avxilivm grammaticvm
PRIMA LĒCTIŌ. Tempus Praeteritum Perfectum.
Vīta Pverī Britannī
Gāius duodecim annōs nātus est. Nōndum longam agēns vītam vīxit, sed tamen multa vīvens vīdit et audiēns audīvit; multa cōgitāvit et ea saepe cōgitāns didicit; multa bene et pauca, ut spērō, male fēcit. Multōs annōs lūsit, paucōs annōs labōrāvit. Magistrī Latinās littēras altā vocē recitāntes eum legere et scrībere docuērunt. Multōs iam librōs lēgit, multās fābulās audīvit; nunc igitur linguam Latinam magistris adiuvantibus bene recitat et bene dīcit. Magistri enim eum bene recitare et dicere putant. Multa pēnsa scrīpsit et nōnnūllās epistulās; fābulamne etiam scrīpsit? Iam Gallicam linguam discere incēpit; ad Galliam igitur mox īre et pulchra oppida Gallōrum spectāre poterit. Saepe cum amīcīs cucurrit, pilam iēcit, per silvās errāvit; nunc igitur validus est et rōbustus.
Vōsne, O puerī, etiam haec fēcistis? Lēgistisne et scrīpsistis? Vīdistisne multa et audīvistis? Lūsistisne et labōrāvistis? 'Ita, nōs etiam haec omnia fēcimus; inter nōs cucurrimus, pilam iēcimus, per silvās errāvimus.' Tū, Quīnte, silēs; nōnne tū etiam haec fēcistī? An semper tantum labōrāvistī? 'Ego etiam, magister, haec et alia fēcī; in fluviō enim saepe ante prandium natāvi; aliīne puerī in fluviō natāvērunt? Ad lūdum etiam cottīdiē adfuī; multī autem puerī saepe āfuērunt.' Quīntus ergo praemium accipiet.
Generē passivō
Gāius duodecim annōs nātus est. Nōndum longa ab eō agentē vita acta est, sed tamen multa visa et audita sunt ab eo, multa cogitata sunt...
A magistrīs Latinās littēras altā vocē recitāntibus is legere et scrībere doctus est. Multi iam libri lēcti sunt, multae fābulae auditae sunt; nunc igitur lingua Latina magistris adiuvantibus a Gaiō bene recitatur et bene dīcitur. Magistri enim eum bene recitare et dicere putant. Multa pēnsa ab eō scrīpta sunt et nōnnūllae epistulae. Fābulaene etiam a Gaiō scrīptae sunt?
Haec, Ō puerī, etiam a vobis facta sunt? Litterae lēctae et scriptae a vobis sunt? 'Ita, haec omnia etiam a nobis facta sunt...
PRAETERITVM PERFECTVM INDICATIVI
PĒNSUM.
A. Dēclīnā tempus perfectum: natō.
B. Scrībe prīmam persōnam, singulārem et plūrālem, temporis perfectī: labōrō, doceō, dīcō, audiō, eō, faciō, absum; et secundam persōnam: cōgitō, vīvō, videō, discō, currō, addō, adsum, trānseō.
C. Respondē: (i) Īvistīne hōc annō ad theātrum? (ii) Trānsiistīne unquam Ōceanum? (iii) Quotiēs hōc anno in lūdō nōn adfuistī? (iv) Quīntamne et trīgēnsimam lēctiōnem iam lēgistis? (v) Quis agrum colere didicit? (agricolae.) (vi) Quis pēnsum fēcit? (nōs omnēs.) (vii) Validus nunc es; quid anteā fēcistī? (viii) Sententia scrīpta est; quid fēcistī? (ix) Iānua clausa est, fenestra aperta; quid fēcit aliquis? (x) Pensum recitāre bene scīs; quid fēcistī? (xi) Stilum teneō; quid fēcī? (xii) Stilus nunc in mēnsā iacet; quid fēcī? (xiii) Nunc humī iacet; quid fēcī? (xiv) Pēnsa vestra corrēcta sunt; quid magister fēcit?
D. Quid iam in lūdō fēcistī? Quid extrā lūdum?
VOCABVLA
uita : ae, f. : vida
uito : as, are : evitar
puer : eri, m. : niño; hijo; joven esclavo
Gaius : i, m. : Gaius, Caius
duodecim : inv. : doce
annus : i, m. : año
nascor : eris, i, natus sum : 1. nacer ; natus = edad 2. proceder, provenir
no : as, are : nadar
sum : es, esse, fui : ser; al inicio de frase: hay
nondum : adv. : aún no, todavía no
longus : a, um : largo
ago : is, ere, egi, actum : 1 - llevar delante de sí, hacer marchar, conducir, empujar, avanzar 2. hacer, tratar, representar; vivir
uiuo : is, ere, uixi, uictum : vivir
sed : conj. : pero, sino
tamen : adv. : sin embargo
multa : ae, f. : multa
multo (2) : as, are : castigar, multar
multus : a, um : mucho, abundante (sobre todo en plural : numeroso)
uideo : es, ere, uidi, uisum : ver (uideor, eris, eri, uisus sum : parecer)
et : conj. : y. adv. también
audio : is, ire, iui, itum : 1. escuchar 2. oír 3. asentir, aprobar 4. bene, male audire : tener buena o mala reputación
cogito : as, are : pensar, reflexionar, meditar
ea : 1. ablativo feminino singular, nominativo o acusativo neutro plural de is, ea, id (este, esta, él, ella...) 2. adv. : por este sitio, por tal lugar
is : ea, id : este, esta, esto; él, ella, ello (pr. anafórico)
saepe : inv. : a menudo, con frecuencia,
disco : is, ere, didici : tr. - aprender (una lección, algo nuevo). - abs. - instruirse, estudiar.
bene : adv. : bien
paucus : ae, a : pl. poco, escaso, corto
ut : conj. : + ind. : cuando, desde que; + subj; : para que, que, de (finalidad o verbo de voluntad), de manera que (consecuencia) adv. : como, así que
spero : as, are : tener esperanza en
male : adv. : mal, malamente
malo : mauis, malle, malui : querer más , preferir
malus : a, um : malvado, malo. comp. peior, sup. : pessimus (-umus)
facio : is, ere, feci, factum : hacer
ludo : is, ere, lusi, lusum : jugar, divertirse; representar, cantar, recitar
laboro : as, are : trabajar, esforzarse en, afanarse; padecer
magister : tri, m. : maestro (de escuela)
Latinus (2) : a, um : latino
latinus : a, um : latino
littera : ae, f. : letra; (en pl.) carta
alo : is, ere, ui, altum ou alitum : 1. nutrir, alimentar 2. promover, fomentar, desarrollar 3. alimentarse
altum : i, n. : alta mar, profundidad, altura
altus : a, um : alto, profoudo, grande (metaf.)
uox : uocis, f. : 1. la voz 2. el sonido de la voz 3. el acento 4. el sonido 5. , la palabra, el vocablo
recito : as, are : recitar, declamar
lego (2) : is, ere, legi, lectum : reunir, coger, recoger; escoger; llevarse, robar; leer
scribo : is, ere, scripsi, scriptum : 1. trazar, escribir 2. poner por escrito 3. inscribir, enrolar
doceo : es, ere, cui, ctum : enseñar (+ 2 acusativos: enseñar algo a alguien)
¶ docere litteras : enseigner à lire
iam : adv. : ya, en este momento
liber (2) : bri, m. : libro
fabula : ae, f. : rumor; leyenda, mito; fábula
nunc : adv. : ahora
igitur : conj. : así pues, por consiguiente
lingua : ae, f. : lengua; idioma, lenguaje
adiuuo : as, are, iuui, iutum : ayudar,secundar
dico : is, ere, dixi, dictum : 1 - decir, afirmar, pronunciar, expresar; recitar. - 2 - decir un nombre, nombrar, llamar. - 3 - arengar, pleitear, defender. - 4 - celebrar, cantar, narrar, describir, componer, predicar. - 5 - fijar, asignar, establecer, regular. - 6 - advertir, hacer saber, notificar. - 7 - significar, querer decir. - 8 - proclamar, elevar al rango de.
enim : conj. : en efecto, pues
puto : as, are : 1. limpiar, podar; poner en claro 2. contar 3. estimar, pensar, creer 4. suponer
pendo : is, ere, pependi, pensum : estimar, apreciar; expiar
penso : as, are : pesar, juzgar, apreciar, valorar, meditar, pensar
pensum : i, n. : tarea; peso de lana que había que hilar en un día
pensus : a, um : que tiene peso, que vale, apreciado, valioso
nonnullus : a, um : (casi siempre en plural) alguno
epistula : ae, f. : carta
etiam : adv. : todavía, también, incluso
Gallicus : a, um : galo
incipio : is, ere, cepi, ceptum : comenzar
ad : prep. + ac. : hacia, a, cerca de
Gallia : ae, f. : la Galia
mox : adv. : luego, pronto
eo : is, ire, iui, itum : ir
pulcher : chra, chrum : bello, hermoso
oppidum : i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad
Gallus : i, m. : galo
gallus : i, m. : gallo; Gallus, i : galo
specto : as, are : mirar
possum : potes, posse, potui : poder, ser capaz de
cum : inv. :1. Preposición + abl. = con 2. conjunción + ind. = cuando, como, mientras 3. conjunción + subj. : al tiempo que, mientras
amica : ae, f. : amiga, amante, querida, concubina
amicio : is, ire, icui et ixi, ictum :vestirse, ponerse (una prenda), envolver, cubrir
amicus : i, m. : amigo (nom)
amicus (2) : a, um : amigo, amistoso, propicio, favorable (adj.)
curro : is, ere, cucurri, cursum : correr
pila : ae, f. : pelota, bola
iacio : is, ere, ieci, iactum : echar, arrojar, lanzar; proferir; establecer, fundar
per : prep. : + Ac. : a través de, por, durante
silua : ae, f. : bosque
erro : as, are : vagar; equivocarse, errar
ualidus : a, um : que está en buen estado de salud, fuerte, sólido ; activo, eficaz, poderoso
robustus : a, um : fuerte, robuste, sólido
o : interjección : oh (exclamación)
hic : haec, hoc : este, esta, esto
ita : adv. : así, de este modo ; ita... ut, de tal manera que
nos : nostrum : nosotros
omnis : e : todo
inter : prep. + Ac. : entre, durante
tu : tui, pron. : tú, te, ti,contigo
Quintus : i, m. : Quinto
quintus : a, um : quinto
quintus (2) : a, um : quinto (Quintus, i, m. : Quinto)
sileo : es, ere , ui, -: callarse
non : neg. : no
an : inv. : es que o acaso? ; an... an..., si... o si
semper : adv. : siempre
tantum : adv. : tanto, de tal modo ; solamente
tantus : a, um : tan grande ; -... ut : tan grande... que
Egus : i, m. : Ego (nombre de varón)
ego : mei : yo
alius : a, ud : otro, otra, diferente, distinto
in : prep. : (ac.) a, hacia, para, contra; (abl.) en
fluuius : i, m. : río
ante : prep. + ac. : delante de, ante ; adv. delante, hacia adelante
prandium : i, almuerzo
nato : as, are : nadar, flotar
ludus : i, m. : juego, diversión; broma; escuela
cottidie : adv. : cada día, todos los días
adsum : es, esse, adfui : estar presente, asistir, ayudar
autem : conj. : pero, sin embargo, en cuanto a, en cambio
absum : es, esse, afui : estar ausente
ergo : conj. : así pues, por consiguiente
praemium : ii, n. : recompensa
accipio : is, ere, cepi, ceptum : recibir, coger, aprender (acceptus, a, um : bien recibido, agradable)