Joseph Bratman (geredde)
Maria Lootens (redder)
Sandor Bratman, vader van Joseph, wordt geboren op 29 oktober 1919 in Boedapest. Serena Popovici, moeder van Joseph, wordt geboren op 11 december 1916 in Roemenië. Beiden hebben Joodse roots. In 1939 komen ze in België aan. Ze vluchten weg uit hun moederland doordat de Duitsers zowel Roemenië als Hongarije binnenvallen. In België huwen ze en starten ze samen een gezin. Een van hun zonen is Joseph Bratman, geboren op 17 juni 1942 in Brussel.
Ons verhaal vertelt de weg die Joseph en zijn ouders hebben afgelegd tijdens en na de oorlog.
Sandor Bratman
Serena Popovici
Hopend dat ze veilig zijn in België breekt niet veel later ook hier de oorlog uit. Serena en Sandor besluiten Joseph te laten onderduiken bij Maria Lootens, zijn toekomstige redster. Zelf duiken ze onder op meerdere adressen.
Onderduiken is het verbergen van personen op een adres waar ze niet geregistreerd staan. Iemand die anderen helpt onderduiken, functioneert als actieve bystander. Een actieve bystander onderneemt stappen die het verschil kunnen maken, in dit geval tussen leven en dood. Actieve bystanders in de oorlog riskeren hun eigen leven voor dat van een ander.
Ouders en kind scheiden tijdens de oorlog. Terwijl Joseph onwetend bij Maria thuis woont, verplaatsen Sandor en Serena zich regelmatig van adres naar adres tijdens de oorlog. Ze blijven gedurende de oorlog wel samen. Alle drie overleven ze de oorlog dankzij hun redders die hen helpen onderduiken.
Na de oorlog komen ouders en kind weer samen. Maar familie Bratman verbijft nog lang niet op een vast adres. Tot jaren na de bevrijding van België verplaatst het gezin zich regelmatig op verschillende adressen. Dit was geen keuze, ze leven in armoede en kunnen zichzelf amper financieel onderhouden. Ook voor de oorlog hebben ze nooit voldoende geld om te sparen. Hun inkomsten zijn afhankelijk van Sandor's verdiensten. Maar omdat hij een operazanger is, verdient hij niet veel. Ze hopen steun te krijgen van anderen.
De oorlog ontneemt alle Joden van hun rechten en kansen. De Nazi's zorgen ervoor dat de Joden, Roma en Sinti uitgesloten worden uit de maatschappij. Dit is ook het geval bij Serena, Sandor en Joseph, zij zijn ook slachtoffer van de anti-Joodse maatregelen in België.
Na de oorlog zijn ze nog steeds statenloos, ze hebben geen nationaliteit en worden daardoor nog steeds als ‘vreemdelingen’ gezien in België.
In 1954 komt hier eindelijk een einde aan. Sandor en Serena vragen hun naturalisatie tot Belg aan, dit wordt geaccepteerd en beiden krijgen m.a.w. de Belgische nationaliteit.
Familie Bratman overleeft de oorlog.
Veel overlevenden van de Tweede Wereldoorlog konden het feit dat zij het wel overleefd hadden en zoveel anderen niet moeilijk een plaats geven.
Waarom ik? Dit is niet eerlijk!
Mensen vroegen zich af waarom zij minder hebben moeten lijden dan anderen, terwijl dit niet waar was.
De slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog leden achteraf enorm aan schuldgevoelens en trauma dat niet verwerkt kon worden. De gruwel die zich had afgespeeld, werd een taboe en werd ergens heel diep in een schuifje geschoven om er nooit over te moeten praten. Dit zorgde ervoor dat het trauma nog moeilijker verwerkt kon worden, vele leden hierdoor aan posttraumatische stressstoornis. Mensen zochten naar mechanismen om het leven weer aan te kunnen.
Een gebeurtenis als deze draag je heel je leven mee.
Gevoelens en trauma horen niet onder de tafel geschoven te worden.
Bronnen:
1) N.N. Dossin Kazerne. (1941, 18 januari). Dossin Kazerne. Geraadpleegd op 15 juni 2022, van https://docs.google.com/spreadsheets/d/1lRF_F-rbyvm1QlHiVsxW7Q8gOID5fWcX/edit#gid=1944818982
2) N.N Dossin Kazerne. (1954, 19 november). KD_00014_510_0841_000_7358813_000_0_003. Geraadpleegd op 15 juni 2022, van https://docs.google.com/spreadsheets/d/1lRF_F-rbyvm1QlHiVsxW7Q8gOID5fWcX/edit#gid=1944818982
3) N.N. Maria Lootens - Yad Vashem. (z.d.). Yad Vashem. Geraadpleegd op 15 juni 2022, van https://drive.google.com/drive/folders/1X93QdqeYYqHHBPAWJiQxb0wEXEOLavbY