Kalendarium harcerstwa na ziemiach polskich

1909

pierwsze wzmianki w czasopismach lwowskim i warszawskim o ruchu skautów angielskich kierowanych przez Roberta Baden-Powella

1910

Andrzej Małkowski - członek "Zarzewia", "Sokoła" i "Eleusis"*, tłumaczy na język polski "Scouting for Boys" Roberta Baden-Powella

1911

we Lwowie zorganizowano pierwszy kurs skautmistrzowski

21 maja powstaje Komenda Skautowa we Lwowie

22 maja powstają trzy męskie i jedna żeńska drużyna

15 października ukazuje się pierwszy numer "Skauta" redagowanego przez A. Małkowskiego (m.in. słowa hymnu harcerskiego, tekst ślubowania i Prawa Skautowego oraz ogłoszenie konkursu na odznakę skautową)

1912

ukazuje się podręcznik "Harce młodzieży polskiej”, w którym zaproponowano nazwy: harcerz, harcerka, zastęp, zastępowy, drużyna, drużynowy, hufiec, hufcowy, harcmistrz itp.

1913

na zlocie w Birmingham 56-osobowa grupa polskich skautów rozbiła własny obóz, wywiesiła polską flagę (choć Polski nie było jeszcze wtedy na mapie) oraz występowała ze sztandarem z białym orłem w koronie

1916

drużyny męskie podległe Naczelnej Komendzie Skautowej w Warszawie zaczynają używać nazwy Związek Harcerstwa Polskiego

1-2 listopada na Zjeździe Zjednoczeniowym w Warszawie powołano jednolity Związek Harcerstwa Polskiego, który przyjął za swe odznaki Krzyż Harcerski i lilijkę z literami ONC. Naczelnikiem został ks. Mauersberger

1918

1-2 listopada w Lublinie utworzono ogólnopolski ZHP (ok. 30 tyś. członków)

27 grudnia wybucha Powstanie Wielkopolskie, w którym bierze udział kilkuset skautów

1919

15/16 stycznia ginie założyciel harcerstwa Andrzej Małkowski, którego statek wpadł na minę w drodze z Francji do Odessy

1920-21

31 grudnia - 2 stycznia obraduje I Walny Zjazd ZHP (m.in. zatwierdzono Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie). Naczelnikiem został hm. Stanisław Sedlaczek, Naczelniczką hm. Maria Wocalewska z Łodzi

1926

socjaliści wykorzystując metodę harcerską organizują Czerwone Harcerstwo TUR ze Stanisławem Dubois na czele

1935

w Spale koło Tomaszowa odbył się Zlot 25-lecia harcerstwa, w którym wzięło udział ok. 25 tys. uczestników

1939

27 września grupa instruktorów podjęła decyzję o dalszym działaniu ZHP w konspiracji wojennej. Przyjęto nazwę Szare Szeregi (organizacja męska) i Związek Koniczyn (organizacja żeńska). Pierwszym Naczelnikiem Szarych Szeregów został hm. Florian Marciniak** z Poznania.

Grupa instruktorów związanych ze Stronnictwem Narodowym powołała mniejsze od Szarych Szeregów "Hufce Polskie". Naczelnikiem "HP" został Stanisław Sedlaczek.

1944

30 grudnia powołano do życia ZHP (początkowo na terenach wyzwolonych - Lubelszczyzna, Rzeszowszczyzna, Białostocczyzna) oparte na działaczach komunistycznych

1947

zaproponowano połączenie Organizacji Harcerzy i Harcerek

1948

przedstawiono program Harcerskiej Służby Polsce

18-20 grudnia odbyła się konferencja, na której ZHP uznane zostało za organizację wierną ideom socjalistycznym

1949

15 października ZHP wcielono do komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej zakazując używania Krzyża, lilijki i munduru harcerskiego oraz zmieniono Prawo i Przyrzeczenie, jako drużynę uznano szkołę, jako zastęp - klasę, bez podziału na płeć. Przyjęto nazwę Organizacji Harcerskiej ZMP.

1955

maj/czerwiec powstaje Organizacja Harcerska Polski Ludowej z Centralną Szkołą Instruktorów Harcerskich w Łodzi

1956

8-10 grudnia w Łodzi przy ul. Fornalskiej (obecnie Wileńskiej) powołano do życia Związek Harcerstwa Polskiego i przywrócono stare symbole (mundur, Krzyż, lilijka)

1954-62

pod przewodnictwem Jacka Kuronia działają komunistyczne drużyny "Walterowców" - organizacji odrzucającej wzór drużynowego wzorującej się na postawie komunisty

1980

powstają Kręgi Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (KIHAM), których celem jest odnowa harcerstwa w oparciu o przedwojenne wartości - Boga, Ojczyznę i służbę bliźnim

1982

rozwiązano ze względu na wprowadzenie stanu wojennego (13 grudnia 1981) Radę Porozumienia KIHAM, która działa dalej w warunkach konspiracji. Powstają też inne niekomunistyczne organizacje harcerskie - Niezależny Ruch Harcerski w Lublinie, Polska Organizacja Harcerska w Koninie (1958), a KIHAM przekształca się w Ruch Harcerstwa Rzeczypospolitej.

1985 (październik)

Powstanie pierwszych drużyn POH

1989

luty - powstaje Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej

marzec - powstaje Związek Harcerstwa Polskiego 1918

Rejestracja POH

1992

3 października dochodzi do połączenia ZHR i ZHP-1918 w jeden ogólnopolski ZHR

1997

23 listopada 1997 delegaci VI Krajowego Kongresu POH podejmują decyzję o rozwiązaniu Polskiej Organizacji Harcerskiej i wstąpieniu w szeregi ZHR

"Zarzewie” - młodzieżowa organizacja przygotowująca swych członków do zbrojnej walki o niepodległość

"Sokół” - narodowa organizacja wychowania fizycznego (towarzystwo gimnastyczne)

"Eleusis” - stowarzyszenie wychowania moralnego propagujące abstynencję od alkoholu, tytoniu, kart i rozpusty

Naczelnikami Szarych Szeregów byli:

hm. Florian Marciniak (1939-1943)

hm. Stanisław Broniewski (1943-1944)

hm. Leon Marszałek (1944-1945)