คำแนะนำสำหรับผู้ป่วย
ที่เข้ารับ
การผ่าตัดเปลือกตา

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด

1. ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ถ้ามีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หอบหืด โรคเลือด หรือโรคอื่นๆ ให้ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางเพื่อควบคุมตัวโรคเหล่านั้นร่วมด้วย

2. ถ้าท่านมีโรคประจำตัว มียาหรืออาหารเสริมที่รับประทานอยู่ หรือ มีประวัติแพ้ยา ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบ

3. งดยาละลายลิ่มเลือด เช่น แอสไพริน (aspirin) 1 สัปดาห์ก่อนเข้ารับการผ่าตัด, งดวิตามินรวม วิตามิน C วิตามิน E อาหารเสริมสมุนไพร เช่น แปะก๊วย โสม ขิง ถั่งเช่า  น้ำมันตับปลา อาหารประเภทที่มีกรดไขมันชนิดอิ่มตัวสูง เช่น น้ำมันดอกคำฝอย 2 สัปดาห์ก่อนเข้ารับการผ่าตัด

4. ผู้ที่ใช้เครื่องกระตุ้นการทำงานของหัวใจ (pacemaker) ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนการผ่าตัด เนื่องจากการใช้เครื่องจี้ไฟฟ้าขณะผ่าตัด อาจมีผลต่อการทำงานของเครื่องกระตุ้นการทำงานของหัวใจได้

5. ถ้าใส่คอนแทคเลนส์ ควรถอดออกแล้วใส่แว่นตาในวันที่เข้ารับการผ่าตัด

6. มีญาติหรือคนรู้จักมาด้วยในวันผ่าตัดเพื่อรับผู้ป่วยกลับบ้าน ไม่แนะนำให้ผู้ป่วยขับรถกลับบ้านเอง

การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด

1. หลังผ่าตัด เปลือกตาจะบวมและมีรอยช้ำได้ใน 24-72 ชั่วโมงแรก แต่มักจะไม่ปวดมาก ใน 3 วันแรก ให้ประคบเย็นด้วยเจลเย็นหรือถุงน้ำแข็งห่อผ้า บ่อยๆเท่าที่ทำได้ เพื่อลดการบวม หลังจากนั้นจึงประคบอุ่นต่อจนถึงวันนัด ถ้ามีเลือดซึมจากแผลให้ใช้ผ้าก๊อซหรือทิชชูสะอาดกดที่แผล ถ้าเลือดไหลมากไม่หยุดหลังกด ปวดตามาก ตาโปนขึ้น ตามัวลง ให้มาพบแพทย์ทันที

2. ถ้ามีแผ่นปิดแผลบริเวณที่ผ่าตัด ไม่ต้องเปิดเช็ดทำความสะอาดแผล ถ้าไม่มีแผ่นปิดแผล ให้ใช้ไม้พันสำลีหรือสำลีก้อนชุบน้ำเกลือเช็ดแผลหรือทายาขี้ผึ้งที่แผลตามแพทย์สั่ง

3. ห้ามแผลผ่าตัดโดนน้ำจนกว่าจะตัดไหม ให้ใช้ผ้าสะอาดเช็ดหน้าแทนการล้างหน้า

4. รับประทานยา หยอดยาหรือป้ายยาตามแพทย์สั่ง งดรับประทานยาละลายลิ่มเลือดเช่น แอสไพริน ต่ออีก 1-3 วันหลังผ่าตัดหรือตามที่แพทย์แนะนำ

5. งดใช้เครื่องสำอางที่เปลือกตา 2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด

6. หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้เหงื่อออกมาก เช่น ออกกำลังกาย

7. ท่านจะได้รับการนัดหมายประมาณ 1 สัปดาห์หลังผ่าตัด เพื่อตัดไหม

ผลข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้หลังการผ่าตัดเปลือกตา

1. เปลือกตาบวม จะเด่นชัดใน 2-3 วันแรกหลังผ่าตัด จากนั้นจะค่อยๆยุบลง และจะดีขึ้นประมาณ 80% ภายในเดือนแรก และกลับมาเป็นปกติประมาณ 3-6 เดือนหลังผ่าตัด

2. รอยช้ำรอบดวงตา จะจางหายไปภายใน 1-3 สัปดาห์หลังผ่าตัด

3. แผลติดเชื้อ จะมีลักษณะบวมแดงร้อน ปวดเป็นจังหวะ หากมีอาการเหล่านี้ต้องมาพบแพทย์อย่างเร่งด่วน

4. แผลแยก ถ้ามีการขยี้ตาหรือไปโดนแผลแรงๆ โดยเฉพาะในช่วง 1-2 สัปดาห์แรกหลังผ่าตัด ถ้าพบว่ามีแผลแยกให้มาพบแพทย์ทันที

5. ภาวะตาแห้ง หลังผ่าตัดอาจมีอาการตาแห้งที่มากขึ้นหรืออาจหลับตาไม่สนิทโดยเฉพาะใน 2-3 เดือนแรก ทำให้มีอาการแสบตา ตาพร่าหรือน้ำตาไหลร่วมด้วยได้ แต่อาการส่วนใหญ่จะค่อยๆดีขึ้นเอง สามารถใช้น้ำตาเทียมหยอดตาเพื่อลดอาการตาแห้งได้

6. ชั้นตาไม่เท่ากัน ชั้นตาหลุด หรือชั้นตาหลายชั้น สามารถเกิดขึ้นได้ โดยอาจต้องผ่าตัดแก้ไขอีกครั้ง แต่มักต้องรออย่างน้อย   3-6 เดือนหลังผ่าตัดครั้งแรก

7. แผลเป็น หลังตัดไหม รอยแผลอาจจะเห็นชัดเป็นสีชมพู ซึ่งส่วนใหญ่จะจางลงเป็นธรรมชาติใน 3-6 เดือน แต่บางคนอาจพบแผลเป็นนูนที่เห็นชัด หรือที่เรียกว่าคีลอยด์ (keloid) ซึ่งพบได้น้อย อาจต้องมีการฉีดยาลดการอักเสบที่รอยแผลเป็นในกรณีที่เป็น keloid

ที่มา ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล