คำแนะนำ
สำหรับผู้ป่วย
ที่เข้ารับการผ่าตัด
ต้อเนื้อ

การรักษาต้อเนื้อ

มีตั้งแต่ การป้องกันไม่ให้ต้อเนื้อลุกลามมากขึ้นโดยการสวมแว่นกันแดด หยอดน้ำตาเทียมร่วมกับการใช้ยาหยอดตาแก้อาการเคืองตา และการผ่าตัด ซึ่งจะพิจารณาทำในรายที่ต้อเนื้อยื่นล้ำเข้ามาในกระจกตามาก มีอาการเคืองตามาก หรือเหตุผลเรื่องความสวยงามหรือรูปลักษณ์ 

ผลการผ่าตัดส่วนใหญ่ผู้ป่วยจะหายเป็นปกติหลังได้รับการผ่าตัดต้อเนื้อออก แต่โอกาสที่ต้อเนื้อจะเป็นซ้ำหลังผ่าตัดภายในระยะเวลา 3 เดือนได้ ประมาณร้อยละ 5-30 ทั้งนี้ขึ้นกับปัจจัยหลายอย่าง เช่น อายุ การสัมผัสแสงแดด รวมถึงการปฏิบัติตัวของผู้ป่วยภายหลังการผ่าตัด

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด

1. ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ถ้ามีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หอบหืด โรคเลือด หรือโรคอื่นๆ ให้ปรึกษาแพทย์ก่อน

2. ผู้ที่รับประทานยาแอสไพริน หรือยาละลายลิ่มเลือดอื่นๆ เป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์ผู้สั่งยานั้น เพื่อขออนุญาตหยุดยาก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 1 สัปดาห์ หากมียาชนิดอื่นที่รับประทานเป็นประจำหรือเคยมีอาการแพ้ยาใดๆ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบและควรนำยาที่ใช้มาในวันผ่าตัดด้วย

3. ถ้ามียาหยอดตาที่แพทย์สั่งให้ เช่น ยาต้อหิน หรือยาปฏิชีวนะ ให้หยอดยาตามคำสั่งแพทย์

4. ก่อนถึงวันนัดผ่าตัด ถ้าพบว่ามีอาการผิดปกติ เช่น ตาแดง อักเสบ ควรมาพบแพทย์ก่อน เพื่อทำการรักษา

การปฏิบัติตัวก่อนการผ่าตัด

1. วันผ่าตัดอาบน้ำ สระผมให้สะอาดก่อนมาโรงพยาบาล

2. อาหารเช้า ควรรับประทานอาหารอ่อนๆ เช่น ข้าวต้ม หรือ ดื่มน้ำหวาน 1 แก้ว ไม่ควรรับประทานอาหารมากเกินควร

3. รับประทานยา หรือหยอดยาที่แพทย์สั่งได้ตามปกติ ยกเว้นยาที่แพทย์สั่งหยุด

4. ไม่ควรทาแป้งหรือแต่งหน้าในวันที่มาผ่าตัด

5. ต้องมีญาติหรือเพื่อนมาด้วยอย่างน้อย 1 คน

การปฏิบัติตัวขณะผ่าตัด

1. นอนหงายราบไม่หมุนหมอน โดยนอนนิ่งๆตลอดระยะเวลาผ่าตัด โดยทั่วไปการผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 45-60 นาที

2. หายใจใต้ผ้าปลอดเชื้อคลุมจมูก

3. เมื่อผ่าเสร็จจะมีผ้าปิดตาแน่น

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัด

1. หลังผ่าตัด (วันที่ทำผ่าตัด)

• ควรพักผ่อน ลุกนั่งและเดินเท่าที่จำเป็น เช่น รับประทานอาหาร เข้าห้องน้ำ

• รับประทานอาหารอ่อนและรับประทานยาตามแพทย์สั่ง (ถ้ามี)

• ไม่ต้องเปิดตาเพื่อหยอดยาหรือป้ายยาใดๆ เว้นแต่มีคำสั่งพิเศษของแพทย์

• วันรุ่งขึ้นมาพบแพทย์ตามนัด

2. หลังจากที่แพทย์เปิดตาหลังผ่าตัดแล้ว ในวันต่อๆไปให้ทำความสะอาดรอบๆตาข้างที่ผ่าตัดโดยใช้สำลีสะอาดชุบน้ำต้มสุกทิ้งให้เย็นหรือน้ำเกลือที่แพทย์จัดให้ บีบให้หมาด เช็ดตาอย่างเบามือ

3. ระวังไม่ให้น้ำ หรือสิ่งแปลกปลอมต่างๆ เข้าตาข้างที่ทำผ่าตัด ห้ามล้างหน้าโดยเด็ดขาด ให้ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำบิดให้หมาด เช็ดหน้าแทนการล้างหน้าประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือตามคำแนะนำของแพทย์

4. อาบน้ำหรือสระผมได้ แต่ต้องไม่ให้น้ำเข้าตาข้างที่ทำผ่าตัด

5. หยอดยาและป้ายยาตามแพทย์สั่ง

6. หลีกเลี่ยงภาวะเสี่ยงที่อาจทำให้ติดเชื้อนานประมาณ 2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด เช่น การปรุงอาหาร การทำความสะอาดบ้าน การเป่าพัดลมตรงๆเข้าหน้าตา การทำสวน การจ่ายตลาด การเล่นกับสัตว์เลี้ยง หรืออื่นๆ ที่อาจทำให้ฝุ่น น้ำ ควันเข้าตา

7. ควรหลีกเลี่ยงแสงแดด ฝุ่น ลม และสวมแว่นกันแดดเมื่อออกนอกบ้านเสมอ อย่างน้อย 4 สัปดาห์

8. ใช้สายตาได้ตามปกติ เช่น อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ แต่ควรหยุดพักเมื่อรู้สึกแสบตา

9. มาตรวจตามแพทย์นัดทุกครั้ง

วิธีการเช็ดตา

1. ล้างมือให้สะอาด เช็ดมือให้แห้งด้วยผ้าสะอาด

2. หยิบสำลีในลักษณะประกบกัน 2 ก้อน

3. เทน้ำเกลือหรือน้ำต้มสุกที่ทิ้งให้เย็นลงบนสำลี บีบแห้งหมาด ๆ

4. แยกสำลีออกเป็นสองก้อน โดยไม่สัมผัสบริเวณด้านในของสำลี

5. ใช้สำลีก้อนแรกเช็ดหนังตาบนจากด้านหัวตาไปหางตา แล้วทิ้งไป แล้วใช้สำลีก้อนที่สองเช็ดหนังตาล่างด้านหัวตาไปหางตา อย่าเช็ดย้อนทางไปมา ถ้ายังไม่สะอาดให้ทำซ้ำตามขั้นตอนด้วยสำลีก้อนใหม่จนรู้สึกสะอาด

วิธีหยอดตา

1. ตรวจสอบขวดยาหยอดตาให้ถูกต้อง เพื่อป้องกันการหยิบยาผิด

2. นั่งแหงนหน้า หรือนอน และมองขึ้นข้างบน ใช้นิ้วมือข้างที่ไม่ถนัดดึงหนังตาล่างลง เพื่อเปิดกระพุ้งตาล่าง แล้วใช้มืออีกข้างถือขวดยา หยอดยาลงในกระพุ้งตา 1 หยด ระมัดระวังไม่ให้ปลายขวดยาสัมผัสตา

3. หลับตา ลืมตาเบา ๆ 1-2 ครั้ง เพื่อให้ยากระจายทั่วตา หลับไว้สักพัก ใช้สำลีหรือกระดาษนุ่มที่สะอาดซับน้ำยาส่วนที่ล้นออกนอกตา

4. ถ้าต้องหยอดยามากกว่า 1 ชนิด ให้หยอดห่างกัน ประมาณ 5 นาที

วิธีป้ายยา

1. ปฏิบัติเช่นเดียวกับการหยอดยา โดยบีบยาลงบนกระพุ้งตาล่าง จากหัวตาไปหางตา ระวังไม่ให้ปลายหลอดยาสัมผัสตา

2. ให้ป้ายยาหลังหยอดยาเสมอ

3. ห้ามนำยาไปให้ผู้อื่นใช้

4. เก็บยาไว้ในตู้เย็น (ถ้ามี) หรือในที่ซึ่งไม่ถูกแดดหรือความร้อน

5. ยาที่เปิดใช้แล้วควรใช้ภายใน 1 เดือน หรือตามเอกสารกำกับ ถ้าเปลี่ยนสีให้ทิ้งไม่ควรนำมาใช้อีก

6. ถ้ามีอาการตาแดง คัน เคืองตามาก ทุกครั้งที่หยอดยาหรือป้ายยา ควรหยุดใช้ยาและรีบมาพบแพทย์ทันที

ที่มา ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล