คำแนะนำ
การปฏิบัติตัวภายหลัง
การผ่าตัดต้อกระจก

คำแนะนำการปฏิบัติตัวภายหลังการผ่าตัดต้อกระจก

วิธีการหยอดตา/ป้ายยา

1. ล้างมือฟอกสบู่ให้สะอาดและเช็ดมือให้แห้ง ก่อนหยอดยาและป้ายยาทุกครั้ง

2. ตรวจสอบชื่อยา วันหมดอายุ และวิธีการใช้ยาให้ถูกต้อง เช่น ยาบางชนิดต้องเขย่าขวดก่อนหยอด

3. นั่งเงยหน้าหรือนอนหงาย ในท่าที่สบาย เหลือบตามองขึ้น ใช้นิ้วชี้ของมือข้างที่ไม่ถนัดดึงเปลือกตาล่างลงให้เห็นกระพุ้งตาด้านล่าง และใช้มือข้างที่ถนัดถือขวดยา หยอดยาลงในกระพุ้งตาล่าง 1 หยด ระวังอย่าให้ปลายขวดยาสัมผัสตา ขณะหยอดยาปลายขวดยาควรอยู่ห่างจากตา ประมาณ 1-2 เซนติเมตร หากเป็นยาป้ายให้บีบยายาวประมาณ 1 เซนติเมตร ลงในกระพุ้งตาด้านล่าง

4. หลับตาลงแล้วใช้สำลีสะอาดซับยาส่วนที่ล้นออกนอกตา จากนั้นให้หลับตาและลืมตาช้า ๆ 1-2 ครั้ง เพื่อให้ยากระจายทั่วตา จากนั้นให้หลับตาทิ้งไว้สักพัก

ข้อควรระวังในการหยอดตา/ป้ายยา

• หากมียาหยอดตามากกว่า 1 ชนิดที่จำเป็นต้องหยอดในเวลาเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน ควรหยอดยาห่างกันอย่างน้อย 5 นาที หากมีทั้งยาหยอดตา และยาป้ายตา ควรใช้ยาป้ายตาเป็นลำดับสุดท้าย

• ห้ามใช้ยาหยอดตา/ยาป้ายตาร่วมกับผู้อื่น

• ควรเก็บยาไว้ในที่ซึ่งไม่ถูกแสงแดดหรือความร้อน

• ยาหยอดตา/ยาป้ายตาที่เปิดใช้แล้วควรใช้ภายใน 1 เดือนหรือตามเอกสารกำกับ ถ้าเปลี่ยนสีให้ทิ้งและมาพบแพทย์เพื่อพิจารณารับยาขวดใหม่

การเช็ดตาข้างที่ทำผ่าตัด

1. ควรเช็ดทำความสะอาดตาข้างที่ทำผ่าตัดอย่างน้อยวันละ 1 ครั้งหลังตื่นนอนตอนเช้า ห้ามใช้น้ำล้างตาโดยเด็ดขาด

2. ล้างมือให้สะอาดและเช็ดมือให้แห้งด้วยผ้าสะอาดทุกครั้งก่อนและหลังเช็ดตา

3. นั่งในท่าสบาย หรือนอนราบไม่หนุนหมอน

4. เปิดฝาครอบตาออก และทำความสะอาดฝาครอบตาด้วยน้ำสบู่ ล้างน้ำให้สะอาด เช็ดให้แห้ง

5. ใช้สำลีชุบน้ำเกลือปราศจากเชื้อ บีบให้พอหมาด ๆ จากนั้นเริ่มเช็ดตาด้วยความเบามือ ดังนี้

• สำลีก้อนที่ 1 เช็ดหัวตาให้สะอาด

• สำลีก้อนที่ 2 เช็ดชิดขอบตาบน โดยให้ผู้ป่วยมองปลายเท้า เริ่มเช็ดจากหัวตาไปหางตา ไม่เช็ดย้อนไปมา`

• สำลีก้อนที่ 3 เช็ดชิดขอบตาล่าง โดยให้ผู้ป่วยมองขึ้นด้านบน แล้วเช็ดจากหัวตาไปหางตา ไม่เช็ดย้อนไปมา

• สำลีก้อนที่ 4 เช็ดเปลือกตาบนจนถึงคิ้วให้สะอาด

• สำลีก้อนที่ 5 เช็ดเปลือกตาล่างจนถึงโหนกแก้มให้สะอาด

6. ในรายที่มีขี้ตามาก สามารถใช้สำลีเพิ่มได้ตามความเหมาะสม

7. ปิดตาด้วยฝาครอบตาหรือแว่นที่ล้างสะอาดแล้ว เพื่อป้องกันการถูกกกระทบกระแทก

การปฏิบัติตัวช่วง 1 เดือนแรก หลังผ่าตัด

1. ห้ามล้างหน้าและระวังไม่ให้น้ำหรือสิ่งสกปรก เช่น ฝุ่น ควัน ลม ไอต่างๆ เข้าตา ใช้ผ้าชุบน้ำสะอาดบีบหมาดๆ เช็ดหน้าแทนการล้างหน้าวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น

2. อาบน้ำตั้งแต่ไหล่ลงมา โดยระวังอย่าให้น้ำกระเด็นเข้าตา

3. ห้ามสระผมเอง ควรสระผมในท่านอนโดยระวังไม่ให้น้ำกระเด็นเข้าตา

4. การแปรงฟัน ควรใช้แก้วน้ำในการบ้วนปาก ไม่ควรเปิดจากก๊อกน้ำโดยตรง เพราะน้ำอาจกระเด็นเข้าตาได้

5. งดแต่งหน้า งดใช้เครื่องสำอางค์หรือสารเคมีใดๆ เช่น ครีมบำรุง น้ำมันบำรุงผมบริเวณใบหน้าหรือศีรษะ

6. ห้ามขยี้ตาหรือเกาเปลือกตาแรงๆ 7. หยอดยา ป้ายยาขี้ผึ้ง (ถ้ามี) และ/หรือรับประทานยาตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัด

7. ในช่วงเวลากลางวัน อาจสวมแว่นตาเพื่อป้องกันแสงแดด ลม ฝุ่น หรือสิ่งแปลกปลอม เข้าตาแทนที่ครอบตา หากออกนอกบ้านควรใส่แว่นกันแดด ควรล้างแว่นตาทุกวันด้วยน้ำสะอาด

8. หลีกเลี่ยงการนอนตะแคงลงข้างที่ผ่าตัดเป็นเวลา 1 คืนหลังผ่าตัด และควรครอบตาข้างที่ผ่าตัด ด้วยฝาครอบตาพลาสติกแข็งก่อนเข้านอน เป็นเวลา 1 เดือน เพื่อป้องกันอันตรายจาการกดทับตา การขยี้ตา หรือตาโดนกระแทกในขณะนอนหลับ ควรทำความสะอาดฝาครอบตาด้วยสบู่และล้างด้วยน้ำสะอาดและเช็ดให้แห้งทุกวัน

9. ควรระมัดระวัง การสำลักอาหาร ไอหรือจามรุนแรง และระวังไม่ให้ท้องผูก โดยเฉพาะช่วง 1 สัปดาห์แรก หลังผ่าตัด

10. งดการออกกำลังกายที่ต้องออกแรง หรือมีเหงื่อออกมาก ในช่วง 1 เดือนแรกหลังผ่าตัด แต่ท่านสามารถออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดินออกกำลังภายในบริเวณบ้าน แกว่งแขนขา ขี่จักรยานอยู่กับที่ ที่ไม่ทำให้เหงื่อออกมากได้ หลังผ่าตัด 2 สัปดาห์ เป็นต้นไป

11. ควรระมัดระวังการกระทบกระเทือนบริเวณรอบดวงตา หรืออุบัติเหตุต่างๆ เช่นการหกล้ม การเดินชนสิ่งกีดขวาง

12. หลีกเลี่ยงกิจกรรมต่างๆ ที่อาจทำให้ น้ำ ฝุ่น ควัน เข้าตา ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในลูกตา เช่น การทำความสะอาดบ้าน การปรุงอาหาร การอยู่ใกล้สัตว์เลี้ยง ล้างรถ การทำสวนพรวนดิน การรดน้ำต้นไม้ การจุดธูปไหว้พระ

13. ห้ามยกของหนัก และงดก้มศีรษะต่ำกว่าเอวเป็นเวลานานๆ โดยเฉพาะช่วง 2 สัปดาห์แรก หลังผ่าตัด

14. ไม่ควรอุ้มเด็กหรือสัตว์เลี้ยง เพราะอาจเกิดอัตรายกับตาข้างที่ทำผ่าตัดในขณะอุ้มเด็กหรือสัตว์เลี้ยงได้

15. ถ้าการมองเห็นหลังผ่าตัดอยู่ในเกณฑ์ปกติ สามารถขับรถได้เองที่ 1-2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด

16. ท่านสามารถใช้สายตาได้ตามปกติ เช่น อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ แต่ควรหยุดพักสายตาเป็นระยะหรือเมื่อมีอาการแสบตาหรือปวดตา

17. หลังผ่าตัด สามารถเดินทางโดยยานพาหนะต่างๆ ได้ตามปกติ เช่น รถยนต์ เรือ รถไฟ หรือเครื่องบิน

หมายเหตุ การปฏิบัติตัวภายหลังการผ่าตัด อาจมีการปรับเปลี่ยนแปลงตามคำแนะนำของแพทย์ผู้รักษา

หากมีการผิดปกติ ได้แก่ ตามัวลง ปวดตา มีขี้ตา ตาแฉะ ตาอักเสบแดง ควรมาพบแพทย์ทันทีไม่ต้องรอให้ถึงวันนัดหมาย
และไม่ควรซื้อยาตามร้านขายยามาหยอดหรือรับประทานเอง 

ในเวลาราชการ ติดต่อตึกผู้ป่วยนอกชั้น 5 ห้อง 500 นอกเวลาราชการ ติดต่อตึกผู้ป่วยนอกชั้น 1 ห้องฉุกเฉิน

ที่มา ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล