คำแนะนำ
สำหรับผู้ป่วย
ที่เข้ารับการผ่าตัด
ต้อหิน

การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด

1. ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง ถ้ามีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หอบหืด โรคเลือด หรือโรคอื่นๆ ให้ปรึกษาแพทย์ก่อน

2. ผู้ที่รับประทานยาแอสไพริน หรือยาละลายลิ่มเลือดอื่น ๆ เป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์ผู้สั่งยานั้น เพื่อขออนุญาตหยุดยาก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 1 สัปดาห์ หากมียาชนิดอื่นที่รับประทานเป็นประจำหรือเคยมีอาการแพ้ยาใดๆ ต้องแจ้งให้แพทย์ทราบและควรนำยาที่ใช้มาในวันผ่าตัดด้วย

3. ถ้ามียาหยอดตาที่แพทย์สั่งให้ เช่น ยาต้อหิน หรือยาปฏิชีวนะ ให้หยอดยาตามคำสั่งแพทย์

4. ก่อนถึงวันนัดผ่าตัด ถ้าพบว่ามีอาการผิดปกติ เช่น ตาแดง อักเสบ ควรมาพบแพทย์ก่อน เพื่อทำการรักษา

การปฏิบัติตัวก่อนการผ่าตัด

1. วันผ่าตัดอาบน้ำ สระผมให้สะอาดก่อนมาโรงพยาบาล

2. อาหารเช้า ควรรับประทานอาหารอ่อน ๆ เช่น ข้าวต้ม หรือ ดื่มน้ำหวาน 1 แก้ว ไม่ควรรับประทานอาหารมากเกินควร

3. รับประทานยา หรือหยอดยาที่แพทย์สั่งได้ตามปกติ ยกเว้นยาที่แพทย์สั่งหยุด

4. ไม่ควรทาแป้งหรือแต่งหน้าในวันที่มาผ่าตัด

5. ต้องมีญาติหรือเพื่อนมาด้วยอย่างน้อย 1 คน

การปฏิบัติตัวขณะผ่าตัด

1. นอนหงายราบไม่หมุนหมอน โดยนอนนิ่ง ๆ ตลอดระยะเวลาผ่าตัด โดยทั่วไปการผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 45-60 นาที

2. หายใจใต้ผ้าคลุมจมูก

3. เมื่อผ่าเสร็จจะมีผ้าปิดตาและที่ครอบตา

การปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัด

1. หลังผ่าตัด (วันที่ทำผ่าตัด)

• ควรพักผ่อน ลุกนั่งและเดินเท่าที่จำเป็น เช่น รับประทานอาหาร เข้าห้องน้ำ

• รับประทานอาหารอ่อนและรับประทานยาตามแพทย์สั่ง (ถ้ามี)

• ไม่ต้องเปิดตาเพื่อหยอดยาหรือป้ายยาใด ๆ เว้นแต่มีคำสั่งพิเศษของแพทย์

• วันรุ่งขึ้นมาพบแพทย์ตามนัด

2. ระวังไม่ให้น้ำ หรือสิ่งแปลกปลอมต่างๆ เข้าตาข้างที่ทำผ่าตัด ห้ามล้างหน้าโดยเด็ดขาด ให้ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำบิดให้หมาด เช็ดหน้าแทนการล้างหน้าประมาณ 2-4 สัปดาห์ หรือตามคำแนะนำของแพทย์

3. ทำความสะอาดรอบๆตาข้างที่ผ่าตัดโดยใช้สำลีสะอาดชุบน้ำต้มสุกหรือน้ำเกลือที่แพทย์จัดให้ บีบให้หมาด เช็ดตาอย่างเบามือ

4. อาบน้ำหรือสระผมได้ แต่ต้องไม่ให้น้ำเข้าตาข้างที่ทำผ่าตัด

5. หยอดยาและป้ายยาตามแพทย์สั่ง

6. เมื่อออกนอกบ้านควรใส่แว่นกันแดด

7. ควรครอบที่ครอบตาซึ่งทางโรงพยาบาลจัดให้ก่อนเข้านอน เพื่อป้องกันอันตรายจากการกดทับตา การขยี้ตา หรือโดนกระแทก ประมาณ 2-4 สัปดาห์ หรือตามคำแนะนำของแพทย์

8. หลีกเลี่ยงภาวะเสี่ยงที่อาจทำให้ติดเชื้อนานประมาณ 2 สัปดาห์ หลังผ่าตัด เช่น การปรุงอาหาร การทำความสะอาดบ้าน การเป่าพัดลมตรงๆเข้าหน้าตา การทำสวน การจ่ายตลาด การเล่นกับสัตว์เลี้ยง หรืออื่นๆ ที่อาจทำให้ฝุ่น น้ำ ควันเข้าตา

9. ควรระมัดระวังอุบัติเหตุต่างๆที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น การหกล้ม การเดินชนสิ่งขีดขวาง และการกระทบกระเทือนบริเวณดวงตา ใบหน้า หรือบริเวณศีรษะ

10. ระวังการไอหรือจามแรงๆ ระวังไม่ให้ท้องผูก

11. ออกกำลังกายเบาๆ ได้ เช่น การเดิน งดการออกกำลังกายที่ต้องออกแรงมาก ประมาณ 1 เดือน หรือตามคำแนะนำของแพทย์ 

12. ใช้สายตาได้ตามปกติ เช่น อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ แต่ควรหยุดพักเมื่อรู้สึกแสบตา

13. มาตรวจตามแพทย์นัดทุกครั้ง

14. หลังผ่าตัดต้อหิน ท่านจะรู้สึกตามัวลงเล็กน้อย เป็นผลจากการผ่าตัดและระดับสายตาจะดีขึ้น ใกล้เคียงกับระดับสายตาก่อนผ่าตัด ภายใน 2-4 สัปดาห์ แต่ถ้ามีอาการผิดปกติ เช่น ปวดตามาก มีขี้ตามาก ตาแดง ตาบวมมากขึ้น ตามัวลงกว่าเดิมมาก คลื่นไส้อาเจียน หรือโดนกระแทกบริเวณที่ทำผ่าตัด ควรรีบมาพบแพทย์ทันทีไม่ต้องรอถึงวันนัด ไม่ควรซื้อยาตามร้านขายยามาหยอดหรือรับประทานเอง

วิธีการเช็ดตา

1. ล้างมือให้สะอาด เช็ดมือให้แห้งด้วยผ้าสะอาด

2. เปิดที่ครอบตา

3. หยิบสำลีในลักษณะประกบกัน 2 ก้อน

4. เทน้ำเกลือหรือน้ำต้มสุกลงบนสำลี บีบแห้งหมาด ๆ

5. แยกสำลีออกเป็นสองก้อน โดยไม่สัมผัสบริเวณด้านในของสำลี

6. ใช้สำลีก้อนแรกเช็ดหนังตาบนจากด้านหัวตาไปหางตา แล้วทิ้งไป แล้วใช้สำลีก้อนที่สองเช็ดหนังตาล่างด้านหัวตาไปหางตา อย่าเช็ดย้อนทางไปมาถ้ายังไม่สะอาดให้ทำซ้ำตามขั้นตอนด้วยสำลีก้อนใหม่จนรู้สึกสะอาด

วิธีหยอดตา

1. ตรวจสอบขวดยาหยอดตาให้ถูกต้อง เพื่อป้องกันการหยิบยาผิด

2. นั่งแหงนหน้า หรือนอน และมองขึ้นข้างบน ใช้นิ้วมือข้างที่ไม่ถนัดดึงหนังตาล่างลง เพื่อเปิดกระพุ้งตาล่าง แล้วใช้มืออีกข้างถือขวดยา หยอดยาลงในกระพุ้งตา 1 หยด ระมัดระวังไม่ให้ปลายขวดยาสัมผัสตา

3. หลับตา ลืมตาเบาๆ 1-2 ครั้ง เพื่อให้ยากระจายทั่วตา ใช้สำลี หรือกระดาษนุ่มที่สะอาดซับน้ำยาส่วนที่ล้นออกนอกตา

4. ถ้าต้องหยอดยามากกว่า 1 ชนิด ให้หยอดห่างกัน ประมาณ 5 นาที

วิธีป้ายยา

1. ปฏิบัติเช่นเดียวกับการหยอดยา โดยบีบยาลงบนกระพุ้งตาล่าง จากหัวตาไปหางตา ระวังไม่ให้ปลายหลอดยาสัมผัสตา

2. ให้ป้ายยาหลังหยอดยาเสมอ

3. ห้ามนำยาไปให้ผู้อื่นใช้

4. เก็บยาไว้ในตู้เย็น (ถ้ามี) หรือในที่ซึ่งไม่ถูกแดดหรือความร้อน

5. ยาที่เปิดใช้แล้วควรใช้ภายใน 1 เดือน หรือตามเอกสารกำกับ ถ้าเปลี่ยนสีให้ทิ้งไม่ควรนำมาใช้อีก

6. ถ้ามีอาการตาแดง คัน เคืองตามาก ทุกครั้งที่หยอดยาหรือป้ายยา ควรหยุดใช้ยาและรีบมาพบแพทย์ทันที

ที่มา ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล