Samarytanka
1. Apteczka
2. Odmrożenia i hipotermia
3. Oparzenia
4. Rany
5. Udary
6. Urazy głowy
7. Złamania
8. Resuscytacja
Na wycieczkę jednodniową
Jeśli wybieramy się na wycieczkę, zastęp również powinien posiadać apteczkę. Przede wszystkim składając tę apteczkę, zastanówmy się - można rzecz jasna zainwestować w apteczkę Jansportu, jednak naprawdę dużo taniej wyjdzie samodzielne jej kompletowanie.
Apteczka zastępu powinna się składać z:
- wygodnego pojemnika - nie musi to być plecak, dużo bardziej wskazany jest chlebak - ważne, aby miał dość dużo przegródek. Apteczka ta oczywiście musi być oznaczona i umieszczona w widocznym miejscu w namiocie.
- bandaże:
elastyczny, dziane (po ok. 4 sztuki - w tym bandaże dziane różnych rozmiarów!)
- kompresy gazowe - nieco większa ilość
- plastry - dość duża ilość - często zdarzają się różne otarcia
- wata- również wskazana, np. przy przelewaniu rany wodą utlenioną
- woda utleniona - do czego służy, chyba nie trzeba tłumaczyć - ważne, aby nie była przeterminowana!!
- 2 sztuki maseczek do sztucznego oddychania
- koce termiczne - 2 koce
- siateczki kodofix - odpowiednia ilość to po ok. 2 sztuki z każdego rozmiaru
- leki - tylko przeciw bólowi gardła, ew. witamina C itp., gdy dzieje się coś poważniejszego, należy niezwłocznie udać się do lekarza
Osobista
Skład apteczki osobistej każdego harcerza/harcerki:
- 2 bandaże elastyczne;
- 2 bandaże dziane;
- plastry (różne rozmiary, w tym plastry na odciski);
- kompresy gazowe;
- maseczka do sztucznego oddychania;
- rękawiczki;
- koc termiczny;
- siateczka Kodofix (ogromnie ułatwia opatrywanie ran ręki, nogi, głowy);
- chusty trójkątne (zarówno materiałowe, jak i foliowe;)
- coś na ból głowy, gardła, węgiel lekarski;
+ ewentualnie specjalne leki osobiste (z instrukcją, w jaki sposób używać !!!)
Uwaga!!
Pamiętajmy, aby przed użyciem, dokładnie poznać instrukcje obsługi danych elementów (np. jak zawijać bandażem...) - w każdym razie należy to wszystko przećwiczyć!
Zastępu
Apteczka ta powinna być brana na każdą zbiórkę, wycieczkę, biwak, obóz.
Najlepiej wyznaczyć w zastępie osobę, która będzie dbać o nią, pilnować, aby była zawsze uzupełniona oraz czuwać nad datą ważności leków.
- gaziki jałowe - 5 szt.,
- gaza wyjałowiona - 1 szt.,
- kompresy jałowe - 5 szt.,
- bandaż dziany - 3 szt.,
- bandaż elastyczny - 3 szt.,
- chusta trójkątna - 1 szt.,
- woda utleniona
- spirytus salicylowy - (do odkażania skóry i błon śluzowych),
- altacet - (rozpuszczamy 1 tab. w szklance przegotowanej wody, stosujemy do okładów przy obrzękach, krwiakach, stłuczeniach),
- rivanolum - (rozpuszczamy 1 tab. w szklance przegotowanej wody, stosujemy do odkażania skóry).
- nożyczki,
- pęseta,
- termometr,
- agrafki,
- rękawiczki lateksowe
- krople żołądkowe - w przypadku bólów brzucha z nudnościami, niestrawności - doraźnie podajemy 15 kropli w kieliszku wody, możemy tę dawkę powtórzyć 3-6 razy dziennie,
- calcium, wapno musujące - preparat wapnia. Działa przeciwuczuleniowo. Stosujemy w przypadku użądlenia przez osę, pszczołę, wystąpienia wysypki (1 tab. rozpuścić w szklance wody),
- panthenol - aerozol. Przyspiesza gojenie się ran po oparzeniach. Rozpylamy na poparzoną skórę,
- aviomarin - przeciw wymiotny. Stosujemy w przypadku choroby lokomocyjnej.
................................................................................................................................................
Odmrożenia
Podział głębokości odmrożeń
I stopień - charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w skórze, bólem, często silnym, bladością lub sinoczerwonym zabarwieniem skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.
II stopień - odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem surowiczym,
III stopień – martwica powierzchowna skóry,
IV stopień – martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części ciała.
Objawy
- skóra początkowo czerwona potem sinoniebieska, marmurkowa, a w końcu biała,
- w ciepłym pomieszczeniu lekkie odmrożenie powoduje silny ból, a ciężkie jest bezbolesne.
Odmrożenie można podzielić na stopnie podobnie jak oparzenie. Najniebezpieczniejsze powikłanie po odmrożeniu to nieodwracalne obumarcie części ciała lub zakażenie.
Jak postępować?
1. Należy rozluźnić obcisłą odzież i rozsznurować buty. Ucisk ogranicza ukrwienie.
2. Odmrożone dłonie można wsunąć pod pachy.
3. Pacjent może sam próbować delikatnie poruszać odmrożonymi częściami ciała, ratownik nie może poruszać za niego.
4. Podawać gorące, słodkie napoje najkorzystniej jest ogrzewać odmrożenia ciepłem własnego ciała.
5. Aby uniknąć zakażenia należy nałożyć jałowy opatrunek, gdy wytworzyły się pęcherze nie należy ich przekłuwać. Nie uciskać.
6. Nie rozcierać odmrożonych kończyn śniegiem (jak to jest widoczne w filmach).
7. Nie masować to jest przyczyną utraty ciepła.
8. Nie podawać alkoholu (rozgrzewa na chwile) papierosów.
9. Pacjent z odmrożonymi nogami nie powinien chodzić, ponieważ wtedy mięśnie potrzebują więcej krwi, a przez skurczone naczynia ma ona utrudniony dopływ.
10. Można zastosować kąpiel o temperaturze 10 stopni C w ciągu 30 min. ogrzać do 40 stopni C.
................................................................................................................................................
Hipotermia
Następuje, gdy temperatura ciała wynosi 35 stopni (temperatura poniżej 20 stopni = śmierć).
Objawy
Blada, zimna, sucha skóra
Spowolnione tętno i oddech
Zaburzenia świadomości
Postępowanie
Okładamy kocami, folią NRC
Ciepła kąpiel (woda o temperaturze pokojowej, stopniowo ogrzewana)
Jeżeli osoba przytomna: podajemy ciepłe, słodzone napoje (np. herbata)
Co 45s – 1min sprawdzamy tętno
................................................................................................................................................
Poparzenia
Poparzenia słoneczne
· W razie wystąpienia rumienią skóry najlepszym wyjściem jest schłodzenie skóry poprzez zastosowanie na zaczerwienione miejsca zimnych, (ale nie lodowatych) kompresów, jeśli dotyczy to całego ciała można wsiąść letnią kąpiel.
· Domowym sposobem jest zastosowanie okładów z kwaśnego mleka, może być także jogurt naturalny (byle bez cukru).
· Ważne jest by nie nakładać na poparzone miejsca ciężkich, tłustych kremów czy balsamów.
· Chore miejsca dobrze jest smarować delikatnie cienką warstwą preparatu w postaci żelu lub lekkiej emulsji na bazie aloesu.
· Dobre będą także mleczka lub spraye z łagodzącym panthenolem (witaminą B5).
Podział głębokości oparzeń:
I stopień. Oparzenie obejmuje tylko naskórek, widzimy rumień i obrzęk skóry, poszkodowany zgłasza ból.
II stopień. Uszkodzenie dotyczy naskórka i powierzchownej warstwy skóry właściwej. Skóra jest zaczerwieniona, powstają na niej pęcherze, czucie jest zachowane.
III stopień. Martwica całego naskórka i skóry właściwej, może obejmować też tkanki znajdujące się poniżej skóry: skóra jest sucha, biała lub szara, może być ze strupem, brak jest czucia bólu.
Postępowanie:
1. Odsunięcie poszkodowanego do źródła ciepła.
2. Ugaszenie odzieży. Przyczepiony do ubrania palący się materiał musi zostać usunięty, podczas gdy przyczepiony do skóry powinien tam pozostać.
3. Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych (należy usunąć oparzonego z pomieszczenia zadymionego)
4. Natychmiastowe schładzanie zimną wodą oparzonej powierzchni przez kilkanaście minut (zmniejsza to stopień oparzenia, ponieważ zimna woda odbiera oparzonej skórze ciepło, działa przeciwobrzękowo a ponadto uśmierza ból). Należy pamiętać, że woda powinna być czysta i mieć temperaturę ok. 20 st.C. Można zanurzyć poszkodowanego w wannie, na co najmniej 20 minut.
5. Przy oparzeniach w obrębie jamy ustnej i gardła poszkodowany powinien płukać gardło zimną wodą albo ssać kawałki lodu.
6. W przypadku oparzeń chemicznych np. kwasem lub zasadą, należy spłukiwać oparzoną powierzchnię strumieniem bieżącej wody przez 15 minut. Jedynie w przypadku ofiar oparzonych wapnem niegaszonym przed zmywaniem oparzonej powierzchni należy najpierw na sucho wytrzeć wapno ze skóry.
7. Trzeba koniecznie zdjąć obrączki, pierścionki, krawat itp. – ze względu na szybko pojawiający się obrzęk.
8. W celu uniknięcia zakażenia należy zaopatrzyć ranę jałowym opatrunkiem.
9. W przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu należy ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciw wstrząsowej.
10. Należy przewieźć oparzonego do szpitala.
Czego nie wolno robić:
Po oparzeniu nie wolno zrywać ubrania, które przykleiło się do skóry, należy ostrożnie ściągać pozostałą odzież.
W przypadku oparzeń o dużej powierzchni, ciało należy schładzać tylko wilgotnymi chustami, nie wolno polewać bieżącą zimną wodą!
Nie wolno stosować na świeże oparzenie żadnych maści, kremów lub innych powszechnie stosowanych okładów np. z kwaśnego mleka.
Nie wolno neutralizować kwasów zasadami i odwrotnie, jedynym i najlepszym środkiem leczniczym jest woda
................................................................................................................................................
Rany
Rodzaje ran i krótka charakterystyka:
Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.
Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia, co zmniejsza ryzyko zakażenia.
Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca, jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.
Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.
Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.
Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.
Ukąszenie przez żmiję:
*Unieruchamiamy kończynę i układamy powyżej ciała, poszkodowany nie powinien się ruszać (chodzi o to, żeby spowolnić krążenie krwi i rozchodzenie się jadu po organizmie).
*Zakładamy powyżej miejsca ukąszenia tzw. opaskę Biera - jest ona luźniejsza od zwykłej opaski uciskowej, poniżej miejsca jej założenia musi być wyczuwalne tętno, a z rany wypływać trochę krwi wypłukującej jad.
*Jak najszybciej transportujemy poszkodowanego do szpitala, dbając o to, by się nie ruszał.
W miarę możliwości powinniśmy ustalić, co pokąsało poszkodowanego.
Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.
................................................................................................................................................
Rany zamknięte
Jest to uszkodzenie głębszych warstw skóry i/lub tkanek leżących głębiej z zachowaniem ciągłości warstwy powierzchownej. Taki rodzaj urazu najczęściej powstaje w wyniku uderzenia tępym przedmiotem. Głęboko w skórze z uszkodzonych naczyń wydostaje się krew i powstaje tzw. siniak.
Objawy:
powierzchnia skóry nienaruszona, ale ze zmienionym zabarwieniem (ciemno-niebieskie, fioletowe)
obrzęk
ból
jeśli doszło do uszkodzenia dużego naczynia, może powstać krwiak. Najczęściej towarzyszy on złamaniom.
Postępowanie:
Przy niewielkich obrażeniach – brak specjalnego postępowania.
Gdy powstaje obrzęk:
ucisnąć i schłodzić uszkodzone miejsce (przyłożyć lód lub polewać zimną wodą). Takie postępowanie powoduje obkurczenie naczyń i zmniejszenie krwawienia
unieść uszkodzoną część ciała (kończynę); zmniejsza to dopływu krwi i tym samym narastanie obrzęku
unieruchomić; zmniejsza to krwawienie i ból.
................................................................................................................................................
Rany otwarte
Rana otwarta to taka, w której ma miejsce przerwanie ciągłości skóry, co sprzyja zabrudzeniu i zakażeniu rany oraz krwawieniu.
Postępowanie:
gdy występuje krwawienie – tamować przez przyłożenie jałowego opatrunku
bezpośrednio na ranę i uciśnięciu go
unieruchomienie uszkodzonej części ciała (kończyny) – zmniejsz to krwawienie i ból
zabezpieczenie oderwanych lub amputowanych części ciała. Nieoderwane do końca części ciała należy przyłożyć w swoje oryginalne miejsce i przybandażować. Amputowane – zabezpieczyć w jałowej gazie i przetransportować w wilgoci i chłodzie z chorym do szpitala (UWAGA! Nigdy nie zamrażać!)
jeżeli w ranie widoczne są narządy wewnętrzne, np. jelita, nie wolno odprowadzać ich do jamy brzusznej, możne jedynie przykryć je jałową, wilgotną gazą
jeżeli w ranie widoczne są wbite w nią ciała obce, np. pręt, nóż itp. to nie wolno ich wyjmować – ryzyko masywnego krwotoku! – Chyba ze jest to klatka piersiowa, to wyciągamy i dokonujemy masażu serca.
................................................................................................................................................
Udary
Udar słoneczny
Zaburzenia termoregulacji przy normalnej temperaturze ciała, a wysokiej temperaturze otocznia
Objawy:
Ból i zawroty głowy
Nudności
Zaburzenia świadomości
Sucha skóra
Gorączka
Zwolnione tętno
Postępowanie:
Przenosimy poszkodowanego do chłodnego, zacienionego miejsca
Układamy w pozycji półsiedzącej
Podajemy płyny
................................................................................................................................................
Udar cieplny
Zaburzenie termoregulacji, wyższa temperatura ciała i otoczenia
Objawy:
Nadmierne pocenie
Zaburzenia przytomności
Zaczerwienienie skóry
Bladość
Przyśpieszone tętno
Postępowanie:
Układamy poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej
Podajemy chłodne płyny do picia
Konieczna jest pomoc lekarska
................................................................................................................................................
Złamania
Unieruchamiamy okolicę złamania przez unieruchomienie dwóch sąsiednich stawów, z tym że nie wolno poruszać ranną kończyną, ani poprawiać jej nieprawidłowego położenia jeśli jest dziwnie wykrzywiona czy wykręcona (możemy spowodować przesunięcie się kości oraz zwiększyć obrażenia).
Unieruchomienie kończyny górnej - podniesienie jej na temblaku (z ubrania rannego, chusty trójkątnej lub bandaża) albo przymocowanie do klatki piersiowej.
Unieruchomienie palca - przymocowanie do palca zdrowego lub usztywnienie za pomocą szpatułki (patyczka po lodach).
Unieruchomienie kończyny dolnej - przybandażowanie do nogi zdrowej, o ile złamana kończyna nie jest dziwnie wykręcona, np. na skutek zwichnięcia w stawie biodrowym.
Aby spowolnić puchnięcie kończyny i zmniejszyć ból, układamy kończynę nieco wyżej, nad poziom serca i stosujemy zimne okłady (np. z altacetu)
Nie wolno nastawiać zwichniętych czy złamanych kończyn!
................................................................................................................................................
Resuscytacja
NIGDY NIE TRENUJEMY RESUSCYTACJI NA LUDZIACH PRZYTOMNYCH – MOŻE SIĘ TO SKOŃCZYĆ ŚMIERCIĄ!
Resuscytacja - działania mające na celu przywrócenie czynności układu krążeniowo-oddechowego.
Reanimacja - czynności prowadzące do przywrócenia czynności układu krążenia, oddechowego i centralnego układu nerwowego.
1. Upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni.
2. Sprawdź reakcję poszkodowanego: delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj:
"Czy wszystko w porządku?"
3a. Jeżeli reaguje:
zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo
dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli będzie potrzebna, l regularnie oceniaj jego stan.
3b. Jeżeli nie reaguje:
głośno zawołaj o pomoc,
odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy
1. umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos, jeżeli potrzebne będą oddechy ratunkowe,
2. opuszki palców drugiej ręki umieść na żuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją w celu udrożnienia dróg oddechowych.
3. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem poszukaj prawidłowego oddechu
oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej,
nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych,
staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.
W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.
4a. Jeżeli oddech jest prawidłowy:
ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,
wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie),
regularnie oceniaj oddech.
4b. Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:
wyślij kogoś po pomoc, a jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie, wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:
º uklęknij obok poszkodowanego,
º ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego,
º ułóż nadgarstek drugiej ręki na już położonym,
º spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego; nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka,
º pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4-5 cm,
*kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2, ( 30 ucisków i 2 wdechy)
5. Reanimacje ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w następujących sytuacjach:
Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej.
Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć /min,
6. Kontynuuj resuscytację do czasu, gdy:
przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
ulegniesz wyczerpaniu.