstravit. Is enim viam per montēs inīquam futuram esse et angustam declaravit; ascēnsum igitur fore difficilem monstravit.
Mārcus patrem rogāvit: 'Potestne elephās, tam grave animal, montem ascendere?'
'Ita, mī fīlī; elephās docilis est et sagāciter facit id quod magister imperat; hī saltem elephantī cum cēterō exercitū nōn sine māgnō labōre ascendērunt.'
Tum Mārcus 'Nōn celeriter,' inquit, 'mī pater, elephantī currere possunt.' Cornēlius autem 'Immō vērō celeriter,' inquit, 'in campō et per silvās elephantōs currere dicunt; sed in montibus lentē et prūdenter eunt. Hannibal etiam in Alpibus prūdenter ībat, quia gentēs barbarōrum quae ibi habitābant saepe eum audācter oppūgnābant. Aliquando illi ingentia saxa devolventes dē summīs montibus in exercitum proicere incēpērunt; sagittāriī statim arcūs sūmpsērunt et sagittās volantes in hostēs mīsērunt; sed hī post māgna saxa latēbant neque iterum sē audācter ostendēbant.'
Generē passivō
Aliquando ingentia saxa a Gallis devolventibus dē summīs montibus in exercitum proiciebantur; a sagittāriīs statim arcūs sūmpti sunt et sagittāe volantes in hostēs mīssae sunt; sed hī post māgna saxa latēbant neque iterum sē audācter ostendēbant.'
INFINITIVVS ACTIVVS PRAESENS ET PRAETERITVS
Modō coniunctivō
Praeteritum Imperfectum et Plusquamperfectum
cvm narrativvm
'Hannibal autem cum vir fortis et prūdēns esset, omnia perīcula, quae vītāre poterat, prūdenter vītābat; si tamen vītāre nōn potuisset, ipse prīmus in perīculum fortiter ībat. Tandem ad īmās Alpēs pervēniens, ibi Gallum quīdam eī saltum mōnstrans viam per montēs inīquam esse et angustam dixit; ascēnsum igitur difficiliorem futurum esse declaravit.
Tum Mārcus patrem rogāns 'Potestne elephās, inquiebat, tam grave animal, montem ascendere?'
Pater respondens 'Ita, mī fīlī; inquit, cum elephānti dociles sint et sagāciter faciant id quod a magistro imperatum est, hos saltem elephantos cum cēterō exercitū nōn sine māgnō labōre ingentem montem ascendisse dicunt.
Tum Mārcus 'Nōn celeriter,' inquit, 'mī pater, elephantos currere posse bene credo.' Cornēlius autem, cum filium negantem audiret, elephantos Hannibalis in campis celeriter cucurrisse se plane scire affirmavit.
Marcus autem, cum patrem haec dicentem audivisset, utrum ei crederet an diffideret omnino nesciebat…
TEMPORA PRAETERITA PASSIVA COMPOSITA
PĒNSUM. A. Ex hīs adiectīvīs fac adverbia: fortis, prūdēns, sagāx, audāx, celer, ūtilis, rapāx, bonus, malus, lentus, rapidus. B. Dēclīnā: animal grave, gēns hostīlis, ascēnsus difficilis, summus mōns. C. Scrībe enuntiatiōnem hōrum verbōrum: habitō, invādō, cōnstituō, vehō, dūcō, trānseō, faciō, vītō, ascendō, imperō, currō, oppūgnō, dēvolvō, incipiō, mittō, sūmō, ostendō. D. Explicā per clausulam relātīvam: sagitta, arcus, sagittārius, sagittāriī, saltus, magister elephantī, prūdēns, fortis. E. Quōmodo barbarī, quī in Alpibus habitābant, exercitum Hannibalis oppūgnābant? Scrībe decem līneās.
VOCABVLA
Hannibal : alis, m. : Haníbal
uir : uiri, m. : hombre ( por op. a mulier mujer ), marido.
fortis : e : fuerte, vigoroso, robusto; valiente, animoso
et : conj. : y. adv. también
prudens : entis : que prevé; competente, prudente; sagaz
sum : es, esse, fui : ser; al inicio de frase: hay
accipio : is, ere, cepi, ceptum : recibir, coger, aprender (acceptus, a, um : bien recibido, agradable)
nam : conj. : pues, en efecto
omnis : e : todo
periculum : i, n. : 1. ensayo, experiencia 2. peligro
qui : quae, quod : que ; interr. ¿quién? ¿cuál?
uito : as, are : evitar
possum : potes, posse, potui : poder, ser capaz de
prudenter : adv. : con sagacidad, con prudencia, con clarividencia
si : conj. : si
tamen : adv. : sin embargo
non : neg. : no
ipse : ipsa, ipsum : mismo, -a; él mismo, ella misma, ello mismo (yo mismo, tú mismo, etc.)
ipsus : ipsa, ipsum (arc.) : mismo, -a; él mismo, ella misma, ello mismo (yo mismo, tú mismo, etc.)
primus : a, um : el primero (comparativo : prior)
in : prep. : (ac.) a, hacia, para, contra; (abl.) en
fortiter : adv. : valientemente, fuertemente
eo : is, ire, iui, itum : ir
tandem : adv. : finalmente
ad : prep. + ac. : hacia, a, cerca de
imus : a, um : íntimo, profundo, la parte más profunda de
Alpes : ium, f. : los Alpes
cum : inv. :1. Preposición + abl. = con 2. conjunción + ind. = cuando, como, mientras 3. conjunción + subj. : al tiempo que, mientras
peruenio : is, ire, ueni, uentum : llegar
ibi : adv. : allí
Gallus : i, m. : galo
gallus : i, m. : gallo; Gallus, i : galo
quidam : quaedam, quoddam/quiddam : un tal, un cierto, uno, alguien
ei : interj. : interjección que se emplea para expresar miedo, temor ¡ay!
is : ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (pr. anafórico)
saltus : us, m. : salto, brinco; bosque, desfiladero, garganta
monstro : as, are : indicar, señalar, enseñar; denunciar; aconsejar
enim : conj. : en efecto, pues
uia : ae, f. : ruta, camino, viaje
per : prep. : + Ac. : a través de, por, durante
mons : montis, m. : monte, montaña
iniquus : a, um : desigual; desfavorable; inicuo, injusto
futurus : a, um : [part. fut. de sum] futuro, venidero
edo (2) : edis, esse, edi, esum : comer
angustus : a, um : estrecho, reducido, corto
¶ spiritus angustus : respiration courte
declaro : as, are : hacer ver con claridad, expresar, manifestar, proclamar
ascendo : is, ere, ascendi, ascensum : subir, ascender
ascensus : us, m. : ascenso, subida, camino, cuesta
igitur : conj. : así pues, por consiguiente
fore : infinitivo futuro de sum, haber de ser; [abl. de foris] puerta, abertura
foris (2) : is, f. : [raro en sing.] puerta
forus : i, m. : puente [de un barco]
difficilis : e : difícil
Marcus : i, m. : Marco
pater : tris, m. : padre, patricio, magistrado ; Patres [conscripti] : los senadores
patro : as, are : ejecutar, realizar, efectuar, acabar
rogo : as, are : preguntar, consultar; proponer una consulta
tam : adv. : tan, tanto
grauis : e : pesado, oneroso; duro, riguroso; serio, triste
grauor : aris, ari : poner reparos; sentir repugnancia; no poder tolerar
animal : alis, n. : ser vivo, animal
ita : adv. : así, de este modo ; ita... ut, de tal manera que
meus : mea, meum : mi, mío
mi : = mihi (dativo de ego); vocativo de meus, a, um
filum : i, n. : hilo; cuerda; trama, género; rasgo, figura, forma
docilis : e : dispuesto para instruirse, que aprende fácilmente, dócil
facio : is, ere, feci, factum : hacer
¶ id est : c'est à dire
quod : 1. pron. relativo nom. o ac. neutro sing.: que 2. falso relativo = et id 3. conj. : puesto que 4. despué de si, nisi, ne, num = aliquod = cualquier cosa 5. adjectivo interrogativo nom. o ac. neutro sing. = ¿cuál?
magister : tri, m. : maestro (de escuela)
impero : as, are : mandar, ordenar, gobernar
hic : haec, hoc : este, esta, esto
saltem : inv. : al menos, por lo menos
salto : as, are : danzar
elephans : antis, m. (g. pl -ium ou um) : elefante
elephantus : i, m. : elefante
exercitus : us, m. : ejército
sine : prép. + Abl. : sin
sino : is, ere, siui, situm : permitir, dejar (libre)
magnus : a, um : grande
labor : eris, i, lapsus sum : deslizarse, caer resbalando; vacilar, equivocarse
labor (2) : oris, m. : fatiga, esfuerzo; trabajo
tum : adv. : entonces
celeriter : inv. : rápidamente
inquit : vb. défectif : dice
curro : is, ere, cucurri, cursum : correr
Cornelius : i, m. : Cornelio
autem : conj. : pero, sin embargo, en cuanto a, en cambio
immo : inv. : sí, por cierto
uero : inv. : pero
uerus : a, um : verdedero
campus : i, m. : llano, llanura, campo (Campus, i, m. :el Campo de Marte)
silua : ae, f. : bosque
dico : is, ere, dixi, dictum : 1 - decir, afirmar, pronunciar, expresar; recitar. - 2 - decir un nombre, nombrar, llamar. - 3 - arengar, pleitear, defender. - 4 - celebrar, cantar, narrar, describir, componer, predicar. - 5 - fijar, asignar, establecer, regular. - 6 - advertir, hacer saber, notificar. - 7 - significar, querer decir. - 8 - proclamar, elevar al rango de.
sed : conj. : pero, sino
lente : adv. : lentamente, despacio
lentus : a, um : flexible, dúctil; lento, perezoso
etiam : adv. : todavía, también, incluso
quia : conj. : porque, puesto que
quini : ae, a : de cinco en cinco
gens : gentis, f. : tribu, familia, linaje
barbarus : a, um : bárbaro
habito : as, are : habitar, vivir
saepe : inv. : a menudo, con frecuencia,
saepes : is, f. : cerca, seto, vallado
audacter : adv. : con audacia, audazmente
oppugno : as, are : atacar, sitiar, asaltar (una ciudad)
aliquando : adv. : un día, una vez, alguna vez, algún día
ille : illa, illud : aquel, aquella, aquello
illus : illa, illud (arcaico de ille)
ingens : entis : inmenso, enorme, ingente
saxum : i, n. : piedra, roca, peñasco; terreno rocoso
deuoluo : is, ere, ui, utum : rodar hacia abajo
de : prep. + abl. : de, desde lo alto de,
summa : ae, f. : el conjunto
summus : a, um : superlatif de magnus. muy grande, extremo
exerceo : es, ere, cui, citum : 1. no dejar en reposo, trabajar con ahínco 2. ejercitar, adiestrar, ejercer, practicar
proicio : is, ere, ieci, iectum : arrojar delante, expulsar
incipio : is, ere, cepi, ceptum : comenzar
sagittarius : i, m. : arquero
statim : adv. : al instant
arcus : us, m. : arco
sumo : is, ere, sumpsi, sumptum : 1. tomar, cogerse de 2. elegir 3. arrogarse, atribuirse 4. admitir
sagitta : ae, f. : flecha
uolo (2) : as, are : robar
hostis : is, m. : enemigo; extranjero
mitto : is, ere, misi, missum : I. 1. enviar 2. transmitir 3. proporcionar 4. arrojar, lanzar II. dejar ir, abandonar
post : adv. : detrás, hacia atrás; después, luego; prep. : + Ac. : detrás de
lateo : es, ere, latui : esconderse, ocultarse
ne : adv. : ... quidem : ni siquiera ; conj. + subj. : que (verbos de temor o prohibición), para que no, que no (verbos de voluntad)
neque : adv. : = ni, y no
iterum : inv. : de nuevo
se : pron. réfl. : se
ostendo : is, ere, tendi, tentum : tender hacia delante; mostrar, presentar; prometer; declarar
CVM NARRATIVVM
Cornelius : i, m. : Cornelio
autem : conj. : pero, sin embargo, en cuanto a, en cambio
cum : inv. :1. Preposición + abl. = con 2. conjunción + ind. = cuando, como, mientras 3. conjunción + subj. : al tiempo que, mientras
filius : ii, m. : hijo
nego : as, are : decir que no, negar
audio : is, ire, iui, itum : 1. escuchar 2. oír 3. asentir, aprobar 4. bene, male audire : tener buena o mala reputación
elephantus : i, m. : elefante
Hannibal : alis, m. : Haníbal
in : prep. : (ac.) a, hacia, para, contra; (abl.) en
campus : i, m. : llano, llanura, campo (Campus, i, m. :el Campo de Marte)
celeriter : inv. : rápidamente
curro : is, ere, cucurri, cursum : correr
se : pron. réfl. : se
plane : adv. : clara, distintamente, completamente; ciertamente
planus : a, um : plano, llano; evidente, manifiesto
scio : is, ire, sciui, scitum : saber
affirmo : as, are : afirmar, dar por cierto, confirmar
Marcus : i, m. : Marco
pater : tris, m. : padre, patricio, magistrado ; Patres [conscripti] : los senadores
patro : as, are : ejecutar, realizar, efectuar, acabar
hic : haec, hoc : este, esta, esto
dico : is, ere, dixi, dictum : 1 - decir, afirmar, pronunciar, expresar; recitar. - 2 - decir un nombre, nombrar, llamar. - 3 - arengar, pleitear, defender. - 4 - celebrar, cantar, narrar, describir, componer, predicar. - 5 - fijar, asignar, establecer, regular. - 6 - advertir, hacer saber, notificar. - 7 - significar, querer decir. - 8 - proclamar, elevar al rango de.
uter : tra, trum : cuál de los dos ?, uno de los dos
utrum : partícula usada en el primer miembro de la interrogación doble.
ei : interj. : interjección que se emplea para expresar miedo, temor ¡ay!
is : ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (pr. anafórico)
credo : is, ere, didi, ditum : I. 1. confiar en préstamo 2. tener por verdadero 3. creer II. tener confianza, fiarse
¶ credere alicui : faire confiance à qqn
an : inv. : es que o acaso? ; an... an..., si... o si
diffido : is, ere, fisus sum : no fiarse, desconfiar de
omnino : adv. : completamente; en verdad.