ตำนานสร้างวัดพระธาตุจอมคำ

ตำนานกล่าวว่า.ครั้งพระพุทธเจ้าเสด็จมาที่นี่พร้อมพระสาวก.เมื่อมาถึงจอมสัก.มีพญานาคสองพี่น้องนำภัตตาหารมาถวายแด่พระพุทธเจ้า.พระองค์ทรงมอบพระเกศาให้รักษาไว้.พร้อมกับพยากรณ์ว่า.จะมีฤาษีมาที่นี่.ให้นำเส้นพระเกศาที่เก็บไว้มอบให้แก่ฤาษี.ต่อมาอีก100ปี.ตุงคฤาษีบุตรพญาว้อง(จีน)ได้เดินทางมาถึงเมืองนี้.ในขณะนั้นเกิดน้ำท่วมใหญ่ทั่วทั้งเมือง.น้ำไม่มีที่จะไปเนื่องจากภูมิประเทศเป็นแอ่งกะทะ.ตุงคฤาษีจึงแสดงอิทธิฤทธิ์.ทำให้น้ำไหลรวมกันอยู่ตรงกลางเมือง.เกิดเป็นหนองน้ำขนาดใหญ่(เรียกกันว่าหนองตุงตามชื่อของตุงคฤาษี)แล้วใช้ไม้เท้าขีดให้น้ำที่เหลือไหลออกไปทางทิศเหนือ(เกิดแม่น้ำขืน).เมื่อภัยพิบัติผ่านพ้นไป.พญานาคได้มอบพระเกศาให้แก่ตุงคฤาษี.จึงได้มีการสร้างพระเจดีย์เพื่อประดิษฐานพระเกศา(ยังไม่มีการสร้างวัด)

...ตำนานสร้างวัด.วัดพระธาตุจอมคำเดิมมีชื่อว่าวัดพระธาตุจอมสร้าง.เจ้าจันทรสิกขะและฤาษี4ตน.เป็นผู้ร่วมกันสร้าง.มีอายุประมาณ1,200กว่าปีตามประวัติ.พระธาตุเจดีย์ที่สร้างขึ้นนี้มีจุดประสงค์เพื่อประดิษฐานพระเกศาที่ตกทอดมาจากตุงคฤาษี.ยอดเจดีย์ทำจากทองคำแท้บริสุทธุ์.องค์พระเจดีย์สูง226ฟุตกว้าง84ฟุต.ประดับด้วยเพชรพลอย882เม็ด....ส่วนภายในพระอุโบสถมีสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมที่งดงามผสมผสานระหว่างศิลปะล้านนา ไตยและพม่า

....วัดพระธาตุจอมคำการปรับปรุงซ่อมแซมและเปลี่ยนชื่อมาหลายครั้งครับ

...พ.ศ.2052พระยาอาติตราชให้ชื่อว่าพระธาตุจอมคำ

....พ.ศ. 2062 นางสุคันธาเกศา (นางผมหอม) ให้ชื่อว่า พระธาตุจอมตอ

...พ.ศ.2477เจ้าฟ้ารัตนะก้อนแก้วอินแถลงให้ชื่อว่า พระธาตุจอมตอง

...พ.ศ.2494เจ้าฟ้าชายหลวงให้ชื่อว่าพระธาตุจอมคำ

...ใครที่มาเชียงตุงแล้วไม่ได้ขึ้นมากราบพระเกศาที่วัดพระธาตุจอมทองถือว่าน่าเสียดายอย่างมากครับ